Nghệ từ lâu đã được biết đến như một gia vị không thể thiếu trong một số món ăn, mặt khác chúng cũng được nghiên cứu chi tiết trong tác dụng chống lại căn bệnh ung thư và HIV/AIDS và gần đâycó rất nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến tác dụng chống sốt rét của nghệ. Dưới đây là một trong những công trình nghiên cứu, được xem là một trong những bước thành công trong phòng chống bệnh sốt rét trên thế giới.
Nghệ, một gia vị màu vàng được sử dụng rất nhiều trong bữa ăn của người Ấn Độ, gần đây nghệ cho thấy có tiềm lực như một vũ khí chống lại ký sinh trùng sốt rét. Những nhà khoa học thuộc Viện Khoa học Ấn Độ (Indian Institute of Science-IISc) ở Bangalore và trường Đại học y khoa Michigan (University of Michigan Medical School) ở Hoa Kỳ đã hợp tác nghiên cứu, chỉ rakết quả và chứng minh rằng nghệ-một loại thực vật cho ra tinh nghệ có màu vàng đặc trưng, có khả năng ức chế ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum đa kháng thuốc. Những thử nghiệm đã và đang tiến hành đồng thời có kết quả của từng giai đoạn, được đăng tải trên tạp chí Biochemical and Biophysical Research Communications vào tháng 1/2005 (nhóm tác giả nghiên cứu Reddy RC, Vatsala PG, Keshamouni VG, Padmanaban G, Rangarajan PN). Với tiêu đề đăng tải là “Curcumin for malaria therapy” trong tạp chí Biochemical and Biophysical Research Communications. 2005; 326(2):472-474).
Curcumin được phân lập từ rể cây Curcuma longa, cho thấy một số tác dụng có thể điều hòa một số đáp ứng miễn dịch sinh học của cơ thể. Ngoài ra, đặc tính sinh miễn dịch chống lại bệnh nhiễm trùng, đặc tính của chất oxy hóa và hiệu lực chống viêm từ tinh chất nghệ tỏ ra có hoạt tính chống lại vi trùng (anti-microbial activity) và gây trì hoãn quá trình sinh sản và phát triển của loài ký sinh trùng Leishmania và Trypanosoma spp ở châu Phi. Trong nghiên cứu hiện tại, kết quả là nghệ đã ức chế sự phát triển của KSTSR P. falciparum trên mô hình động vật có dùng liều có kiểm soát (dose-dependence) với nồng độ ức chế IC50 là 5 μM. Khi tăng liều curcumin lên sẽ làm giảm khả năng phát triển của P. falciparum, với liều 50 μM dẫn đến sự tăng sinh và phát triển dường như không còn nữa Khi thử nghiệm trên mô hình in vivo của một số loài gặm nhấm nhiễm P. berghei, tinh chất curcumin đã có hiệu lực một cách có ý nghĩa. Nếu cho chuột bị gây nhiễm KSTSR P. berghei-ăn nghệ bằng đường miệng thì mật độ ký sinh trùng trong máu (MĐKSTSR) giảm đến 80-90% vàtăng khả năng sống sót của chuột rất đáng kể so với nhóm chứng không cho ăn nghệ. Điều trị bằng tinh chất nghệ, tỷ lệ sống sót còn đến 29%, trong khi nhóm chuột nhiễm P. berghei không cho ăn nghệ thì chết toàn bộ (0% chuột sống) (nhóm chứng)ở thời điểm ngày thứ 21 sau khi gây nhiễm P. berghei. Curcumin được chỉ định uống thời điểm 48 giờ sau nhiễm (khi đó MĐKSTSR là 3–5%), một lần mỗi ngày trong 5 ngày với liều dùng 100 mg/kg cân nặng. Qua theo dõi, với liều nghệ này cho thấy không có tác dụng phụ gây độc trên người. Thử nghiệm Phase 1 trên người, liều nghệ cho đến 8.000 mg/ngày trong 3 tháng cũng không thấy độc tính xuất hiện.
Cơ chế chính xác về tác dụng điều trị sốt rét của nghệ còn chưa thấu đáo, song sự ức chế phát triển của ký sinh trùng sốt rét trên nuôi cấy cho thấy cơ chế trực tiếp liên quan đến ảnh hưởng của nghệ đến tiến trình sinh hóa học của ký sinh trùng. sốt rét. Một trong những đích tác dụng có thể của nghệ là Pf.ATP6. Đây là một chu trình phức tạp có liên quan trong hệ lưới nội mô của ký sinh trùng sốt rét nhiễm trên động vật có vú (sarcoplasmic–endoplasmic reticulum Ca2+-ATPase_SERCA).Artemisinin gần đây người ta phát hiện thấy chúng có khả năng ức chế được đích Pf.ATP6. Do vậy, có thể nghệ và artemisinin về tác động có thể thông qua những cơ chế tương tự nhau.
Curcumin dường như là một phân tử chống ký sinh trùng sốt rét lý tưởng, đặc biệtcho việc sử dụng phối hợp thuốc sốt rét với những thuốc sốt rét khác như artemisinin, không chỉ giới hạn thuốc sử dụng sau đó mà còn khắc phục được các vấn đề do nhóm thuốc artemisine có, như chi phí điều trị cao, tái phát sớm và kháng thuốc của các thuốc sốt rét nói chung và thuốc artemisinine nói riêng. Các tác giả cho rằng quan điểm này rất được giới chuyên môn ủng hộ, chất nghệ tự nhiên không gây độc và hiệu quả điều trị chỉ ra rõ ràng qua nhiều nghiên cứu đề cập ở trên, ngay cả các bệnh lý khác nhiễm ký sinh trùng khác trên người. Người ta sẽ tiếp tục nghiên cứu về tiềm năng của nghệ trong thời gian đến, nếu được thì đây là một liệu pháp điều trị sốt rét giá rẻ cho thế giới.
Govindrajan Padmanabhan, một nhà khoa học có uy tín và là một trong những thành viên nhóm nghiên cứu IISc phát biểu: "Curcumin có thể mang lại một phương thức điều trị sốt rét mới và có thể góp phần cho người dân Ấn Độ chấm dứt sốt rét.". Curcumin có thể phát triển thành một sản phẩm chống sốt rét độc tính thấp, dể sử dụng, giá thành thấp lần đầu tiên xuất hiện trên thế giới, sẽ có hiệu quả đối với bệnh sốt rét trên toàn thế giới.
Vì nghệ đã được dùng từ lâu, độc tính và tác dụng phụ của các dẫn suất của nó không phải là vấn đề lớn. Các nhà nghiên cứu tin rằng nếu nhận ra hiệu quả tối ưu, nghệ có thể trở thành sản phẩm đầy lý tưởng và cấn thiết cho chương trình phòng chống sốt rét toàn cầu (Global malaria control program) và loaị trừ căn bệnh gây chết người trong tương lai.