|
Nhiều hình thái và chất gây ngộ độc thực phẩm khác nhau
Các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra bất thường
Việc chấp hành quy định pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) của các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm còn rất thấp. Thậm chí, có đến 78,7% cơ sở đã được cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện VSATTP vẫn vi phạm. Đó là đánh giá của Thanh tra Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh trong Hội nghị Phòng chống ngộ độc thực phẩm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh diễn ra vào ngày 19 tháng 8 năm 2011. Trong 6 tháng đầu năm 2011, trong 530 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên địa bàn TP.HCM được thanh tra thì có đến 47,2% số lượng cơ sở bị phát hiện vi phạm VSATTP. Số lượng vi phạm của nửa đầu năm 2011 đã tăng gần gấp đôi so với cả năm 2010. Hầu như, các lỗi vi phạm tập trung vào: sử dụng nguyên liệu chế biến không an toàn; vệ sinh cơ sở, dụng cụ chế biến, nhân viên không đảm bảo đúng quy định; vận chuyển thức ăn đã chế biến đến nơi phục vụ bằng xe chở nguyên liệu không đảm bảo VSATTP. Mặt khác, ông Huỳnh Lê Thái Hòa, Chi cục trưởng Chi cục VSATTP thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá: Trong hai năm gần đây các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra bất thường, không có dự báo về yếu tố dịch tễ, không liên quan đến yếu tố mùa, thời tiết. Đáng chú ý là các vụ ngộ độc thực phẩm hàng loạt xảy ra liên tục trong khoảng thời gian rất ngắn. Bên cạnh đó các vụ ngộ độc chủ yếu rơi vào suất ăn từ nơi khác đem đến. Có tới 4/5 vụ ngộ độc của năm 2011 là do thức ăn nấu từ ngoài đem vào. Nguyên nhân gây ngộ độc chính là do yếu tố thời gian từ lúc nấu đến lúc ăn, phương tiện vận chuyển, thức ăn không được giữ nóng… Theo thống kê của Chi cục VSATTP thành phố Hồ Chí Minh, vào năm 2010 một loạt ba vụ ngộ độc thực phẩm tập thể lớn đã xảy ra chỉ trong vòng một tuần tại TP.HCM. Gần đây nhất, trong vài ngày cuối tháng 6 đến giữa tháng 7, đã có năm vụ ngộ độc tập thể xảy trên địa bàn TP. Cả năm 2010, toàn thành phố Hồ Chí Minh có 734 người bị ngộ độc thực phẩm thì chỉ tính riêng 7 tháng đầu năm 2011, số người bị ngộ độc thực phẩm là 628 người. Ngộ độc thực phẩm tại thành phố Hồ Chí Minh khiến gần 100 công nhân nhập viện Ngày 21/7 đã xảy ra vụ ngộ độc tại Công ty TNHH La Tex (đóng tại lô 36 Khu chế xuất Linh Trung I, quận Thủ Đức, TP.HCM) khiến gần 100 người phải nhập viện cấp cứu, trong đó có 62 công nhân được cấp cứu tại BV quận Thủ Đức, số còn lại được đưa đến Phòng khám đa khoa Hoàn Hảo 1, 2. Được biết, vào lúc 11h30 ngày 21/7, toàn bộ số công nhân trên đã ăn trưa tại công ty với các món: xíu mại sốt cà chua, canh bí đỏ, su su xào, cơm và mì tôm. Tuy nhiên, đến 12h30, nhiều công nhân bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đau đầu, buồn nôn. Khoảng 13h, hàng chục công nhân khác gặp phải các triệu chứng tương tự, nhiều người nặng hơn đã bị tiêu chảy và ngất xỉu tại chỗ… Hiện TTYTDP quận Thủ Đức đã đến lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây ra vụ ngộ độc trên. Phát hiện Trà xanh 0 độ khác thường Vỏ chai bị biến dạng, mở nắp có tiếng nổ lớn, nước màu trắng đục, có ga và không uống được… là khiếu nại của khách hàng đối với sản phẩm Trà xanh 0 độ của Tân Hiệp Phát Group. Theo phản ánh của anh Nguyễn Thế Anh (thôn Nhồi Dưới, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh), sáng 18/6, gia đình anh nhập 4 thùng Trà xanh 0 độ của Công ty Thiện Hà (tại thị trấn Đông Anh) về bán lẻ. Nhưng khi mở thùng lấy sản phẩm xếp vào tủ lạnh thì anh Thế Anh phát hiện có 2 chai Trà xanh 0 độ có nhiều dấu hiệu khác thường như: vỏ chai bị biến dạng, trà có màu trắng đục và nước không được đóng đầy chai…  | Trà xanh 0 độ có ga, nước màu trắng đục. |
Nhận được thông tin trên, PV Dân trí đã đến nhà anh Thế Anh, trực tiếp mục sở thị sản phẩm và cùng nhiều người dân mở 1 chai Trà xanh 0 độ lạ. Kết quả là một tiếng nổ lớn phát ra (giống như khi mở rượu Champanh - PV), “ga” của nước Trà xanh 0 độ trào ra như bia còn nước trà có màu trắng đục và không thể uống được…
Anh Thế Anh bức xúc: “Gia đình tôi mở đại lý nên mới lấy nhiều nước giải khát như vậy. Đây là lần đầu tiên tôi gọi nước của Công ty Thiện Hà và nhân viên của Công ty này chở nước tới tận nhà. Ngay khi phát hiện ra sự khác thường tôi liền mang 2 chai nước đến Công ty để khiếu nại, nhưng đại diện của Công ty này nhất định không thừa nhận đó là sản phẩm do mình cung cấp và có những lời lẽ rất khó nghe…”. Theo quan sát của PV, 2 chai nước khác thường có vỏ nhựa rất cũ. Đáng nói là trong cùng 1 thùng Trà xanh 0 độ anh Thế Anh nhập về thì 2 chai nước khác thường in ngày sản xuất là ngày 27/4/2009 và hạn sử dụng là 27/4/2010, còn những chai nước còn lại in ngày sản xuất là 22/5/2009 và hạn sử dụng là 22/10/2010.  | Trong cùng 1 thùng nước có 2 ngày sản xuất và hạn sử dụng? |
Theo anh Thế Anh, sự khác nhau về ngày sản xuất và hạn sử dụng chính là lí do mà Công ty Thiện Hà chối phắt về sản phẩm vừa bán. Anh cũng đã nhiều lần điện thoại qua số đường dây nóng của Tân Hiệp Phát Group nhưng máy luôn báo bận hoặc có tín hiệu nhưng không có người nghe. “Cách đây nửa tháng tôi có gọi Trà xanh 0 độ ở 1 nhà phân phối khác và trong thùng có 2 chai không có nước… Là khách hàng, tôi mong nhận được những sản phẩm tốt và mong muốn nhà sản xuất phải có trách nhiệm với sản phẩm bán ra thị trường” - anh Thế Anh cho biết thêm.
