Tất cả các bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại như cúm gia cầm, hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS), gần đây là hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông (MERS) và có thể là một số trường hợp bệnh hô hấp cấp tính khác chưa phát hiện hoặc không báo cáo... đều phải được đưa vào khu vực, phòng điều trị, chăm sóc cách ly phù hợp để bảo đảm việc giảm thiểu những nguy cơ bị lây nhiễm.
Khu vực cách ly bệnh nhân
Những bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại sau khi phát hiện phải được điều trị, chăm sóc tại khu vực, phòng cách ly riêng biệt. Cần lưu ý đến các yếu tố cần thiết có liên quan để bố trí chỗ cho bệnh nhân, nên lựa chọn khi xếp chỗ cho người bệnh bị mắc bệnh hô hấp cấp tính nguy hại, sắp xếp khu vực phân loại bệnh nhân và hành lang, cách ly và bố trí bệnh nhân theo nhóm.
Bố trí khu vực cách ly phù hợp đối với bệnh nhân hô hấp cấp tính nguy hại (ảnh minh họa)
Bố trí chỗ cho bệnh nhân
Để sắp xếp chỗ phù hợp cho bệnh nhân, nhân viên y tế của cơ sở điều trị cần xem xét các yếu tố cần thiết liên quan như: Người bệnh có dấu hiệu về mặt dịch tễ hoặc lâm sàng cho thấy có nguy cơ lây nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại. Ngoài các biện pháp phòng ngừa chuẩn, cần thực hiện những biện pháp khác phù hợp với tác nhân gây bệnh đã xác định hoặc còn nghi ngờ. Đồng thời xem xét các loại dụng cụ phổ biến và khả năng tiếp cận các trang thiết bị tại cơ sở y tế.
Lựa chọn khi xếp chỗ cho người bệnh
Trên thực tế, có hai cách lựa chọn chủ yếu để xếp chỗ cho người bị mắc bệnh hô hấp cấp tính nguy hại là phòng cách ly đề phòng lây nhiễm bệnh qua đường không khí có kiểm soát chặt chẽ luồng không khí hoặc phòng được thông gió đầy đủ. Tất cả các bệnh nhân bị nhiễm tác nhân gây bệnh mới xuất hiện có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng do lây truyền qua không khí, bệnh lao phổi, bệnh sởi, bệnh thủy đậu... nên được chuyển vào phòng cách ly để ngăn ngừa sự lây nhiễm. Đối với bệnh nhân bị mắc bệnh hô hấp nguy hại như hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS), cúm gia cầm A/H5N1, A/H7N9 và gần đây là hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông (MERS)... có thể được đưa vào phòng cách ly có đủ điều kiện. Tuy nhiên cần ưu tiên việc xếp chỗ cho những bệnh nhân mắc bệnh lây truyền qua không khí ở trong phòng được trang bị điều kiện để phòng ngừa lây nhiễm bệnh qua đường không khí. Ở các khu vực chờ, khu vực phân loại bệnh hoặc nơi đang được tiến hành các thủ thuật có thể phát sinh giọt bắn li ti làm tăng nhiễm khuẩn, cần có điều kiện thông khí phù hợp. Các khu vực phân loại bệnh nhân cần phải có khoảng cách chừng 1 mét giữa các người bệnh. Các hành lang vận chuyển bệnh nhân thường xuyên cần phải được thông khí tốt.
Cách ly và bố trí bệnh nhân theo nhóm
Việc cách ly thường được dùng để chỉ quá trình chuyển bệnh nhân tới một khu vực cụ thể được chỉ định. Phải bố trí bệnh nhân theo nhóm có cùng chẩn đoán bệnh để có thể chăm sóc nhiều bệnh nhân trong cùng một nơi được chỉ định do các nhân viên y tế bố trí được phân công thực hiện nhiệm vụ. Lưu ý chỉ những bệnh nhân đã có kết quả xét nghiệm bị nhiễm cùng mầm bệnh mới được bố trí cùng một khu vực. Nếu chẩn đoán về dịch tễ không phù hợp với kết quả xét nghiệm xác nhận thì không thể bố trí vào nhóm bệnh nhân như đã nêu trên. Trên thực tế, do có nguy cơ lây nhiễm nên bệnh nhân cần đưa vào phòng đơn nếu có thể. Tuy nhiên nếu không có đủ phòng đơn, có thể xếp chung bệnh nhân có cùng chẩn đoán bệnh dựa trên thông tin dịch tễ học và triệu chứng lâm sàng. Việc sắp xếp, bố trí bệnh nhân theo nhóm khi không có đủ phòng đơn cho mỗi người bệnh cần phải bảo đảm quy định như: Khoảng cách tối thiểu giữa các bệnh nhân là 1 mét, đây là điều cần thiết vì một bệnh nhân có thể có các bệnh lây nhiễm khác ngoài bệnh lây nhiễm đã được xác nhận. Nhân viên y tế được chỉ định không được phân công chăm sóc cho bất kỳ bệnh nhân thuộc nhóm khác. Hạn chế tối đa số người được phép vào khu vực điều trị tập trung theo nhóm hoặc cách ly. Tránh dùng chung các thiết bị, dụng cụ nhưng nếu không có điều kiện thì cần phải bảo đảm việc khử trùng đúng cách các thiết bị, dụng cụ tái sử dụng giữa các lần dùng cho bệnh nhân. Thường xuyên làm vệ sinh sạch và khử trùng thích hợp khu vực chung, người bệnh kể cả khách thăm và người nhà chăm sóc bệnh nhân cần phải thực hiện vệ sinh tay thích hợp. Cần lưu ý khu vực điều trị, chăm sóc bệnh nhân phải được thông khí tốt, khoảng cách tối thiểu giữa các bệnh nhân là 1 mét, bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại phải được điều trị, chăm sóc tại khu vực cách ly dành riêng và có điều kiện thông khí tự nhiên hoặc cơ học.
