Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Chúng ta đang phải đối mặt với hậu quả khó khăn của bệnh nhiễm khuẩn kháng thuốc do lạm dụng kháng sinh. Ngày Sức khoẻ Thế giới 7 tháng 4 năm 2011 được tổ chức phát động với chủ đề “Chống kháng thuốc: Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa” cũng đã khuyến cáo vấn đề này.
Kháng sinh là thuốc chống lại sự nhiễm khuẩn, vì vậy không có chỉ định sử dụng kháng sinh trong những trường hợp bệnh không do nguyên nhân nhiễm khuẩn như các bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, cường tuyến giáp trạng, bệnh hệ thống...
Bị nhiễm vi rút cũng là trường hợp không có chỉ định dùng kháng sinh mặc dùbệnh nhân có những biểu hiện lâm sàng giống nhiễm vi khuẩn như sốt, ho, tiêu chảy… Tuy nhiên nhiều bệnh nhân với quan niệm “sốt là phải dùng kháng sinh” đã tự ý mua kháng sinh uống. Đây cũng là một loại lạm dụng kháng sinh khá phổ biến hiện nay.
Những trường hợp nhiễm khuẩn nhẹ như viêm họng, viêm tấy ngoài da... xảy ra trên một người khỏe mạnh cũng không cần có chỉ định dùng thuốc kháng sinh. Những trường hợp này chỉ cần các biện pháp đơn giản như súc miệng bằng nước muối, giữ ấm cổ khi bị viêm họng, hoặc bôi thuốc sát trùng ngoài da khi bị nhiễm trùng ngoài da nhẹ và cùng với sức đề kháng của cơ thể là bệnh có thể khỏi.
Một số bệnh mặc dù có triệu chứng viêm nhưng không do nguyên nhân nhiễm khuẩn như viêm khớp, viêm gan, viêm não Nhật bản B, viêm mũi dị ứng… cũng không cần có chỉ định dùng thuốc kháng sinh.
Thuốc kháng sinh theo quy định của Bộ Y tế là loại thuốc bán cần phải có đơn kê của bác sĩ. Nhân viên các nhà thuốc, hiệu thuốc nên nghiêm túc thực hiện quy định này để bảo đảm việc thực hành tốt nhà thuốc (GPP) trong thời gian đến. Người nhà bệnh nhân và bệnh nhân cũng không được tùy tiện sử dụng kháng sinh tự ý mua, sử dụng một cách bừa bãi mà không có chỉ định của bác sĩ.