Sau nhiều lần liên lạc với Tân Hiệp Phát Group, ngày 20/6, PV Dân trí đã có cuộc trao đổi với ông Lê Hồng Minh, Phụ trách đối ngoại Tân Hiệp Phát Group. Ông Minh cho biết: “Hiện tại, công ty vẫn chưa nhận được báo cáo cụ thể từ bộ phận chăm sóc khách hàng về sự việc này”. Việc Công ty Thiện Hà không nhận trách nhiệm và có những thái độ không tốt với khách hàng, ông Minh khẳng định: “Chúng tôi sẽ kiểm tra xem công ty này có nằm trong hệ thống phân phối của Tân Hiệp Phát Group hay không, nếu đúng mà có những hành động không hay với khách hàng thì chúng tôi sẽ xử lý”.  | Anh Thế Anh mong muốn nhà sản xuất có trách nhiệm với sản phẩm bán ra thị trường. |
Đặc biệt ông Minh tỏ ra không tin chuyện có 2 chai nước khác ngày sản xuất và hạn sử dụng trong cùng một thùng Trà xanh 0 độ: “Vấn đề này mới chỉ từ phía khách hàng phản ánh. Chúng tôi sẽ lập tức liên lạc với khách hàng Nguyễn Thế Anh để kiểm tra và có công văn trả lời chính thức gửi Báo điện tử Dân trí và khách hàng”- ông Minh chốt lại buổi làm việc.
Kiểm soát chặt thực phẩm có nguy cơ nhiễm độc Ông Nguyễn Xuân Hồng, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN & PTNT) cho biết, tới đây, Bộ NN & PTNT sẽ kiểm soát chặt những mặt hàng cónguy cơ cao bị nhiễm độc gồm các loại rau có lượng tiêu thụ lớn (rau muống, cải và một loại rau ăn lá khác). Dự kiến lấy và phân tích 1.300 mẫu, từ đó đưa ra nhận định rõ ràng hơn về thực trạng thuốc bảo vệ thực vật trên rau. Đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, sẽ tập trung kiểm soát 13 hoạt chất phổ biến, có nguy cơ cao về ATVSTP đã được cơ quan kiểm định, kiểm dịch phía Trung Quốc cảnh báo. Cục Bảo vệ thực vật cũng đang làm thủ tục để xây dựng 3 phòng thí nghiệm, kiểm tra ATVSTP hàng có nguồn gốc thực vật tại các cửa khẩu Lạng Sơn, Lào Cai, Móng Cái. 1.791 người bị ngộ độc thực phẩm trong quý II Tại hội nghị cộng tác viên báo chí ngày 22-7, Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) cho biết, trong quý II-2011 đã xảy ra 46 vụ ngộ độc với 1.791 người mắc, 1.254 người phải nhập viện và 4 trường hợp tử vong. Số vụ ngộ độc thực phẩm lớn trên 30 người mắc là 13 vụ. Ngộ độc thực phẩm vẫn xảy ra chủ yếu ở bếp ăn gia đình với 23 vụ (chiếm 50%) và 10 vụ (21,7%) ở bếp ăn tập thể. Nguyên nhân ngộ độc có 18 vụ là do vi sinh vật, 2 vụ do hóa chất, 13 vụ do độc tố tự nhiên, 13 vụ chưa xác định được nguyên nhân bằng xét nghiệm và lâm sàng. Liên quan đến sự lo ngại về phẩm màu vàng Tartrazine (E102) trong mỳ tôm, đại diện nhiều cơ quan báo chí đã tập trung phỏng vấn để làm rõ thêm thông báo kết luận chính thức ngày 21-7 về phẩm màu E102 của Ủy ban Codex Việt Nam (Hà Nội mới đã đưa tin) nhưng phía cơ quan liên quan chưa trả lời thỏa đáng. Cụ thể như quy định mức ăn vào hằng ngày chấp nhận được (ADI) là 0-7,5mg/kg thể trọng/ngày, nhưng trong thông báo của Codex chỉ ghi là 7,5mg/kg thể trọng/ngày, như vậy có thể khiến người tiêu dùng hiểu rằng, ở mức 7,5, người ta vẫn có thể ăn thoải mái mà không phải lo ngại. Thông báo của Codex nêu "cho đến nay các nước EU, Mỹ, nhiều nước ASEAN… vẫn cho phép sử dụng E102 trong chế biến thực phẩm", nhưng lại không nêu rõ họ cho phép trong giới hạn nào, khuyến cáo sử dụng đến người tiêu dùng ra sao. Ban Kỹ thuật Codex quốc tế đang hoàn thiện các điều khoản quy định mức tối đa của E102 cho khoảng 80 loại thực phẩm thuộc các nhóm khác nhau, trong đó có mỳ tôm, còn tại Việt Nam cách đây 10 năm cũng đã cho phép 26 loại thực phẩm được sử dụng E102 nhưng trong đó không có sản phẩm mỳ tôm. Giám đốc văn phòng Ủy ban Codex Việt Nam Nguyễn Ngọc Quỳnh cho biết, tiêu chuẩn của Codex cũng như hướng dẫn sử dụng không bắt buộc các nước thành viên áp dụng mà chỉ lấy đó để tham khảo nên nhiều nước đã cấm sử dụng. