Trong sinh hoạt hàng ngày, mọi thành viên trong gia đình đều có thể có triệu chứng sốt xảy ra bất cứ lúc nào. Khi bị sốt, ta thường hay dùng bàn tay sờ vào trán để cảm nhận. Tuy nhiên, cách xem xét dân gian này chỉ mang tính định tính. Muốn định lượng phải dùng nhiệt kế thủy ngân để đo, đây là một dụng cụ đơn giản, phổ biến, dễ trang bị mà mọi nhà cần có sẵn để sử dụng khi cần thiết.
Đặc điểm của nhiệt kế thủy ngân
Nhiệt kế thủy ngân là loại nhiệt kế dùng để đo nhiệt độ của cơ thể ở nách, dụng cụ này dễ kiếm, rẻ tiền, cho độ chính xác cao và thường được bán khá phổ biến tại các nhà thuốc. Ngoài ra trên thị trường còn có bán nhiều loại nhiệt kế điện tử rất đa dạng dùng để do nhiệt độ ở nách, trán, tai, miệng, hậu môn... với giá thành cao và cách sử dụng khác nhau tùy theo loại sản phẩm.
Nhiệt kế thủy ngân dùng để đo nhiệt độ cơ thể gồm các bộ phận bầu đựng thủy ngân, ống thủy tinh chân không nhỏ nối liền với bầu thủy ngân. Phía sau ống thủy tinh nhỏ này gắn liền với một bảng chia độ được giới hạn từ 35oC đến 42oC theo độ bách phân; có chia vạch từng 1/10 độ và cứ 5/10 độ lại có một đường kẻ dài hơn một chút để dễ nhận biết. Ở mốc 37oC có vạch đỏ làm chuẩn. Bên ngoài cùng có một ống thủy tinh to hơn bao bọc.
Khi đặt bầu thủy ngân của nhiệt kế vào chỗ nóng, thủy ngân trong bầu bị nở ra và tràn vào ống thủy tinh nhỏ. Sau một khoảng thời gian, mực thủy ngân sẽ dâng lên đến mức tương đương với nhiệt độ của nơi cần đo. Đọc chỉ số tương đương với vạch chia độ sẽ có nhiệt độ cần đo. Nếu bỏ nhiệt kế ra khỏi chỗ cần đo, mức thủy ngân không tụt xuống phần bầu thủy ngân ngay dù nhiệt độ chung quanh có thay đổi nhờ cấu tạo giữa bầu thủy ngân và ống thủy tinh có một chỗ thắt nhỏ.
Muốn chọn được nhiệt kế thủy ngân bảo đảm sự chính xác để mua sử dụng, cần lấy vài nhiệt kế cùng bỏ chung vào một cốc nước ấm 40oC, sau vài phút lấy ra kiểm tra từng cái một để so sánh. Nhiệt kế nào không bảo đảm độ chính xác không nên chọn mua sử dụng.
Cách đo nhiệt độ ở nách bằng nhiệt kế thủy ngân
Cần để người bệnh có triệu chứng sốt ở tư thế thoải mái, lau khô hõm nách, làm sạch nhiệt kế bằng cồn hoặc nhúng vào dung dịch cồn. Kiểm tra nhiệt kế và vẩy cho cột thủy ngân trong ống thủy tinh nhỏ xuống dưới mốc 35oC. Đặt bầu thủy ngân vào hõm nách, thân nhiệt kế chếch theo hướng vú, khép cánh tay vào thân và đặt tay lên bụng trong vòng 3-5 phút. Sau đó lấy nhiệt kế ra đọc kết quả. Khi thực hiện xong thủ thuật này và đọc xong kết quả, cần vẩy cho cột thủy ngân ở trong ống thủy tinh nhỏ xuống dưới 35oC và cất vào hộp bảo quản.
Có thể đo thân nhiệt bằng nhiệt kế tại miệng, nách, bẹn... |
Xác định triệu chứng sốt khi thân nhiệt trung tâm cao hơn bình thường, nếu đo bằng nhiệt kế thủy ngân ở nách ghi nhận nhiệt độ cơ thể từ 37oC trở lên mới được xem là sốt. Vấn đề đơn giản này mọi gia đình và mọi người đều có thể thực hiện được một cách dễ dàng nếu trong nhà đã có trang bị sẵn nhiệt kế. Nhiệt kế là một loại dụng cụ khá phổ biến không thể thiếu được trong mọi gia đình.
Cách chườm mát đơn giản cho người bệnh bị sốt
Khi bị sốt, muốn hạ được nhiệt độ tạm thời, có thể chăm sóc bằng cách thực hiện việc chườm mát đơn giản. Cần chuẩn bị nước ấm hoặc mước mát, gạc hoặc khăn vải bông để lau mát. Vị trí chườm mát có thể thực hiện ở vùng trán, nách hoặc bẹn. Nên để bệnh nhân nằm hoặc ngồi thoải mái, bộc lộ vùng muốn chườm mát. Nhúng gạc hoặc khăn vải vào nước mát, nước không quá lạnh nhưng nhiệt độ phải thấp hơn nhiệt độ của cơ thể bệnh nhân; vắt cho hết nước và đắp lên vùng cần chườm mát. Thay gạc hoặc khăn vải mới khi gạc hoặc khăn vải cũ ấm lên; có thể nhúng lại gạc hoặc khăn vải cũ vào nước lạnh. Cần tiếp tục chườm mát từ 20-30 phút hoặc cho đến khi thân nhiệt giảm xuống mức bình thường. Sau khi chườm mát xong, bỏ gạc hoặc khăn vải ra, lau khô và để bệnh nhân nằm hoặc ngồi ở tư thế thoải mái.
 |
triệu chứng sốt khi thân nhiệt trung tâm cao hơn bình thường, nếu đo bằng nhiệt kế
thủy ngân ở nách ghi nhận nhiệt độ cơ thể từ 37oC trở lên mới được xem là sốt. |
Đo nhiệt độ cơ thể bằng nhiệt kế thủy ngân để xác định triệu chứng sốt một cách chính xác là phương pháp dễ thực hiện, dụng cụ dễ kiếm và rẻ tiền. Vì vậy mọi gia đình nên trang bị sẵn ở trong nhà để có thể sử dụng khi cần thiết.