Trong 6 tháng đầu năm 2010, Bình Định là một trong những tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên có tình hình bệnh sốt xuất huyết tăng cao trên diện rộng so với cùng kỳ những năm trước đây; mặc dù ngành y tế tỉnh Bình Định đã chủ động tăng cường các biện pháp ngăn chặn dịch, tuy nhiên diễn biến dịch bệnh sốt xuất huyết vẫn rất phức tạp, nhất là vào các tháng mùa mưa, cần tiếp tục có giải pháp khắc phục hiệu quả.
Tình hình dịch sốt xuất huyết và các hoạt động phòng chống dịch
Diễn biến tình hình dịch sốt xuất huyết
Theo số liệu thống kê 6 tháng đầu năm 2010, số ca mắc sốt xuất huyết toàn tỉnh Bình Định là 668 ca, trong đó sốt dengue (SD) 294 ca và sốt xuất huyết dengue (SXHD) 374 ca, đặc biệt có 2 ca tử vong sốt xuất huyết (1 ở Quy Nhơn và 1 ở An Nhơn); số mắc sốt xuất huyết tăng 207 ca so với cùng kỳ năm 2009, trong đó trẻ em dưới 15 tuổi chiếm 20,6%. Số bệnh nhân ngày càng có xu hướng tăng dần từ tháng 3 đến tháng 6, tập trung chủ yếu ở thành phố Quy Nhơn (305 ca), Phù Cát (102 ca), An Nhơn (93 ca); Tuy Phước (83 ca) và rải rác ở một số huyện khác.
Mặc dù số ca bệnh sốt xuất huyết trong 6 tháng đầu năm 2010 tăng cao hơn so với cùng kỳ năm 2009, nhất là số ca mắc tăng cao trong tháng 6, nhưng chưa có vụ dịch sốt xuất huyết xảy ra trên quy mô xã/phường/thị trấn. Có 60 ổ dịch nhỏ xảy ra ở các địa phương trong tỉnh, tập trung ở thành phố Quy Nhơn (28), An Nhơn (18), Tuy Phước (2), Phù Cát (8), Tây Sơn (1), Hoài Nhơn (2), Phù Mỹ (2).
Diễn biến bệnh nhân sốt xuất huyết trong 6 tháng đầu năm 2010
Theo kết quả giám sát huyết thanh của Trung tâm Y tế dự phòng Bình Định tại thành phố Quy Nhơn và 8 huyện (Tuy Phước, An Nhơn, Phù Cát, Phù Mỹ, Hoài Nhơn, Vân Canh, Tây Sơn, Hoài Ân) thấy trong số 146 mẫu huyết thanh xét nghiệm Elisa thì có 79 mẫu dương tính, chiếm 54.10% và 27 mẫu gửi phân lập thì có 4 mẫu dương tính (2 typ DI, 2 typ DII) đều ở thành phố Quy Nhơn. Kết quả giám sát côn trùng theo trọng điểm sốt xuất huyết (48 lượt/8 điểm) và theo chỉ điểm dịch tễ (108lượt/59 điểm), phát hiện chỉ số côn trùng cao nhất (BI = 50; DI = 0,9) chứng tỏ nguy cơ dịch sốt xuất huyết tại tỉnh Bình Định rất cao.
Nhận định về nguyên nhân dịch sốt xuất huyết
Do thời tiết khí hậu khô hạn xen kẽ những cơn mưa đầu mùa tạo điều kiện cho côn trùng sốt xuất huyết phát triển kết hợp với số mắc tăng cao tại một số địa phương trong tỉnh nên nguy cơ dịch sốt xuất huyết bùng phát trên diện rộng; số ca mắc sốt xuất huyết dengue tăng cao, đặc biệt là các ca độ III, IV nên nguy cơ số ca tử vong sẽ tăng. Hệ thống giám sát ca bệnh tại cộng đồng chưa chặt chẽ nên số mắc sốt dengue thấp hơn so với sốt xuất huyết dengue, bỏ sót ca mắc tại cộng đồng và các trạm y tế dẫn đến không xác định ổ dịch sớm, dẫn đến xử lý dịch muộn.
Nguyên nhân số ca mắc trong tháng 6 tăng cao chủ yếu là do công tác diệt bọ gậy ở các địa phương chưa tốt, cộng đồng chưa tự giác tham gia, ý thức của người dân chưa cao trong việc quản lý các dụng cụ chứa nước; mặt khác từ tháng 6-7 bắt đầu có những cơn mưa và là thời điểm bước vào mùa dịch sốt xuất huyết tại Bình Định. Với chỉ số côn trùng sốt xuất huyết tăng cao, dự báo dịch sốt xuất huyết sẽ tiếp tục diển biến phức tạp và có khả năng bùng phát dịch trên diện rộng từ nay đến cuối năm 2010.
Đã xác định được 2 tuýp huyết thanh lưu hành tại thành phố Quy Nhơn và huyện Hoài Nhơn trong năm 2010 là DI và DII và còn khả năng có các tuýp vi rút khác (Năm 2009 lưu hành trên địa bàn tỉnh cả 4 tuýp DI, DII, DIII, DIV), mặt khác số bệnh nhân mắc hai tuýp nhiều (IgG dương tính) làm tăng nguy cơ xuất huyết dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng nặng, tăng nguy cơ tử vong.