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, năm 2008 - 2009 đã có 4 nghiên cứu khoa học (3 của Nhật Bản và 1 của châu Âu) đưa ra sự nguy hại của E102 và Ủy ban châu Âu đã lập hội đồng đánh giá E102 đồng thời cho rằng những nghiên cứu này chưa đưa ra mức độ để xem xét điều chỉnh ADI của E102. Tuy nhiên, một số trẻ em có thể mẫn cảm với E102 nên EU đã đưa ra khuyến cáo. Hơn nữa, trong văn bản trả lời Codex đưa mức E102 cho 80 loại thực phẩm, trong đó có mỳ ăn liền nhưng đến nay vẫn chưa được thông qua. Việt Nam hiện vẫn chưa có văn bản nào quy định về mỳ ăn liền được phép sử dụng E102. Ông Nguyễn Thanh Phong, Phó Cục trưởng Cục ATVSTP cho biết thêm, rất nhiều loại phẩm màu hóa học độc hại không được phép sử dụng trong thực phẩm. Những loại phẩm được phép sử dụng hiện vẫn an toàn, tuy nhiên, cơ quan quản lý đều khuyến cáo không sử dụng hoặc sử dụng phẩm màu ở mức thấp nhất trong thực phẩm. Ngộ độc thực phẩm do hóa chất đang tăng mạnh Nhìn lại 10 năm gần đây, thực tế cho thấy số vụ về ngộ độc thực phẩm nói chung đang giảm đi nhưng số vụ nhiễm độc do hóa chất lại tăng mạnh và diễn biến phức tạp hơn rất nhiều. Nếu 10 năm trước, các vụ ngộ độc chủ yếu do vi sinh vật gây ra, thì đến năm 2010, hóa chất chính là nguyên nhân chính.Cụ thể, số vụ ngộ độc gây ra bởi độc tố tự nhiên năm 2010 chỉ còn 10 vụ so với 70 vụ của năm 2000. Trong khi đó, số vụ ngộ độc do hóa chất năm 2010 là hơn 60 vụ tăng tới 50% so với hơn 30 vụ của năm 2000. Giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Công Khẩn-Cục trưởng cục An toàn vệ sinh thực phẩm (Bộ Y tế) đã cung cấp những thông tin này tại hội thảo “An toàn thực phẩm với sức khỏe cộng đồng – phụ gia thực phẩm – những nguy cơ tiềm ẩn,” vừa diễn ra tại Hà Nội.Ông Khẩn cũng cho hay ngộ độc do hóa chất đang trở thành vấn đề thu hút sự quan tâm của giới quản lý cũng như người tiêu dùng. Thời gian qua, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu về thực phẩm của con người cũng gia tăng về hình thức, chất lượng và chủng loại. Bên cạnh đó, sự phát triển của khoa học kỹ thuật nên việc sử dụng các phụ gia thực phẩm và phẩm màu trong các sản phẩm thực phẩm là một điều tất yếu và là nhu cầu thích đáng của các nhà sản xuất. Các nhà sản xuất đã sử dụng các chất liệu phụ gia để các sản phẩm hấp dẫn hơn, thu hút người tiêu dùng hơn. Tuy nhiên, sử dụng các phụ gia thực phẩm này thế nào để phát huy được những ưu điểm của nó và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm lại là một vấn đề. Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận, đóng góp ý kiến để các nhà quản lý, sản xuất đưa ra định hướng cho công tác quản lý phụ gia thực phẩm, thúc đẩy ngành phụ gia thực phẩm phát huy những ưu điểm.Tiến sỹ Lê Thị Hồng Hảo-Viện kiểm nghiệm Vệ sinh an toàn thực phẩm quốc gia cho biết, qua các kết quả kiểm nghiệm cho thấy các cơ sở sản xuất chế biến thực phẩm đã sử dụng các chất bảo quản trong danh mục cho phép của Bộ y tế và liều lượng phù hợp với tiêu chuẩn cho phép. Tuy nhiên một số mẫu hạt dưa và ớt bột vẫn sử dụng phẩm màu ngoài danh mục cho phép của Bộ y tế, dẫn tới ảnh hưởng sức khỏe của người dùng, gây ngộ độc cấp và mãn tính. Những mẫu này chủ yếu tập trung vào những thực phẩm không nhãn mác và không có xuất xứ rõ ràng. Trao đổi về tình hình sử dụng phẩm màu trong sản xuất hiện nay, phó giáo sư-tiến sĩ Phan Thị Sửu-Giám đốc Trung tâm kỹ thuật an toàn vệ sinh thực phẩm-Hội Khoa học kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam cho hay, trên thị trường phẩm màu được sử dụng rất phổ biến đối với hầu hết các sản phẩm thực phẩm như bánh, mứt, kẹo, các loại đồ uống, các sản phẩm chế biến từ thịt như thịt quay, chả quế, xúc xích…Theo bà Sửu, qua thanh tra trên thị trường của Trung tâm kỹ thuật an toàn vệ sinh thực phẩm cho thấy, trong 203 mẫu nguyên liệu gồm 9 loại màu thì 100% màu xanh dương, tím nho, màu hồng đều là những màu không nằm trong danh mục cho phép, chỉ có 2 trong số 32 mẫu màu xanh lá cây nằm trong danh mục cho phép. Bà cũng cảnh báo một số chất tạo màu có nguy cơ như chất brilliant lbue dùng trong chế biến sữa, thạch, sirô, đồ uống có nguy cơ gây dị ứng ở người. Chất erythrosine sử dụng trong chế biến kẹo, bánh nướng, gia vị có khả năng gây ung thư tuyến giáp. Chất allura red dùng trong chế biến thực phẩm ăn nhẹ và nước uống không cồn có thể gây dị ứng, hen suyễn, viêm mũi, chứng hiếu động thái quá ở trẻ em. 6 tháng, 53 vụ ngộ độc thực phẩm, 9 trường hợp tử