Thông khí môi trường
Đây là biện pháp có vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ lây nhiễm. Trên thực tế có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm mầm bệnh qua giọt bắn li ti của chất tiết đường hô hấp nếu bệnh nhân được chăm sóc ở phòng thông khí tốt để loại bỏ không khí ô nhiễm. Tại các khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao như phòng cách ly và phòng đợi thì tốc độ thông khí tối thiểu được khuyến cáo thực hiện là 12 lần mỗi giờ với các phương pháp thông khí cơ học, thông khí tự nhiên và thông khí phối hợp. Để thực hiện việc thông khí có hiệu quả, cần mở cả cửa lớn và cửa sổ ra phía hành lang được thông khí tốt; bảo đảm các khu vực chung quanh bao gồm hành lang thông thoáng tốt để làm loãng không khí từ phòng bệnh; nếu hành lang không được thông thoáng cần phải đóng kín cửa phòng, lắp thêm quạt hút để tăng độ trao đổi không khí trong phòng qua cửa sổ; ngoài ra nên đặt giường bệnh gần tường phía ngoài và có cửa sổ mở.
Di chuyển bệnh nhân
Khi di chuyển bệnh nhân hô hấp cấp tính trong khu vực điều trị, nhân viên y tế cần phải bảo đảm việc bảo vệ cho chính bản thân mình và những người khác không bị lây nhiễm mầm bệnh. Nên hướng dẫn cho bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính phải luôn luôn mang khẩu trang y tế khi di chuyển hoặc khi được điều trị, chăm sóc ở bên ngoài khu vực cách ly hay khu vực tập trung để điều trị nhóm bệnh nhân có cùng chẩn đoán bệnh. Nhân viên y tế trong các khu vực đã được phân công chăm sóc bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại phải được thông báo trước về chẩn đoán của bệnh nhân và các biện pháp kiểm soát lây nhiễm tương ứng. Bất cứ bề mặt nào trong cơ sở y tế có tiếp xúc với bệnh nhân đều phải được vệ sinh và khử trùng ngay sau khi người bệnh được chuyển đi nơi khác. Đối với bệnh nhân được chẩn đoán xác định hay nghi ngờ mắc bệnh cúm gia cầm, hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS), hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông (MERS)... tuyệt đối không cho phép bệnh nhân rời khỏi khu vực cách ly trừ các trường hợp cần hỗ trợ các chăm sóc y tế thiết yếu. Khi di chuyển bệnh nhân, cần thực hiện các biện pháp phòng vệ để giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm cho nhân viên y tế, các bệnh nhân khác hoặc khách đến thăm. Nếu bệnh nhân có thể xử dụng khẩu trang y tế, các nhân viên y tế nên sử dụng áo choàng và găng tay. Trong trường hợp bệnh nhân không thể sử dụng khẩu trang y tế thì các nhân viên y tế nên sử dụng cả khẩu trang, áo choàng và găng tay.
Khi di chuyển bệnh nhân trong khu vực điều trị, cần bảo đảm yêu cầu qui định (ảnh minh họa)
Điều cần quan tâm
Trong nhiệm vụ kiểm soát nhiễm khuẩn đối với các bệnh hô hấp cấp tính nguy hại như đã nêu ở trên, vấn đề thực hiện việc sắp xếp, bố trí khu vực, phòng cách ly bệnh nhân phù hợp và tuân thủ quy trình khi vận chuyển người bệnh theo đúng quy định sẽ góp phần làm giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh cho nhân viên y tế, người nhà bệnh nhân khi điều trị, chăm sóc người bệnh kể cả khách đến thăm và những người khác ở chung quanh. Phải thường xuyên có chế độ giám sát, kiểm tra, đánh giá việc chấp hành những quy định cần thiết tại tất cả cơ sở y tế ở các tuyến để mang lại hiệu quả tốt trong phòng ngừa lây nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại.