Ngày 10/6/2010, Ban Điều hành Dự án phòng chống sốt xuất huyết khu vực miền Trung đã họp tại Viện Pasteur Nha Trang để đánh giá tình hình sốt xuất huyết 5 tháng đầu năm 2010 và các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết đã thực hiện; triển khai kế hoạch hoạt động 6 tháng cuối năm và phân công trách nhiệm cho các đơn vị tham gia thực hiện Dự án phòng chống sốt xuất huyết trong khu vực.
Tình hình sốt xuất huyết khu vực miền Trung 5 tháng đầu năm 2010
Tại cuộc họp này Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung đã thông báo hiện nay, ở khu vực phụ trách từ Quảng Bình đến Bình Thuận có 11 tỉnh, trong đó có 5 tỉnh loại A: Đà Nẵng, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận; 6 tỉnh loại B: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định; với số huyện điểm là 62/110 huyện và số xã điểm là 104/1535 xã.
Trong 5 tháng đầu năm 2010, số bệnh nhân mắc bệnh sốt xuất huyết ở khu vực miền Trung đã lên tới 3.359 người, chiếm 24,7% số bệnh nhân sốt xuất huyết trong cả nước; và tăng 96,6% so với cùng kỳ 2009.
Qua phân tích số liệu bệnh nhân sốt xuất huyết từ các tỉnh, thành trong khu vực cho thấy: trong 5 tháng đầu năm, số ca mắc ở Khánh Hòa là cao nhất 1199 ca, kế đến là thành phố Đà Nẵng có 850 ca. Ngoài ra, hầu hết các tỉnh, thành trong khu vực có số ca mắc sốt xuất huyết đều tăng so với cùng kỳ 2009, trong đó có một số tỉnh/thành tăng mạnh như: Thừa Thiên Huế (173 ca/2 ca 5 tháng đầu 2009), Đà Nẵng (850/47), Quảng Nam (83/7), Quảng Ngãi (492/235), Bình Định (476/275), Khánh Hòa (1199/683).
Kết quả điều tra các chỉ số véc tơ trong khu vực:
Tỉnh, thành | Chỉ số Breteau (BI) | Chỉ số mật độ muỗi (DI) |
Quảng Bình | 14,4 | 0,01 |
Quảng Trị | 11,4 | 0,01 |
Thừa Thiên Huế | 9,3 | 0,11 |
Đà Nẵng | 8,4 | 0,15 |
Quảng Nam | 14,7 | 0,11 |
Quảng Ngãi | 4,0 | 0,02 |
Bình Định | 11,3 | 0,21 |
Phú Yên | 5,6 | 0,07 |
Khánh Hòa | 17,2 | 0,14 |
Ninh Thuận | 14,1 | 0,11 |
Bình Thuận | 31,7 | 0,42 |
Theo nhận định của Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung: mới vào đầu mùa, nhưng dịch sốt xuất huyết đã có diễn biến phức tạp với ca mắc và tử vong do sốt xuất huyết đều có xu hương gia tăng trong thời gian tới. Phân tích tổng số bệnh trong 5 tháng đầu năm 2010 ở khu vực miền Trung cho thấy: tỷ lệ sốt xuất huyết Dengue chiếm 79%, cao vượt hẳn sốt Dengue (21%); phân độ lâm sàng sốt xuất huyết Dengue độ III, IV chiếm đến 10%; đặc biệt là số người lớn mắc bệnh nhiều hơn trẻ em: Từ 15 tuổi trở lên chiếm 62% và dưới 15 tuổi chỉ chiếm 38%.
Như vậy, tình hình sốt xuất huyết trong năm 2010 có thể tăng mạnh so với nhiều năm gần đây, trong tháng đầu năm (Tháng 1/2010) số ca mắc rất nhiều, tăng 68,7% so với tháng 01/2009 và cũng cao hơn tháng 01 của các năm 2001, 2005 – là những năm có chu kỳ có số mắc cao. Bên cạnh đó, diễn biến ca bệnh theo tháng giống với xu hướng như các năm cao điểm: ca bệnh giảm nhẹ trong tháng 2,3; rồi tăng lại trong tháng 4 và đang tăng cao trong tháng 5. Ngoài ra, đã có nhiều ổ dịch nhỏ trong 5 tháng đầu năm và đã có 2/11 tỉnh, thành (Đà Nẵng, Khánh Hòa) ghi nhận có dịch sốt xuất huyết quy mô xã. Qua đó, dự báo tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết trong thời gian tới: Diễn biến bệnh, dịch sốt xuất huyết trong 6 tháng cuối năm 2010 sẽ rất phức tạp; Tháng 6, 7 là những tháng cao điểm hàng năm, khả năng trong năm nay ca bệnh sốt xuất huyết trong hai tháng này sẽ tăng mạnh và đỉnh cao thứ hai sẽ xảy ra vào các tháng 11, 12.
Tại cuộc họp, Ban điều hành cũng đã nhận định đánh giá một số tồn tại trong việc triển khai các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết 5 tháng đầu năm 2010 ở miền Trung:
Giám sát ca bệnh: Các Trung tâm Y tế dự phòng các tỉnh không thực hiện giám sát ca bệnh tại các bệnh viện quân y, giao thông, đường sắt … Chưa thực hiện tốt việc điều tra dịch tễ ca bệnh tại cộng đồng; chưa gạn lọc những ca bệnh không điển hình để ghi nhận chính xác ca bệnh sốt xuất huyết.
