Ngày Sốt rét thế giới (World Malaria Day) là sự kiện diễn ra hàng năm vào ngày 25/4. Đây là một sự kiện đánh dấu nổ lực của toàn cầu, tăng thêm kiến thức về sốt rét và kinh phí cho điều trị và dự phòng sốt rét. Ngày này sẽ tạo ra điểm sáng để tăng nhu cầu về can thiệp chính trị vào Phòng chống sốt rét, đồng thời đánh dấu các thành tựu quan trọng đang đạt được trong cuộc chiến chống sốt rét. Chủ đề năm ngoái tạm dịch là “Chấm dứt hoàn toàn bệnh sốt rét” (‘End Malaria for Good’).

           Hiện Tổ chức Y tế Thế giới đưa phòng bệnh lên đầu của sự kiện này để mục đích là giảm gánh nặng tử vong tử vong chung toàn cầu 400.000 người sốt rét mỗi năm. Các nổ lực trong phòng bệnh đã làm giảm tử vong, đặc biệt là sử dụng màn tẩm hóa chất và hóa chất diệt côn trùng. Các chiến dịch dự phòng tiếp tục đang mang lại hiệu quả và cứu nhiều mạng sống, nhưng vẫn còn quãng đường dài để thực hiện.

          Viện Nghiên cứu Sốt rét John Hopkins (The Johns Hopkins Malaria Research Institute) sẽ tổ chức Hội thảo về Ngày Sốt rét Thế giới (World Malaria Day Symposium) với chủ đề OMICS: Sốt rét đang tiếp diễn ("OMICS: Malaria o­n the Move") vào ngày 25/4/2024 năm nay tại Baltimore, Mỹ. Thông qua chủ đề năm 2024 “Thời điểm để tiến đến không còn sốt rét: Đầu tư, Cải tiến và Hiện thực hóa” (“Time to deliver zero malaria: Invest, Innovate, Implement” (Chủ đề 3i) và Tổ chức Y tế Thế giới đang tập trung và qua tâm đến “i” thứ 3 chính là triển khai và thực hiện (implementation).

Hình 1. Biểu tượng hình ảnh về Ngày Sốt rét Thế giới năm 2024 sẽ tổ chức ở John Hopkins

Ngày Sốt rét Thế giới (WMD) và những kiến thức và phòng bệnh đang tiếp tục cũng như các hỗ trợ chính trị tốt hơn phải tiếp tục và ngày càng tăng để loại trừ sốt rét và ngăn ngừa tử vong. Đầu tư và quan tâm từ các chính phủ là cần thiết để tiếp tục chống lại sốt rét, đặc biệt tử vong.

Sự kiện Ngày Sốt rét Thế giới năm nay lớn nhất ở Bắc Mỹ. Các nhà trình bày/phát biểu từ các Viện nghiên cứu dẫn đầu toàn cầu sẽ trình bày các nghiên cứu mới nhất. Sự tham gia của các nhà nghiên cứu ở các lĩnh vực nghề nghiệp là được khích lệ. Đây là cơ hội để xướng danh các nổ lực nổi bật toàn cầu giúp kết thúc sốt rét và nhu cầu cần các cam kết chính trị bền vững cũng như kêu gọi đàu tư tiếp tục vào phòng chống và loại trừ sốt rét. Đặc biệt, nó sẽ đưa ra tầm quan trọng trong việc tiếp cận các quần thể“đang đứng bên lề” (marginalized populations) như các vùng Tây Thái Bình Dương có thể tiếp cận các công cụ và chiến lược sẵn có hôm nay. 

CÁC THÔNG ĐIỆP CHÍNH VỀ NGÀY SỐT RÉT THẾ GIỚI

1.Đầu tư (Invest):

Ngân sách thiếu hụt giữa cung và cầu trong phòng chống sốt rét trên toàn cầu tiếp tục tạo ra các khoảng trống rộng hơn, đặc biệt trong 3 năm qua. Theo Báo cáo Sốt rét toàn cầu năm 2023 cho biết 3,5 tỷ trong số 7,5 tỷ đô đã được cung cấp vào năm 2021.

