Ngày 19/2/2015. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) liệt kê 17 căn bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Neglected tropical diseases_NTDs) xảy ra chủ yếu ở những vùng nông thôn hẻo lánh, các khu nhà ổ chuột và các khu vực xảy ra xung đột; đồng thời kêu gọi các nước đầu tư khoảng 34 tỷ đô la (USD) trong hơn 16 năm không bao gồm chi phí thuốc tặng và các đóng góp hiện vật khác.
Tóm tắt 17 bệnh nhiệt đới bị lãng quên (NTDs)
WHO tóm tắt về 17 bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Neglected tropical diseases_NTDs):
Sốt xuất huyết (Dengue): Bệnh nhiễm trùng gây ra do muỗi có bệnh cảnh giống cúm và có thể phát triển thành bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng và gây ra những biến chứng nguy hiểm.
Bệnh dại (Rabies): Một căn bệnh do virus có thể phòng ngừa được truyền sang người qua vết cắn của các con chó bị nhiễm bệnh và luôn gây tử vong một khi có triệu chứng.
Bệnh mắt hột (Trachoma): Nhiễm trùng do Chlamydia lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với mắt nhiễm trùng hoặc các chất tiết từ mũi, hoặc qua tiếp xúc gián tiếp với thực hành vệ sinh và điều kiện sống không an toàn,nếu không được điều trị bệnh gây ra mờ giác mạc không thể hồi phục và mù lòa.
Loét Buruli (Buruli ulcer): Một nhiễm trùng da suy nhược do mycobacterial gây ra sự tàn phá nặng nề của da, xương và mô mềm.
Bệnh ghẻ cóc (Yaws): Nhiễm khuẩn mạn tính ảnh hưởng chủ yếu là da và xương.
Bệnh phong (Leprosy): Một căn bệnh phức tạp gây ra bởi nhiễm trùng chủ yếu của da, dây thần kinh ngoại biên, niêm mạc của đường hô hấp trên và mắt.
Bệnh Chagas (Chagas disease): Một căn bệnh đe dọa tính mạng được truyền sang người qua tiếp xúc với côn trùng (bọ triatomine), ăn phải thực phẩm bị ô nhiễm, truyền máu bị nhiễm, lây truyền bẩm sinh, cấy ghép nội tạng hay các tai nạn trong phòng thí nghiệm.
Bệnh ngủ châu Phi (Human African trypanosomiasis (sleeping sickness): Một nhiễm ký sinh trùng lây lan qua các vết cắn của ruồi tsetse và gần như 100% gây tử vong nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời để ngăn chặn các ký sinh trùng xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương.
Bệnh Leishmania (Leishmaniases): Bệnh lây truyền qua vết đốt của các loài ruồi cát cái bị nhiễm bệnh mà ở thể nghiêm trọng nhất (nội tạng) tấn công các cơ quan nội tạng và thể phổ biến nhất (trong da) gây ra các vết loét ở mặt, làm biến dạng những vết sẹo và khuyết tật.
Bệnh sán dây và nang sán thần kinh (Taeniasis and neurocysticercosis): Một nhiễm trùng gây ra bởi sán dây trưởng thành trong ruột của con người; dẫn đến các nang sán khi con người ăn phải trứng sán dây mà chúng phát triển như các ấu trùng ở các mô.
Bệnh giun guinea (Dracunculiasis (guinea-worm disease): Một nhiễm trùng giun tròn được lây truyền duy nhất bởi nước uống bị nhiễm bởi bọ chét nước nhiễm ký sinh trùng.
Nhiễm sán dây chó (Echinococcosis): Nhiễm trùng gây ra bởi các giai đoạn ấu trùng của sán dây hình thành các u nang gây bệnh ở người và được truyền khi ăn phải trứng thường được thải ra trong phân của chó và động vật hoang dã.
Bệnh sán do thực phẩm (Foodborne trematodiases): Nhiễm trùng mắc phải bằng cách tiêu thụ cá, rau quả và động vật giáp xác bị nhiễm ký sinh trùng ấu trùng; sán lá phổi, sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn là các loại bệnh chính.