Giám sát véc tơ: Hàng tháng, chưa triển khai hoạt động xử lý khống chế, hạ thấp các chỉ số véc tơ; chưa thực hiện lồng ghép việc giám sát véc tơ với việc kiểm tra hoạt động của cộng tác viên và chưa chú ý phát hiện muỗi Aedes albopictus ở các địa phương.
Xử lý ổ dịch nhỏ: một vài tỉnh chưa kịp thời xác định có ổ dịch nhỏ và xử lý chậm, xử lý thường trong tình trạng theo đuôi các ổ dịch nhỏ. Hoạt động diệt bọ gậy mang tính hình thức, chưa vận động người dân hàng ngày tự diệt bọ gậy tại nhà. Chưa thực hiện đúng chỉ định: khi có hơn 30% số thôn/ 1 xã / 7-14 ngày có ổ dịch nhỏ thì phải chuyển qua xử lý diện rộng toàn xã.
Xử lý ổ dịch diện rộng quy mô xã/phường: Chưa kịp thời xác định có dịch quy mô xã/phường. Khi có dịch, chưa triển khai tốt hoạt động tuyên truyền và hoạt động diệt bọ gậy cũng ít hiệu quả; trong chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi: đa số máy phun không đảm bảo kỹ thuật phun ULV, cũng như chưa phối hợp tốt giữa phun bằng xe và phun máy mang vai.
Triển khai kế hoạch hoạt động và phân công trách nhiệm cho các đơn vị thực hiện Dự án phòng chống sốt xuất huyết trong thời gian tới
Với các mục tiêu: 1) Giảm tỷ lệ mắc; 2) Giảm tỷ lệ chết; 3) Khống chế không để dịch lớn xảy ra và 4) Xã hội hóa các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết, xây dựng các văn bản pháp luật để triển khai thực hiện. Tại cuộc họp, Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung đã đưa ra các chỉ tiêu cụ thể trong công tác phòng chống sốt xuất huyết trong khu vực.
Trước những thách thức trong tình hình dịch bệnh sốt xuất huyết biến đọng, gia tăng như trên và để đảm bảo thực hiện được các chỉ tiêu đã đặt ra, Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung đã đề xuất các biện pháp trọng tâm và phân công trách nhiệm cho các đơn vị thực hiện Dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung trong 6 tháng cuối năm 2010 như sau:
Các Viện và các bệnh viện: Tiếp tục theo dõi, chỉ đạo mọi mặt công tác phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết. Chọn 1-2 tỉnh để xây dựng kế hoạch giám sát điểm. Thực hiện thử nghiệm hiệu lực diệt sinh học đối với các hóa chất đang sử dụng ở 11 tỉnh miền Trung. Triển khai kế hoạch phun chủ động trước mùa thi tại các khu vực nhà trọ của học sinh tại các tỉnh: Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Bình Định và Khánh Hòa, là những tỉnh được chọn làm các cụm thi tuyển sinh đại học. Tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động của các tỉnh vào tháng 7 và tháng 11.
Các Trung tâm y tế dự phòng tỉnh: Các địa phương cần tiếp tục tăng cường hơn nữa trong việc phát động chiến dịch diệt muỗi sốt xuất huyết, lăng quăng, khống chế dịch sốt xuất huyết lan rộng. Thực hiện các biện pháp cụ thể trong các lĩnh vực như: Hoạt động tập huấn; Giám sát ca bệnh; Giám sát huyết thanh, vi rút; Giám sát véc tơ; Hoạt động xử lý dịch kịp thời: theo dõi sát tình hình các ổ dịch nhỏ để kịp thời ra chỉ định xử lý dịch diện rộng quy mô xã/phường. Thực hiện phun hóa chất diệt muỗi toàn xã/phường và diệt bọ gậy theo hình thức cuôn chiếu từng thô/khóm, bảo đảm diệt bọ gậy từng hộ gia đình…
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ Bộ Y tế đã giao trong Dự án phòng chống sốt xuất huyết, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn được Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung phân công trách nhiệm phối hợp với Viện Pasteur Nha Trang tổ chức các hoạt động: Giám sát và hỗ trợ các địa phương thực hiện giám sát véc tơ và phòng chống véc tơ sốt xuất huyết; Tiến hành thử nhạy kháng và đánh giá hiệu lực diệt sinh học của các loại hóa chất diệt muỗi; Phối hợp với các tỉnh thành miền Trung tổ chức chiến dịch diệt bọ gậy và phun hóa chất diệt muỗi. Địa bàn triển khai công tác của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn được phân công ở 4 tỉnh: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và Phú Yên.
Với những kế hoạch và phân công nhiệm vụ cụ thể, các thành viên Ban điều hành dự án phòng chống sốt xuất huyết miền Trung cùng với các đơn vị tham gia thực hiện dự án đều nhất trí cao trong việc triển khai kịp thời các hoạt động 6 tháng cuối năm 2010 để thực hiện tốt việc ngăn chặn dịch và hạn chế tử vong do sốt xuất huyết ở khu vực miền Trung