Để chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng người dân khi phải đối mặt với các loại bệnh truyền nhiễm gây ảnh hưởng, Bộ Y tế đã ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm cần sử dụng vaccin, sinh phẩm y tế phòng ngừa theo thông tư số 26/2011/TT-BYT ngày 24/6/2011. Quy định này bao gồm danh mục bệnh và vaccin, sinh phẩm y tế phải sử dụng bắt buộc; danh mục bệnh và vaccin bắt buộc phải sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng.
Bệnh truyền nhiễm và vaccin, sinh phẩm y tế sử dụng bắt buộc
Đối với những người có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm tại vùng có dịch bệnh hoặc đến vùng có dịch bệnh, bắt buộc phải sử dụng các loại vaccin, sinh phẩm y tế tương ứng để bảo vệ gồm:
- Bệnh bạch hầu cần phải sử dụng vaccin bạch hầu đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần bạch hầu. Cũng có thể dùng huyết thanh kháng bạch hầu (SAD).
- Bệnh bại liệt cần phải sử dụng vaccin bại liệt đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần bại liệt.
- Bệnh cúm cần phải sử dụng vaccin cúm gồm vaccin cúm mùa, vaccin cúm đại dịch. Cũng có thể dùng huyết thanh kháng cúm như gammaglobulin đa giá, interferon.
- Bệnh dại cần phải sử dụng vaccin dại, huyết thanh kháng dại (SAR).
- Bệnh ho gà cần phải sử dụng vaccin ho gà đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần ho gà. Cũng có thể dùng huyết thanh kháng ho gà gammaglobulin.
- Bệnh lao cần phải sử dụng vaccin phòng lao (BCG).
- Bệnh quai bị cần phải sử dụng vaccin phòng quai bị đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần quai bị.
- Bệnh rubella cần phải sử dụng vaccin rubella đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần rubella.
- Bệnh sởi cần phải sử dụng vaccin sởi đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần sởi. Cùng có thể sử dụng huyết thanh kháng sởi gammaglobulin đa giá.
 |
| Có 21 loại vaccin, sinh phẩm y tế sử dụng bắt buộc để phòng bệnh (ảnh internet minh họa) |
- Bệnh sốt vàng cần phải sử dụng vaccin sốt vàng.
- Bệnh tả cần phải sử dụng vaccin tả.
- Bệnh thương hàn cần phải sử dụng vaccin thương hàn.
- Bệnh thủy đậu cần phải sử dụng vaccin thủy đậu.
- Bệnh tiêu chảy do rotavirus cần phải sử dụng vaccin rotavirus.
- Bệnh uốn ván cần phải sử dụng vaccin uốn ván đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần uốn ván. Cũng có thể dùng huyết thanh kháng uốn ván (SAT).
- Bệnh viêm gan virus A cần phải sử dụng vaccin viêm gan A đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần viêm gan A.
- Bệnh viêm gan virus B cần phải sử dụng vaccin viêm gan B đơn giá hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần viêm gan B. Cũng có thể dùng huyết thanh kháng viêm gan B (hepabig), interferon.
- Bệnh viêm màng não do não mô cầu cần phải tiêm vaccin viêm não mô cầu.
- Bệnh viêm màng não, viêm phổi do phế cầu cần phải tiêm vaccin phế cầu.
- Bệnh viêm não Nhật bản cần phải tiêm vaccin viêm não Nhật Bản.
- Bệnh viêm phổi, viêm màng não do hemophilus influenza type B cần phải tiêm vaccin hemophilus influenza type B đơn giá (Hib) hoặc vaccin phối hợp có chứa thành phần Hib.
Việc sử dụng vaccin, sinh phẩm y tế trong danh mục 21 bệnh truyền nhiễm nêu trên được thực hiện theo quyết định công bố dịch của cơ quan có thẩm quyền. Riêng đối với bệnh sốt vàng, đối tượng sử dụng vaccin là những người đến nơi có dịch bệnh sốt vàng lưu hành theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Đối với những người đã tiêm vaccin, sinh phẩm y tế đang trong thời gian có miễn dịch thì không bắt buộc phải tiêm chủng. Thời gian tiêm chủng căn cứ vào giấy chứng nhận tiêm chủng do cơ quan y tế có thẩm quyền cấp.
Bệnh truyền nhiễm, vaccin sử dụng bắt buộc trong tiêm chủng mở rộng
Trong chương trình tiêm chủng mở rộng, các bệnh truyền nhiễm thông thường có vaccin tại nước ta được sử dụng bắt buộc cho đối tượng và lịch trình quy định để bảo vệ phòng bệnh gồm:
- Bệnh lao được sử dụng vaccin phòng bệnh lao (BCG) cho trẻ em dưới 1 tuổi, tiêm chủng 1 lần cho trẻ nhỏ trong vòng 1 tháng sau khi sinh.
