Tình hình ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc ngày càng gia tăng ở các nước trên thế giới và Việt Nam, trong đó chủng loại Plasmodium falciparum là chủng duy nhất có khả năng gây sốt rét ác tính và tử vong chiếm 80-85% cơ cấu chủng loại ký sinh trùng sốt rét, có tỷ lệ kháng cao với các thuốc chống sốt rét đang được sử dụng hiện nay là một trong những khó khăn kỹ thuật lớn để điều trị mầm bệnh có hiệu quả. Đứng trước thực trạng này, Bệnh viện Chợ Rẫy-TP. Hồ Chí Minh, Viện sốt rét-KST-CT Quy Nhơn và Viện Nghiên cứu Y học Nhiệt đới Sanya-Trường Đại học Trung Y Dược Quảng Châu-Trung Quốc đã hợp tác nghiên cứu bào chế ra viên thuốc CV8, một loại thuốc sốt rét có hiệu lực cao, cắt cơn sốt, diệt ký sinh trùng nhanh, ít độc, có tác dụng diệt thể giao bào chống lây lan của ký sinh trùng sốt rét cho cộng đồng.
 |
Các loại thuốc sốt rét hiện nay |
Thuốc CV8 (China-Vietnam 8) là thuốc tổng hợp bao gồm 4 loại thuốc: Dihydro-artemisinine, Piperaquine phosphate, Primaquine phosphate và Trimethoprim được Xí nghiệp Dược phẩm Trung ương 26-OPC Việt Nam sản xuất dưới dạng viên nén màu đỏ tía, đóng thành vĩ 8 viên hoặc lọ 160 viên.
Năm 1997-1998, CV8 đã được Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung Ương và Quy Nhơn, Trung tâm Phòng chống Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Bình Thuận và Gia Lai đánh giá lại thử nghiệm lâm sàng giai đoạn IV ở các tỉnh Bình Phước, Bình Thuận, Ninh Thuận và Gia Lai trên các bệnh nhân bị nhiễm mầm bệnh. Kết quả được ghi nhận đối với sốt rét do nhiễm P.falciparum có thời gian cắt sốt trung bình 18,3 giờ, thời gian sạch ký sinh trùng trung bình 31,8 giờ và tỷ lệ điều trị khỏi bệnh chiếm 98,70%; đối với sốt rét do nhiễm P.vivax có tỷ lệ điều trị khỏi bệnh cũng chiếm 96,92% (theo dõi thử nghiệm 28 ngày). Năm 1999-2000, thuốc sốt rét CV8 được tiếp tục điều trị và theo dõi tại một số cơ sở điều trị ở miền Trung-Tây nguyên và miền Nam, kết quả đạt được đã khẳng định và minh họa rõ ràng hơn tính hiệu quả của thuốc. Liều dùng 3 ngày tùy theo tuổi.
Tuy vậy, thuốc CV8 có nhược điểm là không sử dụng được rộng rãi vì trong thành phần có Primaquine nên chống chỉ định dùng cho phụ nữ mang thai ở 3 tháng đầu của thai kỳ, trẻ em dưới 3 tuổi và những người có bệnh gan, thận, thiếu men G6PD. Hạn chế của Primaquine trong thuốc CV8 đã được Trung Quốc nghiên cứu loại bỏ để còn lại 3 thành phần với tên biệt dược là Artecom. Nghiên cứu tác dụng điều trị sốt rét bằng thuốc Artecom tại Trung Quốc, Campuchia, Việt Nam ghi nhận thời gian cắt sốt từ 16-25 giờ, sạch ký sinh trùng từ 24-56 giờ, tỷ lệ khỏi bệnh trên 96,90%, có độc tính thấp. Liều dùng 3 ngày tùy theo tuổi.
Tiếp theo đó, vai trò của Trimethoprim trong điều trị sốt rét của thuốc Artecom đã được xem xét và bình luận. Các Nhà Nghiên cứu đã tiếp tục loại bỏ Trimethoprim để còn lại hai thành phần là Dihydro-artemisinine 40mg + Piperaquine 320mg với tên các biệt dược là Artekin (Trung Quốc), CV.Artecan (Công ty Cổ phần Dược phẩm OPC Việt Nam), Arterakin (Xí nghiệp Dược phẩm Trung ương I-Việt nam). Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới-Thành phố Hồ Chí Minh đã nghiên cứu điều trị thuốc này ở bệnh viện và trên diện rộng ở các cơ sở ghi nhận thời gian cắt sốt và sạch ký sinh trùng nhanh từ 1-2 ngày, tỷ lệ khỏi bệnh từ 98,70% - 100%. Thuốc có độc tính thấp, bảo đảm hiệu lực cao, an toàn và hợp lý, liều dùng 3 ngày tùy theo tuổi.
Để bổ sung danh mục thuốc sốt rét có hiệu lực diệt ký sinh trùng cao và khắc phục các nhược điểm của thuốc sốt rét CV8, Bộ Y tế đã có Quyết định 3665/QĐ-BYT ngày 05/10/2005 về việc sử dụng thuốc Dihydro-artemisinine+Piperaquine trong Dự án Quốc gia Phòng chống Sốt rét ở Việt Nam.
Trong kế hoạch phòng chống sốt rét năm 2007 thuốc CV8 cải tiến làArtekin, CV.Artecan hay Arterakin sẽ được sản xuất và cung cấp nhằm nâng cao hiệu quả điều trị bệnh nhân sốt rét ở các tuyến y tế cơ sở.