Theo số liệu thống kê 5 tháng đầu năm 2014 của Cục Y tế dự phòng-Bộ Y tế, dịch bệnh truyền nhiễmvẫn diễn biến phức tạp trong phạm vi cả nước, đặc biệt là một số dịch bệnh nguy hiểm trên thế giới (MERS-CoV, cúm A/H7N9) có nguy cơ xâm nhập vào nước ta. Cục đã chỉ đạo vừa tăng cường kiểm soát dịch bệnh trong nước, vừa có các biện pháp ngăn chặn dịch bệnh nguy hiểm xâm nhập từ nước ngoài.
Cập nhật thông tin về dịch bệnh truyền nhiễm 5 tháng đầu năm 2014
Hội chứng hô hấp cấp Trung Đông do chủng coronavirus (MERS-CoV)
Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc MERS-CoV nhưng bệnh có nguy cơ xâm nhập từ nước ngoài thông qua khách du lịch. Theo WHO, đến cuối tháng 5/2014 trên thế giới đã ghi nhận 636 trường hợp MERS-CoV, trong đó có 193 ca tử vong tại 19 nước, 75% số ca bệnh gần đây lây nhiễm thứ phát từ người sang người qua tiếp xúc. Hầu hết các trường hợp mắc MERS-CoV được xác định có xuất xứ từ 6 nước Trung Đông đều có biểu hiện triệu chứng lâm sàng đặc hiệu nhưng chưa có vắc xin và thuốc điều trị đặc hiệu.
Dịch bệnh cúm gia cầm
Cúm A(H7N9): Việt Nam chưa xuất hiện cúm A(H7N9) nhưng trên thế giới đến nay đã ghi nhận 442 trường hợp nhiễm chủng cúm mới này với 156 tử vong tại 4 nướcTrung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và Malaysia.
Cúm A(H5N1): từ đầu năm 2014 đến nay Việt Nam tích lũy 2 ca tử vong cúm A(H5N1) tại Bình Phước và Đồng Tháp liên quan đến tiếp xúc và giết mổ gia cầm bị bệnh; trên thế giới số mắc/chết cúm A(H5N1) là 13/6, trong đó Căm pu chia (9/4), Trung Quốc (2/0), Việt Nam (2/2).
Các chủng vi rút cúm tại Việt Nam:kết quả giám sát trọng điểm 5 tháng đầu/2014, tỷ lệ lưu hành các trường hợp mắc hội chứng cúm chủ yếu là cúm A(H3N2) 27%, cúm B 44% và cúm A(H1N1) đại dịch 29%. Trong số các trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính nặng, cúm A(H1N1) 55,3%, cúm A(H3N2) 18,4%, cúm B 26,3%. Chưa phát hiện sự biến đổi gien của vi rút ảnh hưởng đến độc lực và sự kháng thuốc của vi rút cúm tại Việt Nam.
Tay chân miệng
Trên Thế giới những năm gần đây, bệnh tay chân miệng có xu hướng tăng và duy trì ở mức cao tại một số nước thuộc khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Theo WHO, đến trung tuần tháng 5/2014, số mắc tay chân miệng đang gia tăng tại Trung Quốc 675.139 trường hợp (tăng 1,9 lần), Ma Cao 1.321 trường hợp (tăng 1,8 lần), Singapore 6.856 trường hợp (tăng 1,03 lần) so với cùng kỳ năm trước. Tại Việt Nam tích lũy số mắc/chết 5 tháng đầu/2014 (24.730/2) ca tại 62 tỉnh/thành phố, so với cùng kỳ năm 2013 (28.725/9) số mắc cả nước giảm 13,9 %, tử vong giảm 7 trường hợp. Trong đó khu vực miền Bắc giảm 44,4%, miền Trung giảm 37,7%, miền Nam giảm 4,3%,Tây Nguyên tăng 0,8%. Nhìn chung số mắc bệnh tay chân miệng có xu hướng gia tăng từ tuần 16, hiện nay số mắc theo tuần đã bắt đầu tăng nhẹ so với tuần cùng kỳ 2013 (1,6%), tuy nhiên số mắc tích lũy vẫn thấp hơn so với cùng kỳ 2013.
