Một thông tin đăng tải trên tạp chí y học nổi tiếng The Lancet cho biết việc áp dụng các viên thuốc sốt rét artesunate đường trực tràng (rectal artesunate/ suppository artesunate) đã là cứu cánh bao nhiêu bệnh nhân mắc sốt rét nặng đang sống tại các vùng sâu vùng xa nhất của thế giới như vùng nôn thôn châu Phi và châu Á. Nhiều kết luận về hiệu lực cũng như hiệu quả của thuốc đã được đăng tải lần đầu tiên online và trên tạp chí y học nổi tiếng The Lancet, do tác giả là tiến sĩ Melba Gomes, đang làm việc tại trụ sở chính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Geneva, Thụy sĩ và cộng sự tổng hợp qua 13 công trình nghiên cứu.
Hầu hết các ca tử vong do sốt rét xảy ra ở trẻ em ở các vùng sâu và xa. Giai đoạn cấp của bệnh sốt rét có thể chuyển thể sang sốt rét nặng và ác tính, khi đó bệnh nhân không thể nuốt, uống thuốc được. Nếu bệnh nhân bị sốt rét nặng không thể điều trị cho thuốc bằng đường uống được, trong thoiừ gian vài giờ để vận chuyển tuyến trên hoặc thực hiện thuốc tiêm, khi đó thuốc artesunate đường trực tràng tỏ ra công hiệu vì chúng tác dụng nhanh trên ký sinh trùng sốt rét – có thể đặt hậu môn trước khi vận chuyển. Các tác giả đã điều tra và khảo sát xem với liệu pháp này có thể làm giảm tỷ lệ xuất hiện các biến chứng và giảm tỷ lệ tử vong.
Tại Bangladesh, Ghana và Tanzania, nhiều bệnh nhân được chẩn đoán nghi ngờ sốt rét nặng không thể dùng thuốc bằng đường uống được chỉ định dùng ngẫu nhiên bằng artesunate dạng đặt hậu môn (trên 8954bệnh nhân) hoặc giả dược (trên 8872 bệnh nhân). Hầu hết bệnh nhân đều được xét nghiệm máu trước và sau khi điều trị (nếu bệnh nhân có nhiễm kháng sinh hoặc virus thì thuốc artesunate không ảnh hưởng). Đối với các bệnh nhân không thể tiêm thuốc trong vòng 6 giờ thì không thấy có sự khác biệt nào có ý nghĩa thống kê trong việc làm giảm tỷ lệ tử vong và khuyết tật biến chứng. Tuy nhiên, sau 6 giờ các bệnh nhân thì thuốc artesunate dùng đường trực tràng lại tỏ ra có hiệu quả giảm nguy cơ tử vong (29/1566 bệnh nhân đối với nhóm artesunate so với 57/1519 đối với nhóm giả dược).
Các tác giả cho biết tử vong do sốt rét đã phản ánh phần nào do quy trình thực hiện cho thuốc sốt rét hiệu lực cao chậm. Kết quả ở đây cung cấp một bằng chứng đầy thuyết phục rằng nếu bệnh nhân không điều trị được bằng đường uống trongvòng vài giờ, nếu cho liều thuốc artesunate đường trực tràng ngay trước khi chuyển hoặc dùng thuốc đường tiêm đã làm giảm nguy cơ tử vong hoặc biến chứng nặng. Họ kết luận rằng để dự đoán trước những nguy cơ nếu các bệnh nhân sốt rét nghi ngờ nặng mà không uống được thuốc thì nên ra tay ngay bằng thuốc sốt rét đường trực tràng và điều này mang lại hiệu quả tốt trong cộng đồng.
Theo bàn luận về vấn đề này thì tiến sĩ Lorenz von Seidlein ở Tanzania và tiến sĩ Jacqueline L Deen ở chương trình sốt rét của Tanzzania và Viện vaccine ở Kwanak-gu, Seoul, Hàn Quốc cho biết nếu có một vấn đề gì đó rất quan trọng và nổi bật ở mỗi thập niên thì có lẽ hiệu dụng của nghiên cứu nà là một trong số đó. Bước tiếp theo có lẽ là phát triển chiến lược rộng rãi thông qua nghiêncứu nhân rộng và để đánh giá hiệu quả của viên artesunate đặt hậu môn thì nên đặt ra dưới những điều kiện thật khác nhau.