|
WHO: Nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Tháng 2/2014. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) - Suy dinh dưỡng có liên quan đến hơn một phần ba của gánh nặng bệnh tật trên toàn cầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là một lĩnh vực quan trọng để cải thiện sự sống còn trẻ em và thúc đẩy tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh. Tổng quan (Overview)Hai năm đầu đời của một đứa trẻ đặc biệt quan trọng, bởi vì chế độ dinh dưỡng tối ưu trong giai đoạn này làm giảm tỷ lệmắc bệnh và tử vong, làm giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tinh và về mặt tổng thể thúc đẩy phát triển tốt hơn. Cho con bú tối ưu là rất quan trọng đến nỗi mà nó có thể cứu sống được khoảng 800.000 trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm, ở những nước mà còi cọc là rất phổ biến thì việc quảng bá cho con bú và ăn bổ sung thích hợp có thể ngăn chặn khoảng 220.000 trường hợp tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi. WHO và UNICEF khuyến cáo bắt đầu cho con bú sữa mẹ trong vòng một giờ sau khi sinh (early initiation of breastfeeding with one hour of birth); bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu tiên (exclusive breastfeeding for the first 6 months of life) và đưa các thức ăn bổ sung (cứng) an toàn và đầy đủ dinh dưỡng vào lúc 6 tháng tuổi cùng với tiếp tục bú mẹ cho đến hai tuổi hoặc xa hơn thế nữa (the introduction of nutritionally-adequate and safe complementary (solid) foods at 6 months together with continued breastfeeding up to two years of age or beyond).Tuy nhiên, nhiều trẻ sơ sinh và trẻ em không nhận được sự nuôi dưỡng tối ưu, ví dụ chỉ có khoảng 38% trẻ trong độ tuổi 0-6 tháng trên toàn thế giới được bú sữa mẹ. Khuyến nghị đã được chọn lọc cũng nhằm đáp ứng nhu cầu cho trẻ sinh ra từ các bà mẹ nhiễm HIV, thuốc kháng virus hiện nay cho phép các trẻ em này bú sữa mẹ hoàn toàn cho đến khi sáu tháng tuổi và tiếp tục cho bú đến ít nhất là 12 tháng tuổi làm giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm HIV.
Cho con bú sữa mẹ (Breastfeeding)Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng tuổi có nhiều lợi ích cho trẻ sơ sinh và mẹ, đứng đầu trong số này là bảo vệ chống lại bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa được quan sát thấy không chỉ ở các nước đang phát triển mà ngay cả các nước công nghiệp. Cho con bú sớm trong vòng một giờ sau khi sinh bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi mắc các bệnh nhiễm trùng và làm giảm tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh. Nguy cơ tử vong do tiêu chảy và nhiễm trùng khác có thể tăng ở những trẻ được nuôi bằng sữa mẹ một phần hoặc không bú sữa mẹ chút nào cả. Sữa mẹ cũng là một nguồn năng lượng và dinh dưỡng quan trọng ở trẻ em từ 6 đến 23 tháng, nó có thể cung cấp một nửa hoặc nhiều hơn nhu cầu năng lượng của một đứa trẻ trong độ tuổi từ 6 đến 12 tháng và một phần ba nhu cầu năng lượng từ 12 đến 24 tháng. Sữa mẹ cũng là một nguồn năng lượng và chất dinh dưỡng quan trong khi trẻ ốm đau và làm giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em bị suy dinh dưỡng. Người lớn được bú mẹ khi còn là trẻ sơ sinh ít có khả năng bị thừa cân/béo phì, trẻ em và thanh thiếu niên được nuôi bằng sữa mẹ thực hiện tốt hơn trong các bài kiểm tra trí thông minh. Cho con bú cũng góp phần đến sức khỏe và hạnh phúc của các bà mẹ, nó làm giảm nguy cơ ung thư buồng trứng, ung thư vú và giúp khoảng cách mang thai-cho con bú sữa mẹ hoàn toàn ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi có tác dụng đến nội tiết tố thường gây ra sự thiếu kinh nguyệt. Đây là một phương pháp ngừa thai tự nhiên (mặc dù không phải là không thất bại) được gọi là phương pháp vô kinh do cho con bú (Lactation Amenorrhoea Method). Các bà mẹ và gia đình cần được hỗ trợ để trẻ em được bú sữa mẹ tối ưu, hành động này giúp bảo vệ thúc đẩy và hỗ trợ cho con bú bao gồm áp dụng các chính sách như Công ước 183 về Bảo vệ thai sản của Tổ chức Lao động Quốc tế (International Labour Organization’s Maternity Protection Convention 183) và Bộ luật quốc tế về các Sản phẩm thay thế sữa mẹ (Code of Marketing of Breast-milk Substitutes); thực hiện 10 bước cho con bú thành công quy định tại Sáng kiến Bệnh viện bạn hữu trẻ em (Baby-Friendly Hospital Initiative) như tiếp xúc da với da giữa mẹ và bé ngay sau khi sinh và bắt đầu cho con bú trong vòng một giờ đầu tiên của cuộc sống; cho con bú theo yêu cầu (nghĩa là thường xuyên khi trẻ muốn, bất kể ngày hay đêm); về phòng ở (cho phép các bà mẹ và trẻ sơ sinh ở cùng nhau 24 giờ một ngày); không cho trẻ ăn hoặc uống bổ sung, thậm chí cả nước. Cung cấp các dịch vụ y tế hỗ trợ cho việc tư vấn nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong tất cả các nơi tiếp xúc với những người chăm sóc và trẻ nhỏ, chẳng hạn như trong quá trình chăm sóc trước và sau sinh, thăm viếng sức khỏe trẻ em ốm và trẻ em khỏe, tiêm chủng và hỗ trợ cộng đồng gồm các nhóm hỗ trợ mẹ và nâng cao sức khỏe dựa vào cộng đồng và các hoạt động giáo dục. Cho ăn bổ sung (Complementary feeding)Khoảng 6 tháng tuổi, nhu cầu của trẻ sơ sinh về năng lượng và chất dinh dưỡng bắt đầu vượt quá những gì được cung cấp bởi sữa mẹ và các thực phẩm bổ sung là cần thiết để đáp ứng những nhu cầu đó. Một trẻ sơ sinh ở độ tuổi này cũng sẵn sàng cho thực phẩm khác để phát triển, nếu thức ăn bổ sung không được đưa vào khi một đứa trẻ đã đạt đến 6 tháng tuổi hoặc nếu chúng được cho ăn không thích hợp thì sự tăng trưởng của trẻ sơ sinh có thể thất bại.
Nguyên tắc hướng dẫn cho trẻ ăn bổ sung thích hợp là tiếp tục cho con bú thường xuyên,theo yêu cầu cho đến khi hai tuổi hoặc hơn; thực hành việc nuôi dưỡng có trách nhiệm (ví dụ nuôi dưỡng trẻ sơ sinh hỗ trợ trực tiếp trẻ em lớn, cho trẻ ăn chậm rãi và kiên nhẫn, khuyến khích trẻ ăn nhưng không ép buộc, nói chuyện với trẻ và duy trì giao tiếp bằng mắt); thực hành vệ sinh tốt và xử lý thực phẩm thích hợp; bắt đầu từ sáu tháng với một lượng nhỏ thức ăn và tăng dần khi trẻ lớn lên; tăng dần tính thống nhất và đa dạng thực phẩm; tăng số lần đứa trẻ được cho ăn 2-3 bữa ăn mỗi ngày cho trẻ 6-8 tháng tuổi và 3-4 bữa ăn mỗi ngày cho trẻ 9-23 tháng tuổi, với 1-2 món ăn nhẹ bổ sung theo yêu cầu; sử dụng tăng cường thức ăn bổ sung hoặc bổ sung vitamin - khoáng chât khi cần thiết và khi trẻ bị ốm, tăng lượng nước uống bao gồm cả cho con bú nhiều hơn, và cung cấp thức ăn mềm, ưa thích. Nuôi dưỡng trẻ trong những hoàn cảnh đặc biệt khó khăn (Feeding in exceptionally difficult circumstances)Gia đình và trẻ em trong những hoàn cảnh khó khăn cần đặc biệt quan tâm và hỗ trợ thiết thực, bất cứ nơi nào có thể, bà mẹ và trẻ sơ sinh nên vẫn ở lại với nhau và nhận được sự hỗ trợ cần thiết để thực hiện quyền lựa chọn ăn thích hợp nhất. Cho con bú vẫn là chế độ nuôi dưỡng ưa thích của trẻ sơ sinh trong hầu hết các tình huống khó khăn như trẻ nhẹ cân hoặc trẻ sinh non; bà mẹ nhiễm HIV; bà mẹ tuổi vị thành niên; trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng và gia đình phải chịu những hậu quả trong tình trạng khẩn cấp phức tạp.