Sốt xuất huyết
Trên thế giới các tháng đầu năm 2014 sốt xuất huyết vẫn lưu hành ở mức cao tại nhiều quốc gia trong khu vực Tây Thái Bình Dương như Malaysia, Singapore, Căm pu chia, Lào, Phi líp pin, New Caledonia, trong đó Malaysia tăng 2,5 lần so với cùng kỳ 2013. Tại Việt Nam tích luỹ số mắc/chết cả nước đầu năm 2014 (9.746/7) tại 42 tỉnh/thành phố; trong đó 7 trường hợp tử vong tại thành phố Hồ Chí Minh (3), Bình Dương (1), Cà Mau (1), Bình Phước (1) và Phú Yên (1). So với cùng kỳ năm 2013 (16.452/11), số mắc giảm 40,8%, tử vong giảm 4 trường hợp; trong đó khu vực miền Bắc tăng 10,2%, miền Trung giảm 77,9%, miền Nam giảm 19%, Tây Nguyên giảm 61,3%. Nhìn chung số mắc sốt xuất huyết liên tục giảm 3 tuần gần đây và giảm mạnh so với tuần cùng kỳ 2013, số mắc tích lũy cũng giảm mạnh so với cùng kỳ 2013 (giảm 40,8%) tuy có gia tăng cục bộ tại Bà Rịa-Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh và Bình Dương.
Sốt rét
Từ đầu năm 2014 đến nay cả nước ghi nhận 8.069 ca mắc sốt rét, 20 sốt rét ác tính, 1 tử vong tại Gia Lai. Tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét vẫn tập trung cao tại các tỉnh Tây Nguyên (39,8%) và miền Trung (38,9%). So với cùng kỳ năm 2013, số bệnh nhân sốt rét giảm 36,3%, bệnh nhân có ký sinh trùng sốt rét giảm 38,1%, tử vong giảm 1 trường hợp. Cuối năm 2009 đã phát hiện ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc tại tỉnh Bình Phước, đến nay đã ghi nhận sốt rét kháng thuốc tại 4 tỉnh Bình Phước, Quảng Nam, Gia Lai, và Đắc Nông.
Viêm não vi rút
Tính đến nay cả nước ghi nhận 258 trường hợp mắc bao gồm cả viêm não Nhật Bản B và viêm não khác, có 4 tử vong; so với cùng kỳ 2013 số mắc giảm 2,3%, tử vong giảm 7 trường hợp.
Sởi
Tích lũy 5 tháng đầu năm 2014 cả nước ghi nhận 4.950 trường hợp mắc sởi xác định trong số 25.512 trường hợp sốt phát ban nghi sởi tại 63/63 tỉnh/thành phố; có 21 tỉnh/thành phố báo cáo không ghi nhận trường hợp nghi sởi mới trong ngày. Số mắc tăng cao từ tuần 6 năm 2014 và hiện đang giảm dần trong những tuần gần đây. Hiện nay số trường hợp mắc sởi xác định tại các địa phương đã giảm trong những tuần gần đây, trong tuần không ghi nhận trường hợp tử vong liên quan đến sởi.
Dại
Từ đầu năm đến nay cả nước ghi nhận 23 trường hợp tử vong do bệnh dại tại Yên Bái (4), Thanh Hóa (3), Hà Nội (2), Hòa Bình (2), Quảng Ngãi (2), Tuyên Quang (2), các tỉnh có 1 ca tử vong: Bắc Giang, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Quảng Nam. So với cùng kỳ năm 2013 số tử vong do dại giảm 17 trường hợp, trong đó tập trung chủ yếu tại khu vực miền Bắc với 20/23 trường hợp (87%), miền Trung 3/23 trường hợp (13%), miền Nam và Tây Nguyên chưa ghi nhận trường hợp tử vong. Tất cả các trường hợp tử vong do dại là do không đi tiêm phòng sau khi bị chó cắn hoặc đi tiêm muộn.
Còn các dịch bệnh truyền nhiễm khác đều có số mắc giảm so với cùng kỳ năm 2013 và không ghi nhận ổ dịch tập trung.
Các hoạt động phòng chống dịch bệnh
Hoạt động chỉ đạo
Thực hiện Công điện số 477/CĐ-TTg ngày 16/4/2014 và Công điện số 585/CĐ-TTg ngày 06/5/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh sởi, tay chân miệng và sốt xuất huyết tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh, báo cáo hàng ngày Thủ tướng Chính phủ và Lãnh đạo Bộ Y tế tình hình dịch sởi, báo cáo hàng tuần tình hình bệnh truyền nhiễm và các hoạt động đã triển khai. Báo cáo Thủ tướng Chính phủ số 484/BC-BYT ngày 26/5/2014 tình hình bệnh sốt rét và các hoạt động phòng chống dịch đã triển khai.