vong Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo (BCĐ) liên ngành TƯ về công tác an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP), 6 tháng đầu năm 2011, toàn quốc đã xảy ra 53 vụ ngộ độc với 1.776 người mắc, trong đó có 9 trường hợp tử vong. Tuy nhiên so với cùng kỳ năm 2010, số vụ ngộ độc đã giảm 42 vụ, số tử vong giảm 24 người (giảm 70%). Kết quả kiểm tra cho thấy, nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm do vi sinh vật có 17 vụ, do hóa chất 10 vụ, do độc tố tự nhiên 17 vụ. Mặc dù số vụ ngộ độc giảm nhưng BCĐ đánh giá, chế tài xử phạt các hành vi vi phạm ATVSTP hiện vẫn chưa nghiêm, không đủ mức răn đe, hầu hết tuyến huyện, xã chỉ nhắc nhở, cảnh cáo. Tại cuộc họp giao ban BCĐ liên ngành TƯ về công tác ATVSTP ngày 9-8, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, Trưởng BCĐ đã đề nghị trong dịp Tết Trung thu 2011 này cần ra thông điệp về ATVSTP nhằm bảo đảm quyền lợi và sức khỏe cho người dân. Bên cạnh đó, mức răn đe và tính thực thi pháp luật trong việc xử phạt các vi phạm về ATVSTP trên toàn quốc cần được nâng cao hơn; công khai những vi phạm của cơ sở sản xuất, doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Ngộ độc thực phẩm do tủ lạnhCác nhà dịch tễ học Mỹ cho rằng tủ lạnh- nơi chứa thực phẩm chính là nguyên nhân gây ra hơn 60 % các trường hợp ngộ độc thực phẩm. Nhiệt độ thấp của môi trường tủ lạnh chỉ ngăn chặn vi khuẩn phát triển chậm hơn chứ không làm chết những vi khuẩn có hại cho sức khoẻ con người. Đồng thời họ cũng đưa ra những lời khuyên để đảm bảo sức khoẻ khi cất giữ và sử dụng thực phẩm trong tủ lạnh. 1. Không sử dụng những thức ăn thừa có nhiều tinh bột được cất giữ trong tủ lạnhNhững thứ như cơm, mì, khoai hay đậu thường có độ ẩm tương đối cao, chứa nhiều protein và đó chính là môi trường lý tưởng cho khuẩn hình que- một loại vi khuẩn có khả năng gây ra buồn nôn, tiêu chảy và các căn bệnh khác thuộc về đường tiêu hoá. Do vậy, không nên sử dụng những thức ăn giàu tinh bột được cất giữ quá 2 giờ đồng hồ trong tủ lạnh. 2. Hạn chế cất giữ những thức ăn dễ bị hỏng ở khoang chứa bên trong cánh tủ lạnhNhững nghiên cứu cho thấy rằng nhiệt độ tại khoang chứa bên trong cánh tủ lạnh cao hơn 6 độ C so với nhiệt độ các nơi khác trong tủ. Điều đó có nghĩa là sữa, trứng và rau quả cất giữ tại đó có khả năng bị hỏng cao gấp đôi so với thức ăn được cất giữ tại các nơi còn lại trong tủ. 3. Cẩn thận với những vỏ gói bọc thực phẩm.Tiến sĩ Sue Snider- chuyên gia về an toàn thực phẩm cho biết: Hãy bỏ những vỏ gói bọc thịt và gia cầm trước khi cất vào tủ lạnh. Những miếng thịt được bọc kín sẽ làm vi khuẩn phát triển nhanh hơn. 4. Hãy vệ sinh cân thận tay nắm tủ lạnh.Tại đó, số lượng vi khuẩn trung bình còn nhiều hơn cả số lượng vi khuẩn trung bình trong các thiết bị vệ sinh trong phòng tắm của chúng ta. Bởi vì chúng ta thường xuyên cọ rửa, tẩy uế rất cẩn thận những thiết bị vệ sinh đó song chẳng mấy khi chúng ta vệ sinh lau chùi tay nắm tủ lạnh- trong khi đó lại thường xuyên cầm nắm khi đang nấu ăn, làm cho nó có thể bị dính những thức ăn tươi sống và vi khuẩn còn dính ở tay chúng ta lúc đó. Ngộ độc thực phẩm do yếu tố tự nhiên tăng cao Tác nhân gây ngộ độc thực phẩm có sự thay đổi. Bên cạnh tác nhân vi sinh gây bệnh vẫn chưa được cải thiện thì số vụ ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên trong thời gian gần đây tăng lên mức báo động.Đó là vấn đề quan trọng được nhấn mạnh trong Hội nghị Phòng chống ngộ độc thực phẩm trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh diễn ra ngày 19/8. Chưa đầy 1 tháng xảy ra 5 vụ ngộ độc tập thể. Trong 2 năm gần đây các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra đột ngột, không có dự báo về yếu tố dịch tễ cũng như liên quan đến thời tiết. Ông Huỳnh Lê Thái Hòa, Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP. cho biết vào năm 2010 một loạt 3 vụ ngộ độc thực phẩm tập thể lớn xảy ra chỉ trong vòng 1 tuần tại TP.HCM. Gần đây nhất, trong vài ngày cuối tháng 6 đến giữa tháng 7 đã có 5 vụ ngộ độc tập thể xảy trên địa bàn TP. Theo thống kê từ Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh, cả