Giun chỉ bạch huyết (Lymphatic filariasis): Nhiễm trùng lây truyền qua muỗi gây ra sự phình lên bất thường của chân tay và bộ phận sinh dục khi giun trưởng thành sinh sống và sinh sản trong hệ thống bạch huyết.
Bệnh mù đường sông (Onchocerciasis (river blindness): Nhiễm trùng lây truyền qua vết đốt của loài ruồi đen bị nhiễm gây ngứa và tổn thương mắt nghiêm trọng khi những con giun trưởng thành sản xuất ra ấu trùng và dẫn đến suy giảm thị lực và mù vĩnh viễn.
Bệnh sán máng (Schistosomiasis): Nhiễm sán lá được truyền qua khi thể ấu trùng được phóng thích bởi ốc nước ngọt xâm nhập vào da người trong khi tiếp xúc với nước bị nhiễm khuẩn.
Bệnh giun truyền qua đất (Soil-transmitted helminthiases): Nhiễm trùng giun tròn được lây truyền qua đất bị ô nhiễm bởi phân người gây thiếu máu, thiếu vitamin A, chậm phát triển, suy dinh dưỡng, tắc ruột và phát triển kém.
Đầu tư để vượt qua những ảnh hưởng của NTDs
Đầu tư để vượt qua những ảnh hưởng của các bệnh nhiệt đới bị lãng quên (Investing to overcome the impact of neglected tropical diseases). Một báo cáo mới của WHO thúc giục các quốc gia bị ảnh hưởngtăng cường đầu tư để giải quyết 17 bệnh nhiệt đới bị lãng quên nhằm cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của hơn 1,5 tỷ người. Khoản đầu tư này chiếm ít nhất là 0,1% chi tiêu trong nước hiện hành về sức khỏe ở các nước có mức thu nhập thấp và thu nhập trung bình bị ảnh hưởng trong giai đoạn 2015-2030. Một khoản đầu tư hàng năm 2,9 tỷ đô la cho đến năm 2020 bao gồm phòng chống vector (vector control) là cần thiết để đạt được các mục tiêu nhưng trong những năm sau đầu tư hàng năm sẽ giảm khi bệnh được giảm bớt hoặc loại trừ.
 |
| WHO/G. Biswas |
WHO kêu gọi các chính phủ tăng cường đầu tư để giải quyết các bệnh nhiệt đới bị lãng quên (WHO urges governments to increase investment to tackle neglected tropical diseases)
Các bệnh nhiệt đới bị lãng quên gây mù, biến dạng, thương tật vĩnh viễn và tử vong, đặc biệt là người nghèo. Báo cáo mới của WHO, "Đầu tư để vượt qua những ảnh hưởng của các bệnh nhiệt đới bị lãng quên" (Investing to overcome the impact of neglected tropical diseases) vạch ra một sự đầu tư và gói của các can thiệp cho các bệnh này. "Gia tăng đầu tư của chính phủ các nước có thể làm giảm bớt sự đau khổ của con người, phân phối lợi ích kinh tế đồng đều và tự do hơn cho những người bị mắc bẫy nghèo đói dài hạn", Tổng giám đốc WHO-Tiến sỹ Margaret Chan cho biết.
Tiến bộ (Progress)
Báo cáo nhấn mạnh tiến bộ được thực hiện trong những năm gần đây, phần lớn là do sự mở rộng của các can thiệp phòng chống trong việc tiếp cận những người nghèo nhất. Ví dụ, chỉ tính riêng trong năm 2012, hơn 800 triệu người đã được điều trị ít nhất một bệnh nhiệt đới bị lãng quên. Trong năm 2014 chỉ có 126 ca bệnh giun Guinea so với gần 1800 ca trong năm 2010 và 3,5 triệu vào giữa những năm 1980s.Việc thanh toán bệnh này có thể đạt được cùng với tiếp tục nỗ lực và đầu tư.
Cần tăng cường các mục tiêu đầu tư trong nước (Need for increased domestic investment targets)
Báo cáo đặt mục tiêu đầu tư cụ thể cho nhiều bệnh trong số 17 bệnh nhiệt đới bị lãng quên. Báo cáo nhấn mạnh rằng các nước phải thực hiện các cam kết về ngân sách vững chắc và bền vững nếu họ muốn đáp ứng các mục tiêu của WHO và đẩy nhanh tiến bộ.
