Định nghĩa (definition):
Một khi nào đó than nhiệt tăng cao hơn mức bình thường mà chúng ta không thể chẩn đoán được căn nguyên cụ thể được xem là sốt không rõ nguyên nhân (SKRNN), tiếng Anh có thuật ngữ FUO_fever of unknown origin. Một trường hộp SKRNN được xác định khi có nhiệt độ cao từng đợthoặc không liên tục ít nhất là 101°F trong vòng hơn 3 tuần với ít nhất trị số một tuần có thể tìm ra nguyên nhân.
Nói chung, nguyên nhân của một ca sốt hiển nhiên phải có, thường là do nhiễm trùng và thường có tiêu điểm nhiễm trùng và tác nhân gây nhiễm thường được nhận ra. Song một số trường hợp các nàh lâm sàng không thể tìm ra được nguyên nhân, trong thời gian đó họ đưa ra một chẩn đoán dự kiến được gọi là SKRNN cho đến khi phát hiện nguyên nhân.
Nguyên nhân (causes):
Có rất nhiều nguyên nhân hiếm gặp gây ra tăng thân nhiệt. sàng lọc các nguyên nhân để có câu trả lời đúng là một thử thách rất lớn đặt ra cho nhiều thầy thuốc, kể cả thầy thuốc có kinh nghiệm. Dánh sách liệt kê sau đây không phải thấu đáo hết các khía cạnh, song nó thật sự chỉ ra một số nguyên nhân thừong gặp nhất và nguyên nhân không thường gặp. trên 140 bệnh riêng biệt được đưa ra trong sách nỏi tiếng Nguyên lý y học nội khoa của Harrison (Harrison’s Principles of Internal Medicine) .
Các nhiễm trùng không thông thường:Ngoài phổi như lao cơ quan khác ngoài phổi như Lao không điển hình (atypical tuberculosis) có liên quan đến mầm bệnh; một số bệnh ở vùng nhiệt đới như sốt rét, sốt xuất huyết, sốt vàng; các vi sinh vật hiếm gặp khác: nấm, virus, vi khuẩn không thường gặp.
Các bệnh nhiễm trùng ẩn: Viêm tuyến tiền liệt; viêm xoang; khối abces ở sâu.
Bệnh lý tạo keo(bệnh mô liên kết, tự miễn): Viêm khớp dạng thấp; bệnh lupus ban đỏ hệ thống.
Bệnh viêm nhiễm: Bệnh sarcoidose, bệnh Crohn.
Ung thư: U lympho ( Hodgkin’s và non-Hodgkin’s), bạch cầu cấp (Leukemia), thư thận và gan.
Phản ứng thuốc: Thuốc kháng sinh, thuốc chống động kinh, Gobulin miễn dịch, thuốc điều trị tâm thần (Thorazine, Haldol), kháng histamin.
Rối loạn về hormon: Năng tuyến giáp.
Rối loạn chuyển hoá di truyền.
Rối lọan não ảnh hưởng lên trung tâm điều nhiệt: Các khối u, đột quỵ
Các yếu tố nguy cơ (risk factors):
Các yếu tố sau đây làm tăng nguy cơ tiến triển thành SKRNN. Nếu bạn có bất kỳ một yếu tố nào, hãy báo cho bác sĩ biết: Du lịch nước ngoài, đặc biệt đến các nước đang phát triển và nước nhiệt đới; thuốc đang sử dụng (cả thuốc có toa bác sĩ và thuốc không có toa bác sĩ), ung thư hoặc u não; bệnh lý tạo keo (bệnh tự miễn hoặc bệnh mô liên kết); bệnh HIV/AIDS; tình hình nhập viện mới đây hoặc hiện tại; các vấn đề tương tự như thế trong gia đình bạn.
Triệu chứng (symptoms):
Trước tiên, nếu bạn bị sốt đừng nghĩ ngay là SKRNN vì sốt là triệu chứng có thể do nhiều vấn đề khác nhau gây ra, có thể nghiêm trọng hoặc không quan trọng. nếu có triệu chứng dưới đây thì hãy mau đến gặp bác sĩ.
- Tăng nhiệt độ cơ thể;
- Ra mồ hôi;Sweats
- Run lạnh;
- Đau bất kỳ ở đâu.
Chẩn đoán (Diagnosis):
Bác sĩ của bạn sẽ hỏi về triệu chứng và tiền sử bệnh, sau đó khám bệnh, có thể kiểm tra nhiệt độ vài lần một ngày. Bác sĩ chăm sóc cho bạn có thể chuyển bạn đến một bác sĩ chuyên khoa bệnh truyền nhiễm hoặc ung bướu. Bước đầu tiên sau khi khám xong là nguwif thầy thuốc sẽ thu hẹp diện các khả năng có thể gây ra sốt thông qua khám. Quan trọng là bạn có đi du lịch ở đau không? Có nhập viện ở đâu không? Hệ miễn dịch của bạn lâu nay có tổn thương gì không, chằng hạn bị AIDS? Thuốc nào bạn đã dùng gần đây hay đang dùng?
Nhiều xét nghiệm và thử nghiệm khác nhau có thể được chỉ định để có kết quả bổ sung cho chẩn đoán, giúpo làm sáng tỏ nguyên nhân của SKRNN. Các xét nghiệm có thể như sau:
- Tổng kiểm tra máu, nước tiểu và một số dịch sinh học khác;
- Tổng kiểm tra chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, CT, MRI, siêu âm tổng quát;
- Nghiên cứu y học hạt nhân;
- Nội soi (phổi, dạ dày, ruột, xoang,…);
- Sinh thiết nếu các mô nghi ngờ gây ra bệnh cảnh.
Điều trị (treatment):
Không có điều trị đặc hiệu nào cho SKRNN cho đến khi tìm ra nguyên nhân cụ thể, và tuỳ thuộc vào tác nhân gây bệnh.
Phòng bệnh (Prevention):
Vì có quá nhiều nguyên nhân gây ra SKRNN trên lâm sàng, cho nên để phòng bệnh thì bao hàm rất nhiều khâu khác nhau. Một trong nhưng khâu quan trọng cần thiết đề cập đến là làm thế nào các biện pháp dự phòng phải quy chuẩn và đúng theo quy định của y tế.
Fever of Unknown Origin, University of Maryland Medical Center
http://www.umm.edu/
MedlinePlus, US Library of Medicine and the National Institutes of Health
http://www.nlm.nih.gov/medlineplus
BC Health Guide, British Columbia Ministry of Health
http://www.bcchildrens.ca/default.htm
Health Canada (Santé Canada)
http://www.hc-sc.gc.ca/