HIV và nuôi dưỡng trẻ sơ sinh (HIV and infant feeding)Cho con bú, đặc biệt cho con bú sớm và hoàn toàn là một trong những cách quan trọng nhất để cải thiện tỷ lệ sống sót của trẻ. Tuy nhiên, HIV có thể lây từ mẹ sang con trong khi mang thai, sinh đẻ và cũng có thông qua sữa mẹ. Trong quá khứ, thách thức là để cân bằng nguy cơ trẻ nhiễm HIV qua bú sữa mẹ so với nguy cơ tử vong do các nguyên nhân khác hơn HIV, đặc biệt là suy dinh dưỡng và các bệnh nghiêm trọng như bệnh tiêu chảy và viêm phổi, ở những trẻ bị phơi nhiễm HIV nhưng vẫn không bị nhiễm bệnh là những trẻ không được bú sữa mẹ. Bằng chứng về HIV và nuôi dưỡng trẻ sơ sinh cho thấy các thuốc kháng vi rút (ARVs) được cho các bà mẹ nhiễm HIV có thể làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền qua sữa mẹ và cũng cải thiện sức khỏe của mình. Điều này cho phép trẻ sơ sinh của các bà mẹ nhiễm HIV được nuôi bằng sữa mẹ có nguy cơ lây truyền thấp (1-2 %). Các bà mẹ nhiễm HIV và con của họ sống ở những nước mà bệnh tiêu chảy, viêm phổi và suy dinh dưỡng vẫn còn là nguyên nhân tử vong phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ em do đó có thể đạt được những lợi ích của nuôi con bằng sữa với ít nguy cơ lây nhiễm HIV. Từ năm 2010, WHO khuyến cáo những bà mẹ nhiễm HIV điều trị với ARVs và cho con bú sữa mẹ trong 6 tháng, sau đó cho thức ăn bổ sung thích hợp và tiếp tục bú mẹ đến sinh nhật đầu tiên của đứa trẻ. Cho con bú chỉ nên dừng lại một khi một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và an toàn mà sữa mẹ không có thể cung cấp. Ngay cả khi thuốc ARVs không có sẵn, thì các bà mẹ cần được tư vấn để cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng và tiếp tục cho con bú sau đó, trừ khi môi trường và xã hội được an toàn và hỗ trợ việc nuôi dưỡng với sữa công thức cho trẻ sơ sinh. Đáp ứng của Tổ chức y tế thế giới (WHO's response)WHO cam kết hỗ trợ các nước thực hiện và giám sát các "kế hoạch thực hiện toàn diện về dinh dưỡng bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ" (Comprehensive implementation plan on maternal, infant and young child nutrition), được xác nhận bởi các nước thành viên vào tháng 5/2012. Kế hoạch bao gồm 6 mục tiêu, một trong số đó có tăng đến năm 2025, tỷ lệ bú mẹ hoàn toàn trong sáu tháng đầu năm lên ít nhất 50%. Các hoạt động sẽ giúp đạt được điều này bao gồm những mục tiêu được nêu trong "Chiến lược toàn cầu về nuôi dưỡng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ” (Global Strategy for Infant and Young Child Feeding) nhằm mục đích bảo vệ, thúc đẩy và hỗ trợ việc nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thích hợp. Ngoài ra, WHO và UNICEF đã phát triển các khóa học cho cán bộ y tế để cung cấp hỗ trợ kỹ năng cho các bà mẹ cho con bú, giúp họ vượt qua các vấn đề và theo dõi sự phát triển của trẻ em để họ có thể xác định sớm nguy cơ suy dinh dưỡng hoặc thừa cân/béo phì. WHO cung cấp hướng dẫn đơn giản, mạch lạc và khả thi cho các quốc gia để thúc đẩy và hỗ trợ cải thiện việc nuôi dưỡng cho trẻ sơ sinh bới các bà mẹ nhiễm HIV để ngăn chặn sự lây truyền từ mẹ sang con, dinh dưỡng tốt cho em bé và bảo vệ sức khỏe của người mẹ.
|
TRANG CHỦ