năm 2010 toàn TP. chỉ có 734 người bị ngộ độc thực phẩm. Tuy nhiên, tính riêng 7 tháng đầu năm 2011, số người bị ngộ độc thực phẩm của TP. đã là 628. Theo ông Huỳnh Lê Thái Hòa, số vụ ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên (histamine trong cá ngừ) là một vấn đề thách thức đối với công tác thanh tra, quản lý chất lượng của ngành thủy sản. Bên cạnh đó các vụ ngộ đôc chủ yếu rơi vào suất ăn từ nơi khác đem đến. Chỉ tính 5 vụ ngộ độc của năm 2011 đã có tới 4 vụ là do thức ăn nấu từ ngoài đem vào. Nguyên nhân gây ngộ độc chính là do yếu tố thời gian từ lúc nấu đến lúc ăn, phương tiện vận chuyển, thức ăn không được giữ nóng… Nhiều cơ sở có giấy chứng nhận ATVSTP vẫn vi phạm Cũng trong buổi hội nghị, ông Phạm Kim Bình, Phó chánh Thanh tra, phụ trách thanh tra Sở Y tế thành phố Hồ Chí Minh đã công bố kết quả thanh tra bếp ăn tập thể và cơ sở cung cấp suất ăn sẵn trên địa bàn TP. 6 tháng đầu năm 2011 Sở Y tế và các đoàn thanh tra của quận, huyện thành phố Hồ Chí Minh đã kiểm tra được 530 cơ sở, phát hiện 250 cơ sở vi phạm, xử lý 241 cơ sở (nhắc nhở 60 cơ sở, phạt tiền 181 cơ sở, đình chỉ 11 cơ sở và tạm ngưng hoạt động 16 cơ sở). Các cơ sở bị đình chỉ hoạt động đều do không đủ điều kiện về vệ sinh an toàn thực phẩm. Kết quả test nhanh của đoàn thanh tra Sở Y tế trong 6 tháng đầu năm 2011 phát hiện 49,1% dụng cụ nấu ăn không đạt về độ sạch; 30,8% thức ăn có hàn the và 33,3% thức ăn có formol.. Ngoài ra, thanh tra Sở Y tế cũng đã tiến hành tịch thu, tiêu hủy gần 600 kg các loại trứng gia cầm, thịt heo, bò, dê, mì, chả, bún, hóa chất, bột, rượu không qua kiểm dịch hoặc hết hạn, không đảm bảo chất lượng. Ông Bình cho ngay cả ý thức chấp hành các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm của các cơ sở đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm cũng còn rất thấp. Trong quá trình kiểm tra, đoàn thanh tra ghi nhận có tới 94/105 cơ sở có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm nhưng tận 74 cơ sở trong số đó bị phát hiện vi phạm. Làm sao tránh ngộ độc thực phẩm Ngộ độc thực phẩm (food poisoning) nhẹ nhất cũng làm chúng ta khó chịu và năng nhất có thể gây chết người. Các bạn cần phải ghi nhớ một số điều để tránh nguy cơ bị ngộ độc thực phẩm khi ăn ở nhà cũng như khi ăn tiệm Dưới đây là các chỉ dẫn giúp cho bạn, gia đình bạn cùng các các bạn bè không bị đau ốm vì thức ăn. 1- Nguyên do tại đâu ngộ độc thực phẩm xẩy raNgộ độc thực phẩm xẩy ra khi chúng ta ăn phải thức ăn hoặc uống phải nước đã bị nhiễm vi khuẩn, độc tố, siêu vi khuẩn, ký sinh trùng và/hoặc hóa chất. Thực ra, ngộ độc thực phẩm chính xác hơn chỉ áp dụng cho trường hợp ăn uống nhẩm phải các độc tố và hoá chất ; còn vi khuẩn, siêu vi khuẩn và ký sinh trùng là những nguồn nhiễm bệnh qua trung gian thực phẩm. Tuy nhiên, hầu hết mọi người khi nói vể ngộ độc thực phẩm đều bao gồm tất cả các nguồn ô nhiễm trên đây. Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm gồm có: đau quặn dạ dày hay đau đ ớn, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, sốt, nhức đẩu, đau cồ họng, các triệu chứng giống càm cúm, thình lình thấy mệt mỏi, mất nghị lực và/hoặc buổn ngủ: 2- Khi nào thực phẫm có thể bị ô nhiễmThực phẫm có thể bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân - Trồng trọt:Các hóa chất, phân bón…đểu có tiềm năng làm ô nhiễm thực phẩm trong khi trồng. Đừng bao giờ nghĩ là một sản phẩm đã đươc rửa sạch trước khi đem ra khỏi nông trại- Môi trường: Các vi khuẩn, ký sinh trùng…bay theo gió, lơ lửng trong nước, bám theo bụi và ẩn trong lòng đất. Chúng là một phẩn của mạng lưới sinh vật của thiên nhiên và sẽ luôn luôn là một nguồn nhiễm bệnh tiềm ẩn nếu không đươc giải quyết một cách thỏa đáng đúng theo nguyên tắc nhất quán của ngành vệ sinh thực phẩm.