Các khoản đầu tư (The investments)
Một sự đầu tư hàng năm 2,9 tỷ đô la cho đến năm 2020 (bao gồm phòng chống vector), là cần thiết để đạt được mục tiêu đặt ra trong năm 2012 trong Lộ trình của WHO giai đoạn 2015-2020.. Đối với 10 năm tiếp theo (2021-2030), các yêu cầu đầu tư sẽ giảm xuống còn 1,6 tỷ đô la mỗi năm, đầu tư hàng năm sẽ tiếp tục giảm khi bệnh được giảm bớt hoặc loại trừ. Điều này cộng lại có tổng vốn đầu tưlà 34 tỷ đô la (hơn 16 năm) và không bao gồm chi phí thuốc tặng và các đóng góp hiện vật khác.
Tác động (The impacts)
Vàonăm 2017, số lượng người được điều trị dự phòng cho ít nhất một trong những bệnh cần phải đạt 1,5 tỷ người, khi bệnh được giảm bớt hoặc loại trừ, số người cần được điều trị sẽ giảm rõ ràng. Phát hiện sớm một số bệnh nhiệt đới bị lãng quên sẽ cho phép có nhiều trẻ em hơn tiếp tục học và người lớn làm việc trong khi giảm các chi phí liên quan với điều trị các thể tiến triển nặng hơn của các bệnh này. Hướng tới bảo hiểm y tế toàn dân sẽ đảm bảo rằng tất cả mọi người có thể tiếp cận với các dịch vụ y tế dự phòng và chữa bệnh cho các bệnh nhiệt đới bị lãng quên mà không có nguy cơ khó khăn tài chính khi trả tiền cho họ.
Hướng về phía trước (Moving forward)
Đối mặt với sự biến đổi khí hậu các nước cần tăng cường khả năng của họ để dự đoán và đáp ứng những thách thức mới về mặt sinh thái vector và xử lý. Bệnh lây qua côn trùng đang di chuyển vì tình trạng đô thị hóa nhanh chóng và không có kế hoạch, di biến động dân số và biến đổi môi trườn,.sốt xuất huyết là một trong số đó: bệnh này hiện có mặt tại hơn 150 quốc gia. "Một số NTDs không còn đúng là ở vùng nhiệt đới", Tiến sĩ Dirk Engels, Giám đốc cơ quan phòng chống NTDs của WHO nói: "Khả năng lây lan cung cấp thêm một lý lẽ mạnh mẽ tạo ra các khoản đầu tư cần thiết-trong khi đẩy mạnh những nố lực nghiên cứu và phát triển nhằm đưa tất cả những bệnh này dưới mức kiểm soát và loại trừ càng nhiềubệnh càng nhanh càng tốt". Nhiều quốc gia đã ghi nhận tầm quan trọng và chi phí hiệu quả trong việc đầu tư nhằm ngăn ngừa và điều trị NTDs, hơn 70 quốc gia đã thực hiện hoặc đã sẵn sàng để tung ra các kế hoạch quốc gia tăng tốc phòng chống.
Tiến bộ mới trong cuộc chiến chống NTDs (Recent advances in combating NTDs)
Trong năm 2013, Colombia trở thành quốc gia đầu tiên mà WHO xác nhận việc loại trừ bệnh mù đường sông (onchocerciasis), theo sau là Ecuador vào năm 2014. Bangladesh và Nepal đang sẵn sàng để loại trừ bệnh leishmaniasis nội tạng như là một vấn đề y tế công cộng vào cuối năm 2015. Số lượng các trường hợp mới của bệnh ngủ (nhiếm trypanosomiasis ở người tại châu Phi ) đã giảm xuống còn khoảng 10.000người hàng năm và đây là lần đầu tiên trong 30 năm chỉ có 6.314 trường hợp được báo cáo trong năm 2013. Trong năm 2009 khoảng 30% số trẻ em cần được điều trị dự phòng cho các bệnh giun truyền qua đất đã nhận được thuốc, tỷ lệ 50% trẻ em nhận thuốc vào cuối năm 2015 là có thể đạt được.