Sự thay đổi môi trường kinh tế, khoảng trống ngân sách cho phòng chống sốt rét đang trở thành một thách thức ngày càng rộng. Trong bối cảnh khan hiếm nguồn lực tiền này, việc dịch chuyển sử dụng nguồn tiền đúng đích là cần thiết.

Ngân sách nên ưu tiên cho các quần thể có nguy cơ cao nhất, những người ít có điều kiện tiếp cận các dịch vụ và thường chịu tác động mạnh nhất khi bệnh dịch xảy ra. Ngân sách tiên đoán có thể và đủ là rất quan trọng cho các tiến trình bền vững trong phòng chống sốt rét.

2.Cách tân, cải tiến (Innovate):

Đầu tư trong cách tân, cải tiến, nghiên cứu và phát triển đóng một vai trò chính trị trong giảm thiểu gánh nặng sốt rét toàn cầu trong những năm gần đây.

Từ năm 2000, phát triển và triển khai sử dụng quy mô lớn về test chẩn đoán nhanh (massive scale-up of rapid diagnostic tests), (RDTs), màn tẩm hóa chất (insecticide-treated nets (ITNs) và liệu pháp thuốc sốt rét có thành phần artemisinine (artemisinin-based combination therapies-ACTs) đã được triển khai rộng rãi. Các đầu tư tiếp tục để phát triển và triển khai các công cụ thế hệ mới là chìa khóa để đạt được các đích chiến lược sốt rét toàn cầu vào năm 2030.

3.Thực thi, triển khai (Implement):

Các quốc gia và các đối tác bị ảnh hưởng bởi sốt rét đang thúc giục sử dụng các công cụ và chiến lược đang sẵn có mà TCYTTG đang khuyến cáođến tất ca vùng nguy cơ mắc sốt rét. Theo Báo cáo sốt rét toàn cầu mới nhất, các nước đã có một số tiến bộ đang mở rộng hay nhân rộng các dịch vụ sốt rét đến các quần thể dễ bị thương tổn. Có quá nhiều người có nguy cơ cao mắc sốt rét không tiếp cận được các dịch vụ mà họ đang cần đến để phòng ngừa, phát hiện và điều trị bệnh sốt rét.

Các thách thức trong việc tiếp cận mở rộng đến chăm sóc sốt rét hiện đang tồi tệ, đặc biệt tại khu vực cận sa mạc Sahara, châu Phi do đại dịch COVID-19 vẫn đang tiếp diễn, bao phủ cả các khủng hoảng nhân đạo, nguồn lực tài chính thiếu, hệ thống giám sát yếu và giảm hiệu quả các công cụ phòng chống sốt rét quan trọng.

Gần đây, TCYTTG ra các chiến lược, hướng dẫn, khung mới để xử lý các thách thức này và giúp các nước xây dựng một chương trình phòng chống sốt rét mới hơn. TCYTTG cũng cải tiến, mềm dẽo và các nước dễ tiếp cận các khuyến cáo của TCYTTG sớm nhất, nhanh nhất và dễ thực thi nhất.

Hình 2. Thời điểm cần thiết để phát hiện, chẩn đoán và điều trị cho quần thể nguy cơ

