Brazil: Muỗi biến đổi gene thích ứng dần với tự nhiên
Các nhà khoa học Brazil cho biết thí nghiệm nhằm giảm số lượng muỗi mang mầm bệnh sốt xuất huyết bằng cách thả côn trùng biến đổi gene vào tự nhiên đang có kết quả tốt.
Cách đây một năm, hơn 10 triệu con muỗi đực biến đổi gene đã được thả ở TP. Juazeiro, nơi sinh sống của 288.000 người. Kết quả thử nghiệm được công bố tại cuộc hội thảo được tổ chức vào cuối tuần trước ở Rio. Aldo Malavasi, điều phối viên của dự án, nói rằng kết quả “rất khả quan”.
“Từ các mẫu thu được trên thực địa, 85% trứng muỗi mang gene biến đổi, nghĩa là muỗi đực được thả ra đã lấn át số lượng muỗi tự nhiên, để từ đó làm giảm số lượng muỗi Aedes và giảm lan truyền sốt xuất huyết,” ông Malavasi nói.
 |
Muỗi đực biến đổi gene truyền gene độc cho con để
chúng không thể trưởng thành và sinh sản.
(Nguồn: Scidev) |
Malavasi cũng là chủ tịch của Moscamed – công ty của Brazil sản xuất muỗi biến đổi gene. Muỗi biến đổi gene do họ tạo ra truyền gene độc cho con, nên muỗi con sẽ chết trước khi trưởng thành. Loài muỗi này do công ty Oxitec của Anh trước tiên.
Muỗi biến đổi gene đã được thử nghiệm ở Malaysia và quần đảo Cayman, nhưng thử nghiệm ở Brazil được coi là thử nghiệm lớn nhất trong tự nhiên từ trước tới nay.
“Chúng tôi phát triển công nghệ có thể tạo ra côn trùng biến đổi gene một cách hiệu quả, nên chúng tôi có thể giảm chi phí vì không cần mua từ Anh,” ông Malavasi nói.
Phương pháp này đã được Ủy ban kỹ thuật an toàn sinh học của Brazil chấp thuận, và sẽ được áp dụng ở một số thành phố khác của nước này nhằm xóa bỏ sốt xuất huyết.
Trước khi thả muỗi biến đổi gene, Malavasi và nhóm dự án đã tới các hộ gia đình, trường học và nhà thờ ở Juazeiro để xin phép. Họ nói rằng 90% những người họ hỏi ý kiến đã đồng ý.
Margareth Capurro, nhà sinh học ở ĐH São Paulo, xác nhận rằng người dân đồng ý cho thực hiện dự án.
Mark Benedict ở ĐH Perugia (Italy) nói rằng kết quả thực nghiệm rất hứa hẹn. “Dữ liệu cho thấy hệ thống này đang hoạt động như dự kiến. Chúng tôi không thấy vấn đề lớn nào trong cách họ thực hiện, nên tôi nghĩ nó rất khả quan,” Benedict nói.
Nhiều tổ chức bảo vệ môi trường, trong đó có GeneWatch UK, lâu nay vẫn bày tỏ lo ngại về nguy cơ muỗi biến đổi gene tồn tại và sinh sản trong tự nhiên, gây ra những hậu quả không thể lường trước.
Malavasi nói ông rất tự tin rằng muỗi biến đổi gene sẽ không thể đẻ ra con có thể trưởng thành và sinh sản. “Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi không cẩn thận. Chúng tôi luôn thực hiện các thí nghiệm kiểm soát”.
Malavasi nói rằng cần phải mất một thời gian nữa thì mới có thể giảm số lượng muỗi Aedes tới mức có thể thấy tỷ lệ lây truyền bệnh sốt xuất huyết giảm, và các nhà nghiên cứu vẫn chưa khảo sát các cộng đồng dân cư để đánh giá tác động đối với căn bệnh chưa có vắc-xin phòng và thuốc đặc trị này.
Malaysia dự định thả muỗi biến đổi gene ở những khu vực dân cư đông đúc.
Muỗi biến đổi gen có thể được thả ở những khu vực dân cư đông đúc vì Bộ Y tế Malaysia muốn tìm ra biện pháp ngăn cản sự sinh sản của muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết.
 |
Quăng muỗi biến đổi gen(RIDL) và muỗi hoang dại (WT) (ảnh: viet hieu) |
Bộ trưởng Datuk Seri Liow Tiong Lai nói rằng việc thả muỗi biến đổi gene ở những khu vực ít người sinh sống đã thành công trong việc giảm lượng muỗi Aedes aegypti.
“Chúng tôi đã nhận được một số lời phản đối về ý tưởng thả muỗi biến đổi gene ở những khu vực đông dân cư, nhưng đó không phải là lý do chúng tôi trì hoãn thả,” ông Tiong Liow nói. “Chúng tôi cần thêm một số nghiên cứu trước khi chúng tôi có thể quyết định có thả muỗi biến đổi gene ở những khu đông dân hay không”
Ông Liow cho biết số ca mắc sốt xuất huyết trong tuần cuối cùng của năm 2011 tăng thêm 26%, từ 350 lên 440 trường hợp và một ca tử vong trong tuần đầu tiên của năm nay.
“Một trong những lý do khiến số ca mắc bệnh tăng là do khí hậu và sự lây lan của muỗi mà chúng ta cần kiểm soát,” ông Liow nói.
Ông Liow nói rằng nghiên cứu trên vắc-xin phòng sốt xuất huyết đang ở giai đoạn thứ 3, và các nhà nghiên cứu vẫn phải theo dõi hiệu quả của loại vắc-xin này trong vài năm tới.
Virus sốt xuất huyết làm muỗi “khát” máu hơn
Một nghiên cứu mới chỉ ra rằng, bản thân muỗi là cỗ máy hút máu nhưng khi mang virus sốt xuất huyết muỗi càng trở nên khát máu hơn.
Qua phân tích muỗi (trước và sau) khi có virus sốt xuất huyết, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy sự thay đổi trong 147 gene liên quan đến việc tạo ra các protein có liên quan đến quá trình truyền virus, hệ thống miễn dịch. Nguy hiểm hơn, nó làm cho muỗi thèm máu và kích hoạt khả năng khướu giác để tìm nguồn thức ăn của muỗi chứa virus sốt xuất huyết.
 |
Muỗi chứa virus sốt xuất huyết sẽ khát máu và có khả năng tìm kiếm thức ăn nhiều hơn.
(Ảnh: Livescience) |
Tuy nhiên, virus sốt xuất huyết không làm tổn hại đến những con muỗi Aedes aegypti mang nó. Khi muỗi đốt người, nó làm lan căn bệnh sốt xuất huyết qua tuyến bọt. Theo thống kế của Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm có từ 50 triệu-100 triệu ca nhiễm sốt xuất huyết.
Trường hợp trên góp thêm một ví dụ minh chứng về sự kiểm soát của ký sinh trùng và làm lợi từ vật chủ mà nó sinh sống. Trước đây, các nhà khoa học cũng tìm thấy một loại nấm nhờ vào kiến, hoặc virus gây sâu bướm để tấn công các vật chủ khác.