Tiểu đội 11 cô gái sông Hương được thành lập vào cuối năm 1967 gồm 11 cô gái còn rất trẻ, tuổi đời từ 17 đến 22, ở xã Thủy Thanh, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế. Chị Phạm Thị Liên làm Tiểu đội trưởng, chị Đỗ Thị Cúc làm Tiểu đội phó cùng 9 Tiểu đội viên gồm các chị Đỗ Thị Hoa, Hoàng Thị Sau, Nguyễn Thị Diên, Hoàng Thị Hết, Hoàng Thị Nở, Nguyễn Thị Hoa, Chế Thị Mừng, Nguyễn Thị Hợi và Nguyễn Thị Xê.
Chiến tích
Trong chiến dịch Xuân Mậu Thân năm 1968, Tiểu đội này được giao nhiệm vụ ban đầu là bám sát địa bàn để xây dựng cơ sở, hoạt động vào thành phố nắm các mục tiêu quan trọng của địch ở các hướng, vẽ sơ đồ đường phố, địa hình, địa vật, làm giao liên dẫn đường... Do yêu cầu mới, nhiệm vụ quan trọng được nâng lên một bước là bảo vệ Chỉ huy Sở Chiến dịch ở xã Thủy Vân, làm nhiệm vụ dẫn đường, tải thương binh, tử sĩ về tuyến sau; đồng thời kết hợp đánh ngăn chận không cho quân địch vào thành phố, đánh phản kích địch bảo vệ rút lui.
Tiểu đội 11 cô gái sông Hương đã cung cấp nhiều thông tin quan trọng cho lãnh đạo chiến dịch nắm được địa bàn và làm hoa tiêu dẫn bộ đội chủ lực (Tiểu đoàn K2 đặc công, K10 và các đội biệt động) vào các mục tiêu đánh địch, chiếm Sở Chỉ huy Phan Sào Nam, đánh chiếm căn cứ quân sự Sao Mai, An Cựu, đánh vào Khách sạn Hương Giang, Ty Cảnh sát, Nha Thẩm vấn, nhà lao tạm Lê Quý Đôn; đánh vào Tiểu đoàn Cảnh sát dã chiến ở Sân vận động Tự Do Huế ... vào đêm mùng một Tết Mậu Thân, giành nhiều thắng lợi to lớn, làm cho tinh thần dịch hoang mang, hoảng sợ. Tiểu đội 11 cô gái sông Hương đã bám sát dẫn đường và tải thương binh của ta lui tuyến sau cấp cứu, góp phần cứu chữa hàng trăm thương binh và giải quyết tử sĩ an toàn, chu đáo, giữ được bí mật. Ngoài ra, 11 cô gái sông Hương đã tham gia vận chuyển lương thực, đạn dược, thuốc men cho tuyến trước bảo đảm công tác chiến đấu.
Đặc biệt, trong Chiến dịch Mậu Thân năm 1968, Tiểu đội 11 cô gái sông Hương đã lập được chiến công xuất sắc là tổ chức đánh địch phản kích vào ngày 22/01/1968, đẩy lùi một Tiểu đoàn bộ binh Mỹ, tiêu diệt 120 tên ở ngã ba Chợ Cống do lực lượng của địch phản kích từ Thuận An lên, góp phần ngăn chận, đẩy lùi các hướng địch phản kích, giữ vững địa bàn và các hướng cho quân ta rút lui theo sự chỉ đạo bảo đảm an toàn. Tiếp tục bám địa bàn xây dựng cơ sở cách mạng, vận động anh em thoát ly ra vùng cách mạng, tham gia vào lực lượng vũ trang và cùng quần chúng nhân dân vận động binh lính địch bỏ súng trở về, không làm tay sai cho địch, đi theo cách mạng.
Chiến công
Chiến công của 11 cô gái sông Hương đã góp phần cùng với quân và dân ta làm chủ thành phố Huế trong 25 ngày đêm. Trong một đợt tấn công của kẻ thù, hai chị Đỗ Thị Hoa, Hoàng Thị Sau đã anh dũng hy sinh. Sau đó được Bác Hồ gửi thư khen ngợi với đoạn thơ:
Dõng dạc tay cầm khẩu súng trường,
Khôn ngoan dàn trận khắp trong phường,
Bác khen các cháu dân quân gái,
Đánh giặc Huê Kỳ phải nát xương.
Sau khi lực lượng ta rút khỏi thành phố Huế, lên vùng rừng núi phía Tây, số chị em còn lại của Tiểu đội được bổ sung thêm lực lượng và thành lập Trung đội nữ du kích Võ Thị Sáu. Những cuộc chiến đấu ác liệt sau đó, 4 chị của Tiểu đội 11 cô gái sông Hương gồm Phạm Thị Liên. Đỗ Thị Cúc, Nguyễn Thị Diên và Hoàng Thị Hết đã anh dũng chiến đấu và hy sinh. Chị Đỗ Thị Cúc, Tiểu đội phó hy sinh vào năm 1969. Chị Phạm Thị Liên, Tiểu đội trưởng đã tiếp tục tham gia lực lượng vũ trang đánh giặc. Chị liên tiếp lập nhiều chiến công hiển hách và đã anh dũng hy sinh vào ngày 24/04/1972 khi đang ở tuổi xuân thì. Với những thành tích xuất sắc của mình, chị đã được Chủ tịch Nước truy tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân vào năm 1994. Hiện nay tên của chị đã được đặt tên cho một con đường từng gắn bó với cuộc đời kháng chiến của chị ở phường Kim Long, thành phố Huế và ở phường Xuân Phú, cạnh Sân vận động Tự Do, nơi gắn liền với những chiến công của họ trong những ngày đánh Mỹ cũng đã xây dựng một tấm Bia Chiến tích tưởng niệm, ghi công của 11 cô gái sông Hương để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Khi đất nước được hoàn toàn giải phóng vào năm 1975, năm chị còn lại là Hoàng Thị Nở, Nguyễn Thị Hoa, Chế Thị Mừng, Nguyễn Thị Hợi và Nguyễn Thị Xê đã trở về với cuộc sống đời thường, đảm trách những nhiệm vụ khác nhau. Sau 34 năm quê hương được hòa bình, thống nhất, vào ngày 09/02/2009, Tiểu đội 11 cô gái sông Hương đã được Chủ tịch Nước trao tặng Danh hiệu cao quý “Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân”.
Tưởng nhớ
Nhân dịp kỷ niệm Ngày Phụ nữ Việt Nam 20 tháng 10, kính xin dâng lên các chị trong Tiểu đội 11 cô gái sông Hương đã khuất một lẵng hoa tươi và một nén hương thơm để tưởng niệm về các chị. Đồng thời cũng trong dịp này, nghĩ đến các chị trong niềm tự hào dân tộc nhằm giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, đặc biệt là đối với những người phụ nữ Việt Nam với ý chí “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”.