Ngày 29/8/2007, Bộ Y tế đã triệu tập Hội nghị triển khai thực hiện Nghị định 115/2005/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ (KH & CN) do PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Tiến-Thứ trưởng Bộ Y tế chủ trì. Thành phần tham dự cuộc họp gồm có đại diện Bộ Khoa học-Công nghệ, Bộ Nội vụ; Lãnh đạo các Vụ/Cục, Thủ trưởng, Trưởng phòng Tài chính-kế toán, Trưởng phòng Tổ chức cán bộ các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế;. Nội dung Hội nghị tập trung trao đổi về tình hình triển khai thực hiện Nghị định 115, những thuận lợi, khó khăn và giải pháp.
Tư tưởng chỉ đạo của nghị định 115/2005/NĐ-CP là giao quyền tự chủ cao về tổ chức, biên chế, tài chính cho tổ chức KH & CN, kể cả quyền sản xuất kinh doanh như doanh nghiệp; đổi mới phương thức cấp kinh phí của Nhà nước cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ (theo nhiệm vụ, không bao cấp theo số lượng biên chế); nâng cao hiệu quả hoạt động, gắn kết tốt nghiên cứu với đào tạo, sản xuất. Về mô hình lựa chọn tổ chức KH & CN nghiên cứu cơ bản, chiến lược chính sách, xây dựng định mức kinh tế, kỹ thuật, dịch vụ công ích (khoản 3 Điều 4, Nghị định 115): tự chủ và được nhà nước tiếp tục cấp kinh phí hoạt động thường xuyên theo phương thức khoán, kẻ cả sau 2009 (tương tự quy định của Nghị định 43/2006/NĐ-CP). Tổ chức R & D và dịch vụ KH & CN (khoản 1, khoản 2 Điều 4, NĐ 115): chuyển đổi thành đơn vị sự nghiệp tự trang trải kinh phí hoạt động thường xuyên sau năm 2009, được tự chủ, được sản xuất kinh doanh và ưu đãi như doanh nghiệp mới được thành lập; chuyển đổi thành doanh nghiệp KH & CN với ưu đãi cao nhất theo Luật KH & CN và Luật doanh nghiệp.
So sánh về cơ chế của Nghị định 115/2005/NĐ-CP với Nghị định 43/2006/NĐ-CP về mô hình NĐ 115 có thêm loại hình doanh nghiệp KH & CN và đã có cơ chế chuyển đổi, NĐ 43 khuyến khích chuyển đổi sang doanh nghiệp nhưng chưa có cơ chế chuyển đổi. Về quản lý tổ chức, biên chế, nhân sự cơ bản giống nhau, nhưng NĐ 115 đã có văn bản hướng dẫn đầy đủ, NĐ 43 chưa có hướng dẫn. Về tài chính tất cả các tổ chức KHCN thực hiện theo NĐ 115 đều được hưởng kinh tế tự chủ, NĐ 43 chỉ áp dụng cho các đơn vị tự đảm bảo hoặc đảm bảo một phần kinh phí thường xuyên. Về tiền lương NĐ 43 hạn chế mức trần, nhưng NĐ 115 không hạn chế mức trần.
Tại cuộc họp liên bộ: Bộ Y tế và Bộ Khoa học-công nghệ ngày 27/6/2007 về chỉ đạo triển khai đã thống nhất Nghị định 115/2005/NĐ-CP về quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức khoa học, công nghệ công lập là rất tốt, có nhiều điẻm ưu việt; về trước mắt cũng như lâu dài có tác động tích cực đối với hoạt động của các tổ chức khoa học công nghệ vì nó tăng cường hiệu quả nghiên cứu phục vụ phát triển kinh tế-xã hội. Nghị định 115 được Chính phủ ban hành và đã có hiệu lực, do đó các bộ/ngành và các tổ chức khoa học công nghệ cần phải nghiên cứu triển khai thực hiện nghiêm túc. Đối với các tổ chức khoa học công nghệ trực thuộc Bộ Y tế có những đặc thù riêng, đa dạng về chức năng nhiệm vụ (phục vụ công ích là chủ yếu) do đó cần phải có sự phối hợp chặt chẽ của các bộ/ngành liên quan để giúp Bộ Y tế triển khai Nghị định có hiệu quả.
Về định hướng Chính phủ và liên bộ đã ban hành tương đối đầy đủ các văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện Nghị định 115/2005/NĐ-CP để trên cơ sở đó các đơn vị khoa học công nghệ căn cứ vào chức năng nhiệm vụ được giao và tình hình thực tế của đơn vị để lựa chọn các hình thức: (1) Chuyển đổi thành doanh nghiệp khoa học công nghệ; (2) Chuyển đổi thành tổ chức tự trang trải kinh phí hoạt động thường xuyên; (3) Tổ chức khoa học công nghệ hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu chiến lược chính sách, phục vụ quản lý nhà nước sắp xếp, kiện toàn, ổn định tổ chức để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Về phía Bộ Y tế hiện nay có 10 đơn vị thuộc danh mục triển khai hoạt động khoa học công nghệ theo Quyết định 230/1998/QĐ-TTg ngày 30/11/1998 của Thủ tướng Chính phủ bao gồm Viện Dược liệu, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur Nha Trang, Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên, Viện dinh dưỡng, Viện Y học lao động và vệ sinh môi trường, Viện Chiến lược và chính sách y tế, Viện Sốt rét-KST-CT Trung ương và Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn. Theo kết quả tự phân loại thì đơn vị này đều xếp vào nhóm 3, trừ Viện Dược liệu xếp nhóm 1a.
Tuy nhiên vấn đề khó khăn vướng mắc hiện nay là hầu hết các đơn vị đèu đã thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP nếu chuyển đổi sang Nghị định 115 thì sẽ chuyển đổi như thế nào ? Nếu xếp theo mô hình chuyển đổi thì Nghị định 115 chỉ phù hợp với 2/10 đơn vị (Viện Chiến lược-chính sách y tế và Viện Dược liệu). Hơn nữa chức năng nhiệm vụ của các viện thuộc hệ thống y tế dự phòng chủ yếu là giám sát, chỉ đạo tuyến hoặc nghiên cứu tại cộng đồng, thực hiện công tác đào tạo, cung cấp vật tư kinh phí mục tiêu chương trình y tế cho các địa phương và nhiều hoạt động khác ngoài khoa học công nghệ liệu có đủ điều kiện thực hiện Nghị định 115 được không ? đó là chưa kể nguồn kinh phí hoạt động khoa học công nghệ được cấp cho đơn vị hàng năm quá thấp (3-10%) rất khó khăn khi chuyển đổi sang cơ chế này.
Kết thúc Hội nghị, Bộ Y tế sẽ tiến hành thí điểm loại hình 1a cho Viện Dược liệu và Viện trang thiết bị-công trình y tế; loại hình 1b cho đơn vị doanh nghiệp là Viện vac-xin & Sinh phẩm y tếvà Viện vac-xin & Sinh phẩm y tế Nha trang; còn các đơn vị khác sẽ tự xây dựng đề án theo mẫu đề nghị chuyển đổi để Bộ y tế xem xét.
Nghị định 115/2005/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ.(http://www.impe-qn.org.vn/impe-qn/vn/portal/InfoDetail.jsp?area=58&cat=1074&ID=1345)