Trong mùa hè nắng nóng, trẻ chơi đùa bên ngoài khát nước sẽ chạy nhanh vào nhà để uống. Nếu người lớn bất cẩn đựng xăng trong loại chai thường dùng chứa nước uống và để ở vị trí không an toàn thì trẻ có thể uống nhầm gây nên tai biến.
Bệnh viện Nhi Đồng 1 thành phố Hồ Chí Minh trung bình mỗi năm tiếp nhận khoảng 200 trẻ em nhập viện cấp cứu do uống nhầm xăng; một số địa phương khác cũng gặp các trường hợp tương tự. Vì vậy cần chủ động ngăn chặn thảm họa này cho trẻ nhỏ.
Xăng chứa trong vỏ chai đựng nước uống tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc cho trẻ (ảnh minh họa)
Biểu hiện bệnh lý do nhiễm độc xăng
Trẻ em có thể bị nhiễm độc xăng khi uống nhầm. Xăng xâm nhập vào cơ thể của trẻ có thể qua đường hô hấp do sặc, qua đường tiêu hóa do nuốt và hít thở vào phổi. Nếu trẻ bị sặc xăng vào đường hô hấp sẽ gây nên bệnh lý phù phổi, viêm phổi. Khi xăng bị sặc qua đường hô hấp, chúng sẽ ngấm nhanh vào nhu mô phổi. Thực tế ghi nhận khi uống nhầm, xăng có thể bị sặc và rơi vào trong khí quản. Triệu chứng lâm sàng thường gặp là ho, buồn nôn, khó thở, thở nhanh, đau rát ngực, ho ra đờm rồi sốt cao; đồng thời cảm thấy mệt, nhức đầu, mặt đỏ, niêm mạc tím, đờm có thể có lẫn máu. Xét nghiệm cận lâm sàng thấy bạch cầu cao, tốc độ máu lắng nhanh. Khám phổi có dấu hiệu nhịp thở nhanh từ 39 đến 40 lần trong một phút, nghe được tiếng rên ướt, tiếng thở yếu. Trên phim chụp X quang phổi thấy hình nhu mô phổi mờ, có hình ảnh viêm phổi hoặc xẹp phân thùy phổi; nạn nhân có diễn biến thường nặng và có thể dẫn đến tử vong. Nếu trẻ uống nuốt xăng vào đường tiêu hóa sẽ gây nên triệu chứng buồn nôn, có cảm giác nóng, ngứa sau xương ức, đau vùng thường vị, đi tiêu phân lỏng, nhức đầu nhiều ở vùng chẩm gáy, mệt mỏi. Khám bụng thấy đau vùng thượng vị, có triệu chứng viêm cấp tính dạ dày và ruột. Có sốt nhẹ, xét nghiệm máu thấy số lượng bạch cầu ở máu ngoại vi hơi cao. Có thể gặp trường hợp nạn nhân có trạng thái như say rượu. Diễn biến lâm sàng của bệnh khá bất thường. Nếu trẻ có tình trạng hít thở xăng quá nhiều sẽ gây triệu chứng nhức đầu, mệt, khô miệng, viêm niêm mạc mũi và họng, mắt bị kích thích, có thể đi loạng choạng với trạng thái như say rượu hoặc bị bất tỉnh khoảng từ 10 đến 15 phút tới vài giờ. Các trường hợp nặng có thể dẫn đến tử vong khi không được cấp cứu kịp thời hoặc nếu khỏi cũng để lại di chứng viêm màng não và não với hậu quả đáng buồn. Diễn biến lâm sàng trong phần lớn các trường hợp cũng bất thường.
Xử trí điều trị cấp cứu
Nếu trẻ bị sặc xăng vào đường hô hấp, phải theo dõi chặt chẽ để đề phòng viêm phổi bằng cách cho thở khí dung dung dịch kháng sinh, hút đờm dịch, thở oxy; dùng thuốc long đờm, vitamin hỗ trợ, thuốc kháng sinh, thuốc trợ tim mạch...Nếu trẻ nuốt xăng vào dạ dày, cần phải thực hiện thủ thuật rửa dạ dày, hút dạ dày; cho thuốc nhuận trường, thuốc chống co thắt atropin, kháng sinh, vitamin hỗ trợ, truyền dịch...; đồng thời cho thuốc an thần, thuốc trợ tim mạch. Cần chú ý chế độ dinh dưỡng. Nếu trẻ nôn phải để đầu thấp hơn vùng chậu hông để phòng ngừa sặc chất nôn vào đường hô hấp. Nếu trẻ hít thở xăng quá nhiều, cho thở oxy, truyền dịch, dùng thuốc trợ tim mạch, vitamin hỗ trợ, kháng sinh...
Hiện nay một số loại xăng có pha thêm chất chì, khi trẻ uống nhầm xăng có thể bị nhiễm độc thêm chất chì. Vì vậy cần quan tâm đến vấn đề này. Khi phát hiện trẻ nhỏ uống nhằm xăng, cha mẹ hay người lớn không nên chủ quan; phải đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế nơi gần nhất và thuận lợi nhất để được xử khí kịp thời và theo dõi chặt chẽ để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Một điều cần lưu ý rằng sự bất cẩn của người lớn có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho trẻ, trong đó có tai nạn uống nhằm xăng như đã xảy ra trên thực tế.