Triển khai Công văn số 2939/BYT-DP ngày 22/5/2014 của Bộ Y tế gửi Chủ tịch UBND các tỉnh/thành phố về việc tăng cường công tác phòng chống bệnh sốt xuất huyết. Công văn số 520/DP-DT ngày 23/5/2014 của Cục Y tế dự phòng chỉ đạo Sở Y tế các tỉnh/thành phố tăng cường hoạt động phòng chống sốt xuất huyết trước mùa dịch. Ngày 28/5/2014 Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký ban hành Quyết định số 1878/QĐ-BYT về việc phê duyệt Kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm vắc xin Sởi-Rubella (MR) trong Tiêm chủng mở rộng. Công văn số 212/DP ngày 26/5/2014 đề nghị Cục Quản lý khám chữa bệnh chỉ đạo các đơn vị điều trị sẵn sàng thu dung, cách ly, điều trị bệnh nhân MERS-CoV. Tổ chức thường trực chống dịch 24/24 tại các đơn vị y tế dự phòng.
Hoạt động chuyên môn
Trình Lãnh đạo Bộ dự thảo Quyết định sửa đổi hướng dẫn giám sát hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính khu vực Trung Đông do vi rút corona (MERS-CoV) và Kế hoạch hành động phòng chống MERS-CoV. Chỉ đạo địa phương phối hợp với các tổ chức chính trị, xã hội phát động chiến dịch rửa tay với xà phòng phòng chống dịch bệnh. Chỉ đạo phun hóa chất diệt muỗi chủ động diện rộng, diệt bọ gậy/lăng quăng hàng tuần tại những khu vực có nguy cơ xảy dịch sốt xuất huyết cao. Xây dựng kế hoạch giám sát trọng điểm bệnh truyền nhiễm năm 2014 gửi các đơn vị liên quan cho ý kiến góp ý trước khi trình Lãnh đạo Bộ phê duyệt. Chuẩn bị tổ chức Hội thảo liên ngành các nước khu vực ASEAN xây dựng hoàn chỉnh chiến lược loại trừ bệnh dại. Theo dõi chặt chẽ, đôn đốc việc tăng tỷ lệ tiêm vét cho trẻ dưới 2 tuổi và tiêm bổ sung vắc xin phòng chống dịch sởi tại 11 tỉnh, thành phố trọng điểm cho trẻ từ 2 đến dưới 10 tuổi tại xã, phường có nguy cơ cao đến cuối tháng 5/2014, tỷ lệ tiêm vét vắc xin sởi trên phạm vi toàn quốc đạt 96,3%.
Hoạt động truyền thông
Ngày 26/5/2014, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ký ban hành Kế hoạch tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày ASEAN phòng, chống sốt xuất huyết cấp quốc gia năm 2014 (15/6/2014) tại tỉnh Đồng Tháp. Công văn gửi Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp về việc chỉ đạo các ban, ngành liên quan phối hợp tổ chức các hoạt động hưởng ứng ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết. Ngày 25/5/2014, Bộ trưởng Bộ Y tế chỉ đạo Lễ phát động “Tháng hành động vì sức khỏe trẻ em” tại thành phố Hồ Chí Minh nhằm thu hút sự quan tâm của các cấp ủy, chính quyền, các ngành, gia đình và toàn xã hội về tầm quan trọng và các mục tiêu cần đạt được của công tác chăm sóc sức khỏe trẻ em, tạo cho trẻ có điều kiện được nuôi dạy và phát triển tốt nhất, chủ động phòng, chống dịch bệnh như bệnh sởi, tay chân miệng, thủy đậu, các bệnh đường hô hấp. Công văn gửi Bộ Thông tin và Truyền thông về việc gửi tin nhắn khuyến cáo phòng chống bệnh dịch tay chân miệng, sởi, sốt xuất huyết và các bệnh dịch mùa hè đến toàn bộ thuê bao các mạng di dộng. Thường xuyên cung cấp thông tin cho báo chí về tình hình dịch bệnh mùa hè và các hoạt động đã triển khai, đưa ra các hỏi - đáp, khuyến cáo phòng, chống một số dịch bệnh mùa hè (tay chân miệng, sốt xuất huyết, sởi, MERS-CoV, bại liệt, viêm não Nhật bản…) trên truyền hình, đài phát thanh, website của Bộ Y tế và Cục Y tế dự phòng để người dân thực hiện. Chuẩn bị nội dung về tình hình dịch bệnh và khuyến cáo các biện pháp phòng chống bệnh dịch mùa hè tại buổi Gặp mặt báo chí khu vực phía Nam ngày 29/5/2014 tại Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh. Phối hợp với các Bộ/Ngành: Bộ Giáo dục và Đào tại, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Giao thông vận tải, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Nông dân, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe xây dựng kế hoạch và triển khai hoạt động truyền thông, tập huấn phòng, chống sốt xuất huyết; phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo (Vụ Công tác học sinh-sinh viên) triển khai công tác phòng chống dịch trong nhà trường.