- Biến chế: Dù là ở đâu, trong bếp hoặc tại công xưởng, biến chế thực phẩm là một nguổn ô nhiễm chính yếu. Các khu vực dành cho biến chế thực phẩm phải đươc giữ hết sức sạch sẽ . Nhiễm trùng dễ xẫy ra đặc biệt đối với các sản phẩm thịt ( các vi khuẩn tư nhiên trong ruột các gia súc là một ngưổn nhiễm bệnh chính nếu không xử lý cẩn thân)- Tổn trữ: Thực phẩm tổn trữ không đúng cách, chẳng h ạn như đùi gà sống để gẩn một chùm nho có thể là một nguổn truyền vi khuẩn . Một thực phẩm nào đó có thể không phải là một nguồn ô nhiệm nhưng có thể bị lây ô nhiễm từ thực phẩm khác . - Sửa soan:Thực phẩm bị ô nhiễm nhiểu trong giai đoan này. Một người đang bị bệnh mà sửa soạn thực phẩm có thể truyển mầm mống bệnh, từ bệnh cúm tới bệnh viêm dạ dày-ruột. Một cái thớt vừa dùng để thái thịt không rửa sạch mà đã đem dùng ngay để xắt rau có thể gây ô nhiễm cho rau. Tay không rửa sạch , bàn bếp để dơ bẩn, sâu bọ và chuột…. đều .là những nguồn ô nhiểm tiềm ẩn 3- Làm sao phòng ngừa ô nhiễm.Tại nhà việc tổn trữ và sửa soan thực phẩm là những lãnh vực quan trọng trong cố gẳng giảm thiểu rủi ro bị đau ốm vì ngộ độc thực phẩm Khi ăn tiệm điểu chính yếu là bạn phải để ý đến tình trạng các món ăn và vệ sinh trong dịch vụ phục vụ khách hàng.SỬA SOẠN THỰC PHẨM1- Cẩn thận khi đi chợ Bạn nên cẩn thận khi lựa chọn thực phẩm và mang thực phẩm về nhà. Bạn cần coi “ ngày quá hạn” in trên sản phẩm, để thịt và thịt gà vịt trong những túi riêng, và đừng để thịt sống đụng vào các sản phẩm khác trong khi mua và mang về nhà. Giữ sức lạnh cho các thực phẩm ướp lạnh hay đông lạnh---bọc trong giấy báo hoặc mua một túi làm lạnh. Khi về tới nhà, bạn hãy nhanh chóng cất trữ các thực phẩm theo đúng cách2- Luôn luôn rửa sạch tay trước và sau khi sửa soạn thực phẩm. Bạn hãy dùng nước nóng, có sà-bông. Các khăn lau bát đĩa và khăn lau tay phải luôn luôn sạch sẽ3- Giữ bếp cho sạch Bạn hãy dùng nước pha sà-bông nhẹ để rửa sạch bàn bếp, thớt và vật dụng 4- Dùng thớt riêng để thái thịt và thit gà vịt sống. Bạn hãy để riêng các thớt này để tránh lây nhiễm vi khuẩn từ thịt sang các thực phẩm khác. Nếu bạn không thể có những thớt riêng thì bạn cần phài rửa thiệt sạch thớt đa dụng với nước pha xà bông nóng rổi khử với dung dich thuốc tẩy (bleach) pha loãng [ 1 muỗng 5ml thuốc tẩy pha trong 34 fl oz tức 1 lít nước] 5- Trữ các thực phẩm riêng rẽ Bạn luôn luôn nhớ đừng để thịt sống, trứng sống và thịt gà vịt sống chung với các thực phẩm đã nấu chín, các trái cây và rau tươi 6- Nấu kỹ các thực phẩm, đặc biệt là thit đỏ, thịt gà vịt và trứng. Nấu thật chín các thực phẩm này sẽ diệt hết các mầm mống bệnh nguy hiểm. Bạn hãy tham khào sách nấu ăn và dùng nhiệt kế đo thịt nếu bạn không biết chắc phải nấu bao lâu 7- Giữ thức ăn nóng ở độ nóng 65ºC/149º và đồ ăn lạnh ở độ lạnh 4ºC/40ºF Bạn nhớ điểu chĩnh nhiệt độ tủ lạnh ở 4ºC/ 40ºF hoặc thấp hơn 8- Hâm nóng kỹ các đổ ăn dư trước khi ăn Các đồ ăn dư không hâm lại cho đủ nóng trước khi ăn có thể hãy còn chứa những tác nhân gây bệnh. Ngoài ra đồ ăn dư đã hư như mất mầu , có nhớt, có mốc, thì dù có hâm nóng lại cũng không an toàn. Bạn đừng bao giơ hâm nóng lại đồ ăn dư lần thứ hai . Bạn đừng bao giờ làm đông lạnh lại một thực phẩm nếu chưa thay đổi tình trạng của thực phẩm ấy, như vậy có nghĩa là bạn có thể làm đông lạnh thực phẩm sống, sau rối lấy ra làm tan đá , đem nấu chín và sau khi nấu chín bạn có thề để trở lại vào máy đông lạnh cho tới khi ăn đem ra làm tan đá/ hâm nóng .. Thực phẩm nấu chín đã hâm nóng lại rồi, nếu ăn không hết thì nên đổ đi vì có rầt nhiểu khả năng gây bệnh nếu để dành lại ăn tiếp. TỔN TRỮ THỰC PHẨM 1- Tổn trữ thực phẩm theo nhu cẩu của từng loại Các thực phẩm khô như mì, gạo, lentil, đậu, các thực phẩm đóng hộp và ngũ cốc có thể tổn trữ ở những chỗ khô ráo và mát mẻ như tủ bếp hay tủ đựng thức ăn. Các thực phẩm khác thì phải cẩn thận hơn khi tổn trữ -Các thực phẩm đông lạnh phải để vào tủ đá ngay sau khi mua về -Thịt, thịt gà vịt, trứng, cá, thịt đã làm sẵn, các sản phẩm sữa phài luôn luôn để tủ lạnh -Nhiểu thực phẩm phải đươc để tủ lạnh hay tại một chỗ tối và mát mẻ như hẩm chứa hay tủ đựng đồ ăn một khi đã mở ra. Bạn nên đọc chỉ dẫn tổn trữ trên nhãn dán. -Tất cả các thực phẩm dù tồn trữ bằng cách nào cũng phải đươc tiêu dùng nhanh trước khi quá hạn. Ngay cả các chất gia vị và cây thảo khô cũng mất các đặc tính dinh dưỡng và hương vị nếu trữ quá lâu. Ngoài ra nhiều sản phẩm để quá hạn c ó thề nguy