Kính hiển vi quang học là một dụng cụ được trang bị cho các cơ sở y tế trong thời gian qua để nâng cao chất lượng phát hiện, chẩn đoán nhằm giúp cho việc điều trị bệnh sốt rét có hiệu quả. Tuy vậy, trang thiết bị này qua thời gian sử dụng đã xuống cấp, hư hỏng nặng cần được thay thế nhưng điều kiện đáp ứng còn nhiều hạn chế. Vấn đề này cần được quan tâm để nâng cao chất lượng công tác khám chữa bệnh ở cơ sở.
Thực trạng tình hình
Tỉnh Thừa Thiên Huế có 152 xã, phường thị trấn; trong đó có 59 xã, thị trấn nằm trong vùng sốt rét lưu hành chiếm tỷ lệ 38,82%. Ngoài ra có 4 đồn biên phòng và 1 đoàn kinh tế-quốc phòng đóng quân trong vùng sốt rét. Tất cả các trạm y tế xã, thị trấn; trạm xá quân y biên phòng, bệnh xá đoàn kinh tế-quốc phòng đều đã được trang bị kính hiển vi và vật tư đồng bộ để hoạt động. Toàn tỉnh có 75 điểm kính hiển vi giám sát, phát hiện sốt rét; trong đó có 64 điểm kính hiển vi ở trạm y tế xã, thị trấn, trạm xá quân y, bệnh xá quân y; chiếm tỷ lệ 85,33% số kính hiển vi của cả tỉnh. Số điểm kính hiển vi còn lại hoạt động ở các phòng khám đa khoa khu vực, bệnh viện huyện, thị xã, thành phố và Trung tâm Phòng chống Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng.
Qua khảo sát 36 điểm kính hiển vi gồm 9 điểm kính hiển vi ở 9 bệnh viện huyện, thị xã, thành phố và 27 điểm kính hiển vi ở trạm y tế xã, thị trấn, trạm xá quân y trên tổng số 75 điềm kính hiển vi toàn tỉnh (chiếm tỷ lệ 48%); ghi nhận có 72,22% (26/75) kính hiển vi loại 1 thị kính; 27,78% (10/36) kính hiển vi loại 2 thị kính. Kính hiển vi do Liên Xô cũ trước đây và Nga sản xuất chiếm tỷ lệ cao 58,33% (21/36); chủ yếu là loại 1 thị kính, đã trang bị cho các trạm y tế với thời gian sử dụng khá lâu nên chất lượng kém. Kính hiển vi do Nhật Bản sản xuất chiếm tỷ lệ 41,67% (15/36), chủ yếu là kính hiển vi ở các bệnh viện và trạm y tế mới được phát triển hoặc thay kính mới do hư hỏng quá nặng.
Tỷ lệ sai sót ghi nhận
Kiểm tra chất lượng xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét của 36 xét nghiệm viên công tác tại các cơ sở ghi nhận phần lớn có kỹ thuật lấy lam máu giọt dày đạt yêu cầu với tỷ lệ 99,94% (34/36); có kỹ thuật nhuộm lam máu giọt dày đạt yêu cầu với tỷ lệ 97,22% (35/36); số xét nghiệm lấy lam máu và nhuộm lam máu giọt dày chưa đạt yêu cầu chiếm tỷ lệ thấp, chủ yếu là tại xã vùng cao, miền núi A Lưới. Số xét nghiệm viên có khả năng lấy được lam máu và nhuộm được lam máu giọt mỏng chỉ chiếm tỷ lệ 27,78% (10/36), chủ yếu là xét nghiệm viên ở các bệnh viện. Vấn đề này cần được tổ chức tập huấn triển khai thêm theo quy định về kỹ thuật thường quy của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) để có thể phát huy ưu điểm của cả giọt máu dày và giọt máu mỏng trong phát hiện, chẩn đoán các chủng loại, thể loại, mật độ của ký sinh trùng sốt rét; giúp cho việc điều trị có hiệu quả.
Mặc dù chưa có điều kiện để trang bị thay thế những kính hiển vi ở một số cơ sở đã bị xuống cấp, hư hỏng nặng nhưng Trung tâm Phòng chống Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng tỉnh đã tiến hành kiểm tra, sửa chữa, thay phụ tùng, linh kiện tận dụng... để khắc phục các hạn chế trong khi chờ đợi nguồn lực kính hiển vi được cung cấp từ Dự án Quốc gia Phòng chống sốt rét và Dự án Quỹ Toàn cầu phòng chống sốt rét với số lượng không nhiều theo kế hoạch hàng năm. Với thực trạng tình hình về chất lượng kính hiển vi đã nêu trên, tỷ lệ sai sót khi soi lam máu và trả lời kết quả xét nghiệm là vấn đề có thể bị ảnh hưởng. Dù sao cũng đã có sự nỗ lực, cố gắng rất nhiều của các xét nghiệm viên ở cơ sở; khi kiểm tra thực tế có 61,11% (22/36) đạt loại giỏi; 30,56% (11/36) đạt loại khá và có tỷ lệ thấp 8,33% (3/36) đạt loại trung bình, chủ yếu là điểm kính hiển vi ở vùng cao, miền núi; không có loại yếu kém. Nếu tăng cường tập huấn, đào tạo lại thêm về chuyên môn kỹ thuật và thay thế dần các kính hiển vi đã bị xuống cấp, hư hỏng không còn sử dụng được, chuyển đổi kính hiển vi 1 thị kính thành 2 thị kính; các cơ sở có thể khắc phục được sự sai sót xảy ra trong quá trình xét nghiệm lam máu phát hiện, chẩn đoán sốt rét; tỷ lệ xét nghiệm viên đạt hạng giỏi sẽ được nâng lên trong thời gian đến, góp phần trong việc điều trị bệnh sốt rét có hiệu quả, khống chế được tử vong.