Công tác kiểm tra
Từ 26-30/5/2014 đoàn công tác của Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long đi kiểm tra công tác phòng, chống dịch tại TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Thái Bình. Kiểm tra hoạt động giám sát trọng điểm và hoạt động lồng ghép trong phòng, chống sốt xuất huyết tại các tỉnh An Giang, Long An, Vĩnh Long. Từ 28-30/5/2014 Phối hợp với WHO kiểm tra công tác phòng chống cúm gia cầm tại Lào Cai.
Công tác hậu cần
Tổng hợp tình hình phân bổ và tiếp nhận kinh phí phòng, chống dịch của 63 tỉnh, thành phố báo cáo Lãnh đạo Bộ, tiếp tục triển khai các hoạt động mua sắm, bàn giao trang thiết bị, thuốc điều trị cho các cơ sở y tế bằng nguồn hỗ trợ phòng chống dịch của Thủ tướng Chính phủ; hỗ trợ máy phun hóa chất, hóa chất diệt muỗi, hóa chất khử khuẩn và vật tư cho các tỉnh, thành phố triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh.
Trọng tâm hoạt động thời gian tới
Công tác chỉ đạo
Tiếp tục chỉ đạo các đơn vị, địa phương triển khai thực hiện nghiêm Công điện số 477/CĐ-TTg ngày 16/4/2014 về phòng chống dịch sởi và Công điện số 585/CĐ-TTg ngày 6/5/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh tay chân miệng và sốt xuất huyết hạn chế đến mức thấp nhất số các trường hợp mắc và tử vong do dịch bệnh. Theo dõi chặt chẽ tình hình dịch bệnh trong nước và quốc tế để có chỉ đạo kịp thời, không để dịch bệnh xâm nhập vào Việt Nam đặc biệt là bệnh MERS-CoV, cúm A(H7N9), ... và không để bùng phát dịch bệnh trong nước (tay chân miệng, sốt xuất huyết…). Tham mưu trình Lãnh đạo Bộ Y tế ký ban hành Công văn gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trọng điểm ghi nhận trường hợp tử vong do dại năm 2014 đề nghị tăng cường chỉ đạo thực hiện các biện pháp phòng, chống.
Công tác chuyên môn
Giảm mắc dịch bệnh:
Giám sát phát hiện sớm, xử lý triệt để các ổ dịch, triển khai các hoạt động phòng dịch chủ động tại những nơi có nguy cơ cao. Tổ chức các chiến dịch diệt loăng quăng/bọ gậy để phòng chống sốt xuất huyết hàng tuần tại các tỉnh có nguy cơ. Thả Abate vào các dụng cụ chứa nước đọng không dùng cho sinh hoạt, tập trung một số tỉnh trọng điểm như TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu. Tổ chức phun hóa chất xử lý triệt để các ổ dịch, những nơi có chỉ số muỗi cao, kết hợp cả xử lý trên diện rộng và tại các hộ gia đình nhằm giảm nhanh mật dộ muỗi truyền bệnh. Phát động thực hiện chiến dịch rửa tay với xà phòng, phong trào vệ sinh yêu nước. Đẩy mạnh việc tiêm vắc xin trong dự án tiêm chủng mở rộng, đặc biệt lưu ý tỷ lệ uống vắc xin bại liệt cho trẻ em đảm bảo thành quả thanh toán bệnh bại liệt ở nước ta. Tăng tỷ lệ tiêm bổ sung vắc xin sởi cho trẻ từ 2 đến dưới 10 tuổi tại xã, phường có nguy cơ cao 11 tỉnh, thành phố trọng điểm, chuẩn bị triển khai tiêm vắc xin Sởi-Rubella (MR) cho trẻ từ 1 đến 14 tuổi vào tháng 9/2014. Rà soát các hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật trong giám sát, phòng chống MERS-CoV và sốt xuất huyết; tập huấn cho các cán bộ làm công tác giám sát, điều tra, xử lý ổ dịch tại các tuyến. Làm việc với Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Cục Lãnh sự-Bộ Ngoại giao, Cục Quản lý lao động nước ngoài-Bộ Lao động Thương binh xã hội, Tổng Cục du lịch về việc trao đổi, thu thập thông tin liên quan đến người Việt Nam đang công tác, làm việc tại khu vực Trung Đông.
