Nhằm trao đổi, chia sẻ thông tin và cập nhật một số điểm mới thông tin trong y học nói chung và lĩnh vực bệnh sốt rét, ký sinh trùng và côn trùng trên thế giới và Việt Nam trong bối cảnh khoa học ngày càng tiến bộ giữa các cán bộ nghiên cứu, cán bộ làm công tác khoa học và để thông tin đến các em học sinh, sinh viên trường Trung cấp xét nghiệm cạnh Viện sốt rét KST-CT Quy Nhơn; đồng thời rút ra những kinh nghiệm quý báu nhằm hạn chế các sai sót và các mặt hạn chế về lĩnh vực xét nghiệm chẩn đoán bệnh sốt rét và ký sinh trùng sốt rét; Ngoài ra, với mục đích còn thông báo tình hình các loại thuốc tân dược giả và kém chất lượng nói chung và thuốc điều trị và phòng bệnh sốt rét nói riêng, có thể đó là một trong những thủ phạm khiến bệnh nhân sốt rét tử vong không đáng có (điều này đã ghi nhận và quy kết một số ca chết sốt rét trên thế giới là do thuốc artesunate giả gây ra). Ngày 11/01/2008, Hội đồng khoa học Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn đã tổ chức buổi “Sinh hoạt khoa học chuyên về Sốt rét, ký sinh trùng và côn trùng, lần thứ 3” với các chuyên đề đặc biệt:
1. Giới thiệu phần mềm đào tạo và kiểm tra trắc nghiệm trong chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét của Bệnh viện Royal Perth Hospital, Australia (Ts.Bs. Hồ Văn Hoàng Trình bày);
2. Thông báo về tình hình thuốc sốt rét giả và kém chất lượng trên thế giới và Việt Nam, có bổ sung dẫn liệu của Tổ chức y tế thế giới (WHO) 2007 (Ths.Bs. Huỳnh Hồng Quang trình bày);
3. Cập nhật thông tin về chẩn đoán bệnh sốt rét: Từ chuẩn vàng Giêm sa đến sinh học phân tử (Ths.Bs. Huỳnh Hồng Quang trình bày).
Tham dự và báo cáo khoa học của buổi Sinh họat khoa học lần 3 có sự hiện diện của Lãnh đạo Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn, các cán bộ trong Hội đồng khoa học Viện, các Trưởng, phó khoa phòng chuyên môn, đào tạo, toàn thể cán bộ trong cơ quan và các sinh viên khóa 29 và khóa 30 của Trường trung học xét nghiệm cạnh Viện. Sau khi Chủ tịch Hội đồng khoa học của Viện, Ts.Triệu Nguyên Trung giới thiệu và nêu vài nét chính về các kỳ sinh hoạt trước, tính ứng dụng cũng như hữu ích. Đến phần trình bày của các báo cáo viên.
Giới thiệu phần mềm đào tạo và kiểm tra trắc nghiệm chẩn đoán ký sinh trùng sốt rét của Bệnh viện Royal Perth Hospital, Australia (BCV: Ts.Bs. Hồ Văn Hoàng).
Phần trình bày gồm 3 phần liên quan đến vấn đề chẩn đoán bệnh sốt rét nói chung hiện nay, các sai sót của hệ thống xét nghiệm viên các tuyến bệnh viện tại khu vực miền Trung-Tây Nguyên và chương trình giảng dạy học viên các lớp trung cấp xét nghiệm trong thời gian đến sẽ có những thay đổi theo hướng tích cực với các trang thiết bị và giáo trình giảng dạy hiện đại, cập nhật và dễ hiểu, thuận lợi cho cả giảng viên và học viên,...Mặt khác, qua phần mềm này, tiến sĩ Hồ Văn Hoàng cũng nêu lên một số ưu điểm trong quá trình dạy và kiểm tra theo phần mềm là khắc phục các hạn chế do trang thiết bị xét nghiệm,...
+ Phần Laboratory Diagnosis đề cập đến rất nhiều phương pháp chẩn đoán sốt rét hiện nayđang áp dụng trên thế giới (từ phương pháp cổ điển nhuộm giêm sa đến test chẩn đoán nhanh, ELISA, thử nghiệm sinh học phân tử PCR);
+ Phần Malaria Case Presentations đưa ra một số ca bệnh có kết quả lam máu đi kèm để học viên tự luận và trả lời câu hỏi, sau đó nhìn xuống bên dưới sẽ có giải thích ngắn gọn về kết quả cuối cùng, sai và đúng điểm nào;
+ Phần Malaria Self Test Module gồm 15 series khác nhau để giúp cho học viên chúng ta tự kiểm tra theo từng tình huống khác nhau và tự trả lời câu hỏi, sau đó tham khảo đối chiếu với đáp án của phần mềm. Nếu đúng hoặc sai, phần mềm này sẽ giải thích cho chúng ta biết lý do tại sao và giải thích tương đối ngắn gọn, súc tích và dễ nhớ. Trong trường hợp trên chỉ một lam máu, học viên còn nghi ngờ về kết quả, có thể yêu cầu xem thêm lam máu để bổ sung kết quả chính xác hơn, đó cũng là lý do tại sao chúng ta thường phải làm cả giọt mỏng và giọt dày.
Hy vọng trong thời gian đến, Khoa dịch tễ sẽ kết hợp với khoa đào tạo và Phòng Quản lý khoa học và công nghệ thông tin sẽ đi vào triển khai phần mềm này trong đào tạo học viên các khóa xét nghiệm và chuyên ngành ký sinh trùng.
Thông báo về tình hình thuốc sốt rét giả trên thế giới và Việt Nam(BCV: Ths.Bs. Huỳnh Hồng Quang).
Thông tin truyền tải về tình hình thuốc tân dược kém chất lượng và giả trên thế giới và Việt Nam, giới thiệu cơ bản về tình hình thuốc giả từ năm 1999 đến 2007 (với số liệu cập nhật từ Viện kiểm nghiệm thuốc Trung ương), thuốc giả hằng năm chiếm khoảng 12% trên toàn thế giới, thu về lợi nhuận cho những kẻ trục lợi khoảng 30-42 tỷ USD,mỗi năm, hậu quả gây ra từ thuốc giả khó lường ngay cả tử vong là điều khó tránh khỏi. Và số phận thuốc sốt rét như thế nào? Qua rất nhiều nghiên cứu trên thế giới và thông báo mới nhất về điều tra hình sự của các nhà khoa học và cảnh sát quốc tế cùng các cơ quan chức năng năm 2007 đã tổng hợp số liệu tương đối đầy đủ về tình hình thuốc sốt rét trôi nổi, kém chất lượng và giả trên thị trường thế giới, trong đó có Việt Nam. Phần lớn là thuốc artesunate giả xuất hiện tại các quốc gia trong tiểu vùng sông Mê Kông, sự lưu thông thuốc giả qua các cửa khẩu chính thống hoặc con đường tiểu ngạch giữa các quốc gia với nhau, tạo nên mạng lưới mua bán thuốc giả rộng lớn và phân bố khá phức tạp.
Thuốc artesunate giả và thật nếu nhìn cảm quan bên ngaòi quả thật khó xác định chính xác đâu là giả và đâu là thật? chí đến khi phân tích định lượng viên thuốc bằng kỹ thuật sắc ký lỏng cao áp (HPLC) thì cho biết hàm lượng hoạt chất của viên thuốc artesunate 50mg thật trung bình 48.4mg [46.8-48.6mg], trong khi hàm lượng hoạt chất viên thuốc artesunate 50mg giả chỉ 14.6mg [14.1-15.1mg], thậm chí đối lúc không có chứa hoạt chất; thành phần bên trong viên thuốc giả gồm nhiều chất khác nhau cũng được thông báo kết quả qua nhiều phương pháp và thử nghiệm phan tích cao cấp như X-ray diffraction, Stable isotope ratio mass Spectrometry, HPLC, TLC, Direct Analysis in real time,...,các chất đó có thể paracetamol, erythromycine,sulfadoxine,pyrimethamine,erucamide,metamizole,dimethylfumarate,2-erceptobenzothiazole, chloramphenicol, chloroquine, metronidazole, methanol, benzen,... hoặc một số vỏ cây của cây ngải tây, cây sủi, cây bách, cây gỗ thông, cây linh san, cây liễu, cây keo, cây tống qui sủi,...
 |
Toàn cảnh Buổi Sinh hoạt |
Trong thời gian qua nhờ sự tài trợ của Quỹ toàn cầu phòng chống sốt rét Việt Nam, Hội đồng dược điển hoa Kỳ và hỗ trợ kỹ thuật của các chuyên gia trên thế giới và Việt Nam, Việt Nam bước đầu đã thực hiện các hoạt động giám sát, theo dõi, kiểm định chất lượng thuốc sốt rét kém chất lượng và thuốc giả; bên cạnh đó có những hoạt động lồng ghép tập huấn thông báo về thuốc sốt rét giả tại chỗ và tập trung, đẩy mạnh chiến dịch truyền thông cộng đồng về phòng chống và loại trừ thuốc giả. Tất cả hoạt động ấy đã làm giảm đáng kể tình hình thuốc sốt rét giả tại Việt Nam đến nay.
Cập nhật thông tin về chẩn đoán bệnh sốt rét: từ chuẩn vàng Giêm sa đến công nghệ sinh học phân tử (BCV: Ths.Bs.Huỳnh Hồng Quang).
Thực tế chuyên ngành sốt rét học, chúng ta không thể phủ nhận vai trò “chuẩn vàng giêm sa” trong chẩn đoán bệnh sốt rét và đến nay chưa có một phương pháp nào bao phủ toàn bộ ưu điểm của nó. Trong phần báo cáo này, tác giả đã tổng hợp và cập nhật các phương pháp chẩn đoán mới cho bệnh sốt rét, có thể chia làm 5 phần:
Phần 1: Các phương pháp chẩn đoán hình thái học ký sinh trùng sốt rét (Bao gồm phương pháp cổ điển nhuộm giêm sa, Phương pháp nhuộm AO_Acridine Orange, Phương pháp dùng ly tâm lắng QBC_Quantitative Buffy Coat và Phương pháp lẩy da nội bì IDPT_Intradermic Puncture Test);
Phần 2: Các thử nghiệm miễn dịch huyết thanh học (bao gồm Phương pháp huỳnh quang gián tiếp_IFA-Indirect Fluoescent Assay; Phương pháp miễn dịch enzyme_EIA-Enzyme Immuno Assay; Phương pháp ngưng kết hồng cầu gián tiếp_IHA-Indirect Hemaglutination Assay; Phương pháp liên kết men hấp thụ miễn dịch cổ điển_ELISA-Enzyme Linked Immunosorbent Assay; Kỹ thuật miễn dịch kết tủa_IPT-Immunoprecipitation test; Thử nghiệm khuyếch tán gel kép_DGDT-Double gel diffusion test;, Phương pháp miễn dịch phóng xạ_RIA-RadioImmuno assay; Phương pháp liên kết men hấp thụ miễn dịch cải tiến_CellELISA-Cellab ELISA)
Phần 3: Các xét nghiệm về test chẩn đoán nhanh, gọi chung là các RDTs-Rapid Diagnosis Tests (bao gồm các test thử nghiệm trong máu và nước tiểu, song các test trong nước tiểu có độ nhạy và độ đặc hiệu rất thấp nên không áp dụng hiện nay; Các RDTs này chia làm hai loại với hai loại kháng nguyên riêng biệt là HRPII (Histidine Rich Protein II) và pLDH (Plasmodia Lactate Dehydrogenase), hiện tại trên thị trường có rất nhiều thương hiệu cho loại test áp dụng kháng nguyên HRPII chẩn đoán sốt rét do P.falciparum.
Phần 4: Các thử nghiệm sinh học phân tử (bao gồm PCR, RT-PCR, Nested PCR, DNA hybridation, ....) ứng dụng trong chẩn đoán sốt rét và chẩn đoán phân biệt tái phát và tái nhiễm ký sinh trùng sốt rét.
Phần 5: Các phương pháp khối phổ trong chẩn đoán và nghiên cứu sốt rét (bao gồm Xác định hạt pigment trong bạch cầu-Intraleucocytic malaria pigment; chẩn đoán qua đo khối phổ dòng chảy tế bào-Flowcytometry epeuveuse; Chẩn đoán qua đo khối phổ đa dòng -Mass Spectrometry technique; chẩn đoán hạt sốt rét dưới ánh sáng lazer-Malaria under Lazer Light) hiện đang được nghiên cứu tiếp tục và đã đưa vào ứng dụng trên một số quốc gia trên thế giới như Hàn Quốc, Bồ Đào Nha;
Phần 6: Công nghệ nano áp dụng trong phát hiện sốt rét. Trong thiên niên kỷ mới, 10 công nghệ nano (nanotechnology) dẫn đầu để phát triển thế giới, trong đó bao gồm các công nghệ để nghiên cứu khống chế sốt rét, lao, HIV/AIDS. Đặc biệt,vừa quacác nhà khoa học đã đưa ra một phương pháp chẩn đoán mới là không những định tính mà còn định lượng ký sinh trùng sốt rét (Quantum dots for malaria).