Một số lưu ý là ngành khoa học "Omics" là nghiên cứu gen và chức năng gen (genomics), nghiên cứu protein và chức năng protein, nghiên cứu chuyển hóa và trao đổi chất (metabolomics). Trong đó, nghiên cứu gen và chức năng gen là một ngành khoa học mới, nghiên cứu những phát hiện và ghi nhận tất cả chuỗi trong hệ gen hoàn thiện ở một cơ thể sinh vật nhất định. Hệ gen là một bộ hoàn chỉnh các gen bên trong một tế bào, nên ngành khoa học nghiên cứu gen và chức năng gen là ngành nghiên cứu cấu tạo của gen trong một cơ thể sinh vật. Xác định chuỗi hệ gen chỉ là bước nghiên cứu ban đầu, khi hoàn thành nghiên cứu, dữ liệu sẽ được biên soạn thành kiến thức mới và được sử dụng để nghiên cứu chức năng một lượng lớn gen để có thể so sánh các gen trong một cơ thể sinh vật với các gen khác của cơ thể khác, hoặc tạo ra cấu trúc 3D của một hay nhiều protein từ mỗi họ protein, để đưa ra được bằng chứng về chức năng hoạt động hay hệ gen cấu trúc.Nghiên cứu gen và chức năng gen là đầu vào cho các ngành khoa học omics khác. Thông tin về gen trong một cơ thể sinh vật, kiểu gen có tính quyết định đối kiểu hình thể hiện ở cơ thể sinh vật. Tuy nhiên, môi trường cũng có những ảnh hưởng đến kiểu hình sinh vật.DNA là hệ gen, nhưng cũng chỉ là một phần của bộ máy phức tạp giúp sinh vật hoạt động - vì thế giải mã DNA là một bước tiến giúp hiểu rõ hơn. Tuy nhiên chỉ giải mã DNA cũng không đủ để biết hết mọi hoạt động xảy ra trong cơ thể sinh vật.Dòng thông tin di truyền trong một tế bào được mô tả là DNA sao bản sang một dạng khác là RNA. Một đoạn RNA hoàn chỉnh (hay gen sao bản kích hoạt) qua sửa chữa trở thành RNA thông tin, mang thông tin đến các ribosome, nơi sản xuất protein tế bào, để sau đó chuyển thông tin sang dạng protein.

Các nội dung khác »

---

• Ngày Sốt rét Thế giới năm 2024: “Đẩy nhanh cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét vì một thế giới công bằng hơn” (15/04/2024)
• Ngày Sốt rét Thế giới năm 2023: “Đã đến lúc không còn sốt rét: Đầu tư, Đổi mới, Thực hiện” (13/04/2023)
• Bài phát biểu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Lễ phát động truyền thông Ngày thế giới phòng chống sốt rét 25-4-2022 tổ chức tại TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định (25/04/2022)
• Ngày Sốt rét thế giới 2022: Thúc đẩy đổi mới để giảm gánh nặng sốt rét và cứu sinh mạng (19/04/2022)
• Đã đến lúc chung tay hành động và đầu tư nguồn lực nhằm đạt mục tiêu loại trừ sốt rét (25/04/2021)
• Một số thông tin về Ngày sốt rét thế giới (25/4/2019) và Ngày sức khỏe thế giới-7/4/2019 (14/05/2019)
• Hãy chung tay cùng nhau loại trừ sốt rét (26/04/2019)
• Nhân ngày Sốt rét thế giới 2019: Tổng hợp một số biện pháp hiệu quả đã và đang áp dụng trong phòng chống & loai trừ sốt rét (08/04/2019)
• Ngày thế giới phòng chống sốt rét (25/4/2018) -Sẵn sàng để đánh bại sốt rét (03/04/2018)
• Lễ phát động truyền thông và diễu hành hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống sốt rét 25/4/2017 (27/04/2017)
• Ngày Sốt rét thế giới (WMD) năm 2017: Hãy cùng thu hẹp khoảng cách phòng ngừa (15/04/2017)
• Ngày Thế giới phòng chống sốt rét năm 2017 (10/03/2017)
• Lễ phát động truyền thông hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống sốt rét 25/4/2016 (28/04/2016)
• Hiểu rõ hành vi là chìa khóa trong cuộc chiến chống sốt rét (28/04/2016)
• Ngày Sốt rét thế giới (WMD) năm 2016: Hướng tới mục tiêu không còn sốt rét (26/04/2016)