hại cho s ức khoẻ 2- Ngăn ngừa côn trùng , bọ chuột và chó mèo đụng vào thực phẩm 3- Hết sức cẫn thận khi khí hậu nóng bức Thực phẩm bị nhiễm khuẩn nhanh hơn khi trời nóng. Nếu ăn ngoài trời, thì mọi người nên ăn cho nhanh để trong vòng một tiếng sau có thể đem các thức ăn dư vào chỗ mát trong nhà VỆ SINH KHI ĂN 1- Luôn luôn rửa tay sạch trước khi ăn 2- Nên dùng sữa và nước trái cây tiệt khuần: Nếu sản phẩm có tiệt khuẫn thì có ghi trên nhãn dán. Nếu không tiệt khuẩn thì nguổn gốc sản xuất sả n phẩm phải có tín nhiệm; 3- Ăn đồ ăn liền sau khi nấu như vậy các mẩm mống bệnh tât chưa kịp phát triển; 4- Rửa và chùi sạch các thực phẩm sống. Trái cây và rau tươi trước khi ăn phải đươc rửa và chùi sạch hoặc bóc vỏ (ngay cả với loại hữu cơ); 5- Phải rất thận trọng khi ăn cá và thịt sống. Khi vào tiệm ăn tự chọn (buffet), ban không nên ăn sushi, nghêu sò sống hay những món ăn tưong tự nếu không biết rõ các món ăn ấy đã bầy trên bàn từ bao lâu mà không đươc ướp lạnh thích hợp. Nếu làm ở nhà các món này thì bạn phải chọn mua những thứ tươi nhất. và nên ăn ngay sau khi làm. Thịt tươi đây không có nghĩa là “thịt từ vật mới bị giết”, bỡi vì thit cá sushi đông lạnh an toàn hơn thit cá mới bị giết vì đông lạnh đã giết hết các bào tử phần tử sinh bệnh. Các món ăn dùng thịt sống rất khó làm vì phải thật sạch sẽ và đúng cách. Ngoài ra, thức ăn làm bằng thịt sống ăn còn dư nên bỏ 6- Đừng ăn nếu không yên tâm Chẳng hạn như bạn thấy thức ăn có gì khác lạ hay có mùi thì đừng nên ăn 7-Đừng nên ăn tôm cua sò hến sống. Thịt các loài này thuờng chứa nhiểu độc tố. Rủi ro bị viêm gan cao vì vậy nguy hiểm cho người nghiện rươu hay gan bị tổn thương. Nếu bạn muốn ăn loài này thì phải chọn mua những con còn sống tức là có vỏ khép kín hoặc khép lại khi bạn đập vào vỏ.. 8-Khi ăn tiệm bạn phải để ý tới một vài điều sau đây -Tiệm trông phải sạch sẽ -Với c ác loại thức ăn tự lưa chon, bạn cần để ý xem thức ăn nóng có đủ nóng không (âm ấm là không đươc), cơm phải mới không để ngoài quá lâu, sà làch phải tưoi; -Nên dè dặt với một vài loại dẩu dấm trộn sà lách, Mayonnaise, Hollandaise, Bernaise và những nước xốt khác có trứng sống; -Nếu ăn thấy khác lạ hoặc cảm thấy buồn nôn thì nên ngưng ngay Chẩn đoán Ngộ độc Thực phẩm Ngộ độc thực phẩm (NĐTP) là các biểu hiện bệnh lý xuất hiện sau khi ăn uống. Nhưng tại sao thức ăn lại gây ngộ độc? Các nguyên nhân có thể được chia thành 3 nhóm: (1) thực phẩm bị ô nhiễm vi sinh vật và các sản phẩm của vi sinh vật, (2) thực phẩm nhiễm các hoá chất, và (3) bản thân thực phẩm có chứa các chất độc. Ngày nay khi thức ăn ngày càng phong phú, và tác nhân gây độc nằm trong thức ăn thì lại càng phong phú hơn, vì vậy chẩn đoán ngộ độc thực phẩm trở nên khó khăn phức tạp nhất là trong việc chẩn đoán tác nhân gây ngộ độc. Việc xét nghiệm để xác định tác nhân gây độc thường rất tốn kém và khó khăn, chưa kể có những xét nghiệm phải nhờ đến các phòng xét nghiệm hiện đại của nước ngoài như Trung tâm chống độc đã phải làm trước đây. Trong khi chẩn đoán và điều trị ngộ độc không những cần chính xác mà lại đòi hỏi nhanh chóng khẩn trương để kịp thời áp dụng các biện pháp cứu chữa. Chúng tôi xin giới thiệu một vài nguyên tắc áp dụng trong chẩn đoán lâm sàng ngộ độc thực phẩm 1. Chẩn đoán ngộ độc thực phẩm căn cứ trước hết là hoàn cảnh xảy ra liên quan đến ăn, uống. Bệnh cảnh nhiễm độc có thể xảy ra sau năm mười phút đến vài giờ, thậm chí hàng ngày sau bữa ăn. Nếu là bữa ăn nhiều người cùng ăn thì việc có từ 2 người trở lên cùng ăn các thức ăn giống nhau, cùng bị bệnh và có các triệu chứng giống nhau giúp ta khẳng định chẩn đoán. Tìm hiểu chi tiết các thực phẩm mà bệnh nhân đã ăn trong vòng 24 giờ trước, xác định những thực phẩm nghi ngờ chứa mầm bệnh là cần thiết cho quá trình chẩn đoán. Đặc biệt quan trọng là nếu có thể, nhất là trong các vụ ngộ độc hàng loạt, cần tìm cách thu thập các mẫu thức ăn, đồ uống mà các bệnh nhân đã dùng để chuyển các phòng xét nghiệm tìm nguyên nhân. Liên quan giữa giờ ăn uống và giờ phát bệnh cũng rất quan trọng cho lập luận chẩn đoán: nhiễm độc do độc tố tụ cầu trong thức ăn thường