- Bệnh bại liệt được sử dụng vaccin bại liệt uống cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 3 lần uống: lần thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 4 tháng tuổi. Đối với trẻ dưới 5 tuổi, uống vaccin 2 lần cách nhau 1 tháng, uống trong chiến dịch bổ sung.
- Bệnh bạch hầu được sử dụng vaccin phối hợp bạch hầu-ho gà-uốn ván cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 3 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 4 tháng tuổi. Đối với trẻ em 18 tháng tuổi, cần tiêm nhắc lại.
- Bệnh ho gà được sử dụng vaccin phối hợp bạch hầu-ho gà-uốn ván cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 3 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 4 tháng tuổi. Đối với trẻ em 18 tháng tuổi, cần tiêm nhắc lại.
- Bệnh uốn ván được sử dụng vaccin phối hợp bạch hầu-ho gà-uốn ván cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 3 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 4 tháng tuổi. Đối với trẻ em 18 tháng tuổi, cần tiêm nhắc lại. Cũng phải sử dụng vaccin uốn ván đơn thuần cho phụ nữ có thai và phụ nữ ở lứa tuổi sinh đẻ từ 15 đến 35 tuổi bằng 5 lần tiêm chủng: lần thứ nhất tiêm sớm khi có thai lần đầu hay trong lứa tuổi sinh đẻ trong vùng có nguy cơ cao, lần thứ hai ít nhất 1 tháng sau khi tiêm mũi thứ nhất, lần thứ ba ít nhất 6 tháng sau khi tiêm mũi thứ hai, lần thứ tư ít nhất 1 năm sau khi tiêm mũi thứ ba hoặc kỳ có thai lần sau, lần thứ năm ít nhất 1 năm sau khi tiêm mũi thứ tư hoặc kỳ có thai lần sau.
- Bệnh sởi được sử dụng vaccin sởi cho trẻ nhỏ từ 9 đến 18 tháng tuổi với 2 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 9 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 18 tháng tuổi. Đối với trẻ em từ 1 đến 5 tuổi, tiêm 1 lần vaccin trong chiến dịch tiêm chủng bổ sung.
- Bệnh viêm gan virus B được sử dụng vaccin viêm gan B cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 4 lần tiêm chủng: lần thứ nhất trong vòng 24 giờ sau khi sinh, lần thứ hai khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ tư khi trẻ được 4 tháng tuổi.
 |
| Có 11 loại vaccin được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng (ảnh internet minh họa) |
- Bệnh do hemophilus influenza type B được sử dụng vaccin Hib cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi với 3 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, lần thứ hai khi trẻ được 3 tháng tuổi, lần thứ ba khi trẻ được 4 tháng tuổi.
- Bệnh viêm não Nhật Bản được sử dụng vaccin viêm não Nhật Bản cho trẻ em từ 1 đến 5 tuổi sống tại vùng có bệnh lưu hành với 3 lần tiêm chủng: lần thứ nhất khi trẻ được 1 tuổi, lần thứ hai sau khi tiêm mũi thứ nhất từ 1 đến 2 tuần, lần thứ ba 1 năm sau khi tiêm mũi thứ hai.
- Bệnh tả được sử dụng vaccin tả cho trẻ em từ 2 đến 5 tuổi tại vùng có dịch bệnh hoặc vùng bệnh lưu hành nặng bằng 2 lần uống vaccin: lần thứ nhất cho trẻ em từ 2 đến 5 tuổi, lần thứ hai cách lần thứ nhất từ 1 đến 2 tuần.
- Bệnh thương hàn được sử dụng vaccin thương hàn cho trẻ em từ 2 đến 10 tuổi tại vùng có dịch bệnh hoặc vùng bệnh lưu hành nặng bằng 1 lần tiêm chủng cho trẻ từ 2 tuổi đến 10 tuổi.
Lưu ý rằng nếu trẻ nhỏ chưa tiêm chủng đúng lịch của 11 loại bệnh truyền nhiễm nêu trên của chương trình tiêm chủng mở rộng thì cần phải theo dõi để tiêm chủng càng sớm càng tốt sau đó nhằm tăng cường khả năng bảo vệ, phòng ngừa mắc bệnh truyền nhiễm cho trẻ em theo mục tiêu của chương trình.
Như vậy các loại bệnh truyền nhiễm bắt buộc phải sử dụng vaccin, sinh phẩm y tế cho cộng đồng để phòng bệnh tại những vùng đang có dịch bệnh, đến vùng có dịch bệnh hay vùng bệnh lưu hành nặng và thực hiện trong nội dung chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia đã được Bộ Y tế quy định một cách cụ thể. Vấn đề cốt lõi ở đây là hệ thống các cơ sở y tế dự phòng tại các địa phương phải nghiêm túc triển khai thực hiện để mang lại hiệu quả bảo vệ, tăng khả năng phòng bệnh tốt cho người dân.