Giảm tử vong
Chỉ đạo các cơ sở khám chữa bệnh chuẩn bị thuốc, vật tư, trang thiết bị, khu vực cách ly, sẵn sàng thu dung, cấp cứu, điều trị bệnh nhân đối với các bệnh nguy hiểm mới nổi; phân tuyến điều trị bệnh nhân, thiết lập mạng lưới khám, điều trị các bệnh có nguy cơ xâm nhập và bùng phát vào nước ta như MERS-CoV, cúm A(H7N9) và một số bệnh mới nổi khác. Thực hiện quyết liệt phòng chống nhiễm khuẩn bệnh viện và lây nhiễm chéo, triển khai kế hoạch phòng chống nhiễm khuẩn và lây nhiễm chéo tại tất cả các cơ sở khám chữa bệnh một cách triệt để, đặc biệt tổ chức cách ly, phân luồng bệnh nhân; yêu cầu các cán bộ y tế, người nhà bệnh nhân thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng hộ cá nhân để tránh lây nhiễm trong quá trình khám, điều trị, chăm sóc bệnh nhân. Xem xét việc cập nhật, sửa đổi, bổ sung các hướng dẫn về chẩn đoán, điều trị MERS-CoV. Tiếp tục rà soát các trang thiết bị, thuốc, vật tư phục vụ việc cấp cứu, điều trị bệnh truyền nhiễm để đề xuất bổ sung, sửa chữa, thay thế kịp thời không để xảy ra tình trạng bị thiếu khi xảy ra dịch. Tổ chức đào tạo, tập huấn phổ biến các hướng dẫn chẩn đoán, điều trị, huấn luyện-điều trịbệnh tay chân miệng, mở rộng các đơn vị này cho các bệnh lưu hành phổ biến ở nước ta; các đoàn kiểm tra, chỉ đạo công tác điều trị, phòng chống dịch tại Thái Nguyên và Hà Nội.
Công tác truyền thông
Tổ chức Ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết tại tỉnh Đồng Tháp, hàng tuần cung cấp thông tin cho báo chí về tình hình dịch bệnh và các hoạt động phòng chống dịch; tập huấn cho các phóng viên báo đài về công tác thông tin, tuyên truyền hướng dẫn người dân phòng chống dịch bệnh tại Hải Phòng vào ngày 4/6/2014. Ban hành các khuyến cáo, thông điệp truyền thông phòng chống dịch bệnh tới người dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng; phối hợp với Unilever và Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Trung ương phát các thông điệp truyền thông phòng chống bệnh tay chân miệng, sốt xuất huyết, sởi. Xây dựng nội dung khuyến cáo, poster phòng chống MERS-CoV tuyên truyền cho hành khách nhập cảnh (tại cửa khẩu); khuyến cáo về phòng chống MERS-CoV cho khách du lịch đi và đến khu vực Trung Đông. Công bố các đơn vị, địa phương làm tốt hoặc chưa tốt trên các phương tiện thông tin đại chúng về các lĩnh vực đầu tư, triển khai phòng chống dịch, tiêm vắc xin sởi. Phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành triển khai thực hiện các biện pháp phòng chống dịch trong trường học và trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Công tác kiểm tra
Tiếp tục tổ chức đoàn kiểm tra công tác phòng chống dịch tại các tỉnh, thành phố trọng điểm; đẩy mạnh việc thanh tra, kiểm tra các địa phương việc thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế trong công tác phòng chống dịch, làm rõ vai trò, trách nhiệm của các đơn vị, địa phương trong công tác phòng, chống dịch, đặc biệt là những địa phương có tỷ lệ tiêm chủng vắc xin còn thấp, tình hình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp với số mắc, tử vong cao.
Công tác hậu cần
Rà soát các trang thiết bị, thuốc, vật tư, hóa chất phục vụ công tác giám sát, phòng chống dịch. Chỉ đạo các địa phương, đơn vị đảm bảo hậu cần phục vụ công tác phòng chống dịch, thực hiện tốt không để thiếu kinh phí, thuốc, hóa chất, trang thiết bị.