có biểu hiện sớm sau 1 vài gìơ, do nhiễm khuẩn thì triệu chứng thường xảy ra muộn hơn sau 6-12 giờ hoặc lâu hơn. Nhiễm độc do hoá chất thì lại càng phức tạp hơn, nhưng các triệu chứng xảy ra thường sớm, có thẻ ngay sau khi ăn 5-10 phút, và bệnh cảnh thường là nặng nề. 2. Các triệu chứng khiến người bệnh phải đi cấp cứu và bác sĩ nghi ngờ tới ngộ độc. Vì tác nhân gây độc là đa dạng nên triệu chứng cũng hết sức đa dạng. Không phải tất cả nhưng hầu hết các triệu chứng thường là bắt đầu từ đường tiêu hoá (như nhiễm độc nhiễm khuẩn thức ăn, nhiễm hoá chất bảo vệ thực vật tồn dư trong thức ăn) Tuy nhiên vẫn có các triệu chứng, hội chứng có tính chất đặc trưng đặc hiệu cho một loại tác nhân gây độc (ví dụ co giật nghĩ đến các hoá chất bảo vệ thực vật, sốt kèm đau bụng, ỉa chảy phân có máu hoặc như nước rửa thịt gợi ý ỉa chảy nhiễm trùng…). 3. Để xác định được tác nhân gây độc cần thiết phải thực hiện các xét nghiệm phân tích các mẫu bệnh phẩm như thức ăn, đồ uống, bao bì liên quan, chất nôn, phân, nước tiểu, máu bệnh nhân. Tìm các được hoá chất nghi ngờ, soi cấy vi khuẩn v. v.Tuy nhiên như chúng ta đã biết, có nhiều khó khăn về kỹ thuật, kinh phí xét nghiệm. Các kết quả xét nghiệm cũng thường về muộn, nhanh cũng là 4-5 giờ (với các xét nghiệm định tính các hoá chất thông thường), nhìn chung là mất vài ba ngày, và có nhiều xét nghiệm lại phải mất nhiều ngày nên kết quả chỉ có ý nghĩa khẳng định mà thôi. Sau đây là vài ví dụ trong thực tế chẩn đoán ngộ độc thức ăn: Trong một vụ ngộ độc thức ăn, có 12 người cùng đi chơi và cùng ăn với nhau, với mục đích thưởng thức và để so sánh, họ ăn kem từ hai cửa hàng khác nhau. Sau 8 đến 12 giờ, 8 trong số 12 người bị đau bụng, sốt và ỉa chảy. Khi các bác sĩ hỏi bệnh thì được biết 8 người bị bệnh ăn kem của cả hai cửa hàng A và B (kem A và kem B) và đều bị các triệu chứng giống nhau, còn 4 người kia cũng ăn ở cửa hàng A nhưng không ăn ở cửa hàng B thì không bị sao. Lập luận chẩn đoán như sau: nhiều người cùng ăn cùng bị: ngộ độc thức ăn; triệu chứng chính là rối loạn tiêu hoá có tiêu chảy, sốt, thời gian ủ bệnh 8-12 giờ : ỉa chảy nhiễm khuẩn. Thức ăn gây bệnh: ngoài kem là ăn chung , 8 người bị bệnh thuộc 2 gia đình, ăn cơm tại 2 nhà khác nhau; 8 người này ăn cả kem A và kem B nhưng thức ăn gây bệnh được cho là kem B vì 4 người ăn kem A không ăn kem B không bị. Việc cấy phân của 2 trong số 8 người cho kết quả sau 4 ngày đã xác nhận chẩn đoán: vi khuẩn là Salmonella TyphiB Một ví dụ khác về chẩn đoán ngộ độc “thực phẩm bổ xung” là có một bệnh nhân vào viện không phải vì đau bụng ỉa chảy mà vì, buồn nôn, hốt hoảng kích thích, mạch nhanh, huyết áp tăng, sau khi uống một số viên “thần dược chữa bách bệnh” thực chất là những viên “thực phẩm bổ xung”. Hỏi kỹ thì bệnh nhân đã uống nhiều gấp hơn hai lần liều hướng dẫn. Đối chiếu với tài liệu khoa học thì trong thành phần của các viên “thần dược” kia có hoạt chất kích thích dạng cafein và một số hoạt chất khác cùng có tác dụng làm mạch nhanh huyết áp tăng. Sau khi được cứu chữa và đặc biệt là ngừng uống “Thực phẩm bổ xung” thì bệnh nhân hết triệu chứng và ra viện sau 1 ngày nằm viện. Như vậy là BN nhân này được chẩn đoán “ ngộ độc sản phẩm thực phẩm bổ xung “ vì các lí do sau: 1. Liên quan đến sau uống các viên ‘thực phẩm bổ sung’’ có nhiều cafein ở nồng độ đủ gây nhiễm độc. 2. BN có các triệu chứng, hội chứng của nhiễm độc chất cafein. 3. Bệnh nhân là người đã dùng quá nhiều gấp hai lần liều thường dùng, đạt tới liều ngộ độc. và 4. Ngừng uống loại thực phẩm bổ xung đó thì triệu chứng cũng giảm và hết Trên đây là hai ví dụ từ các tình huống có thực đã xảy ra. Nhân dịp mùa hè có nhiều tai nạn ngộ độc thức ăn xin có vài điều bàn về chẩn đoán ngộ độc thức ăn để giúp cho người bệnh cũng như các bạn đồng nghiệp có thể định hướng được chẩn đoán. Khi không may bị ngộ độc thức ăn, xin các bệnh nhân hãy yên tâm tin tưởng mà đến gặp các bác sĩ ở bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị đúng, và hãy mang theo các đồ ăn uống nghi ngờ, kể bệnh chi tiết chính xác giúp các bác sĩ có thể chẩn đoán đúng.
|
TRANG CHỦ