Các hoạt động phòng chống dịch sốt xuất huyết
Ngành y tế Bình Định đã huy động lực lượng tăng cường xử lý dịch, đặc biệt là xử lý 60 ổ dịch nhỏ phát hiện; thực hiện phun hóa chất chủ động ở 4 phường/xã điểm thuộc thành phố Quy Nhơn (3), Tuy Phước (1) và Phù Mỹ (1); xử lý chủ động ở các điểm có nguy cơ ngoài xã điểm (6 phường thuộc thành phố Quy Nhơn); phun hóa chất tại 58 điểm thị Đại học-Cao đẳng thuộc Quy Nhơn, huyện Tuy Phước, An Nhơn. Tổ chức 2 đợt kiểm tra: đợt 1 tại các nơi có ca bệnh tăng cao (Quy Nhơn, An Nhơn, Tuy Phước) và đợt 2 tại 11 huyện, thành phố.
Các giải pháp phòng chống dịch sốt xuất huyết trong 6 tháng cuối năm 2010
Tình hình ca bệnh sốt xuất huyết trên địa bàn tỉnh Bình Định diễn biến hết sức phức tạp, số ca bệnh nặng tăng cao, nguy cơ xảy ra dịch trên diện rộng và tăng số ca tử vong. Trong 6 tháng cuối năm 2010 cần kịp thời triển khai các hoạt động, chủ động khống chế dịch, hạn chế ca tử vong bằng các giải pháp tích cực như sau.
Về tổ chức chỉ đạo Sở Y tế Bình Định cần chỉ đạo Trung tâm Y tế các huyện, thành phố tích cực giám sát và xử lý dịch trong thời gian sớm nhất (48-72 giờ); tham mưu cho UBND tỉnh ra văn bản chỉ đạo UBND các huyện, thành phố chỉ đạo triển khai khẩn cấp các biện pháp phòng, chống dịch; đặc biệt là triển khai ngay chiến dịch diệt bọ gậy tại các xã, phường có số bệnh nhân tăng. UBND các huyện, thành phố chỉ đạo UBND các xã, phường chủ động triển khai chiến dịch diệt lăng quăng (bọ gậy) đợt 1 trong tháng 6/2010 một cách hiệu quả, đảm bảo loại trừ các ổ chứa bọ gậy. Trực tiếp chỉ đạo chống dịch khi dịch xảy ra trên địa bàn xã, phường mình.
 |
Môi trường sống ô nhiễm là điều kiện tốt cho nạn muỗi hoành hành.
(ảnh minh họa) |
Về tổ chức thực hiện Trung tâm Y tế huyện, thành phố và Trạm y tế xã, phường có kế hoạch tăng cường giám sát chặt chẽ ca bệnh sốt xuất huyết, phát hiện kịp thời các trường hợp mắc theo hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh sốt xuất huyết của Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành; tăng cường công tác chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời nhằm hạn chế tối đa tử vong; tăng cường giám sát véc tơ, ổ bọ gậy nguồn. Khẩn trương triển khai chiến dịch diệt bọ gậy và phun hóa chất chủ động tại các khu vực trọng điểm nhằm khống chế dịch ngay từ ban đầu, không để dịch bùng phát, lan rộng, kéo dài. Chuẩn bị đầy đủ cơ số thuốc, phương tiện cấp cứu, giường bệnh để kịp thời tiếp nhận, điều trị bệnh nhân. Chuẩn bị hóa chất, trang thiết bị, máy móc để đảm bảo ứng phó kịp thời khi có dịch lớn xảy ra. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục trên các phương tiện thông tin đại chúng về các biện pháp phòng chống sốt xuất huyết. Báo cáo kịp thời cho Chính quyền địa phương về diễn biến tình hình dịch để huy động các ban, ngành, hội đoàn thể phối hợp trong công tác phòng chống dịch và báo cáo tình hình dịch tại địa phương về Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh và Sở Y tế theo đúng quy định. Hướng dẩn và đốc thúc hành động của cộng tác viên tại 8 xã/phường điểm, xây dựng và triển khai kế hoạch tổ chức chiến dịch diệt bọ gậy và phun hóa chất chủ động phòng chống dịch sốt xuất huyết 2 đợt năm 2010; đối với các xã phường ngoài điểm, nếu tình hình bệnh nhân tăng cũng cần có kế hoạch xử lý chủ động nhằm khống chế không để xảy ra dịch, đặc biệt là tham mưu kịp thời cho chính quyền địa phương triển khai ngay công tác diệt bọ gậy một cách hiệu quả.
Về chuyên môn kỹ thuật tăng cường thu thập mẫu huyết thanh XN Elisa và phân lập vi rút gửi về Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, thực hiện tốt việc giám sát các chỉ số côn trùng để kịp thời đề xuất hướng chỉ đạo; thực hiện nghiêm túc báo cáo giám sat bệnh truyền nhiễm hàng tuần và báo cáo tình hình bệnh nhân, chỉ số côn trùng sau xử lý ổ dịch nhỏ, xử lý chủ động về Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh để kịp thời phối hợp triển khai các biện pháp chống dịch.