Ngày 19/5/2017. CNN News-Trung tâm kiểm soát và phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (US CDC) cho biết đã phát hiện siêu vi Khuẩn C. auris trên 122 người tại 7 bang Hoa Kỳ (Superbug C. auris identified in 122 people across 7 states, CDC says).Theo một báo cáo thực địa được CDC phát hành trên Morbidity and Mortality Weekly Report, số lượng ca bệnh nhiễm một loại nấm đang nổi và đa kháng thuốc tại Hoa Kỳ gia tăng từ 7 lên đến 122 ca trong vòng 9 tháng qua.
Điểm tin chính (Story highlights)
C. auris đã lây lan qua các bệnh viện và bệnh xá nhất là những người vốn đã bị ốm yếu, ca bệnh Hoa Kỳ nhiễm nấm đầu tiên xảy ra vào 2013 nhưng không được phát hiện vào thời điểm đó, chưa có ca bệnh nào được báo cáo ở Hoa Kỳ có kháng với tất cả các loại thuốc. Loại nấm này, có tên Candida auris có thể gây hậu quả nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt là ở nhóm bệnh nhân có nguy cơ cao bao gồm những người nằm trong các khu vực chăm sóc đặc biệt, những người được đặt ống thông tĩnh mạch trung tâm (central venous catheter) và những người được kê đơn sử dụng kháng sinh hoặc các loại thuốc kháng nấm.Sharon Tsay, tác giả đầu và là quan chức cơ quan giám sát dịch(EIS)của CDC cho biết: “Nó dường như tấn công vào chỗ yếu nhất của những người bệnh, nhất là những bệnh nhân tại những bệnh viện và các bệnh xá với các vấn đề y tế khác”.Tổng cộng 77 ca bệnh lâm sàng (trong bệnh viện) nhiễm C. auris tại Hoa Kỳ đã được báo cáo tại 7 bang. Sau khi những người tiếp xúc gần gũi với các bệnh nhân này được kiểm tra, có thêm 45 ca được phát hiện, dẫn đến tổng cộng 122 bệnh nhân Hoa Kỳ bị nhiễm loại nấm này tính đến ngày 12/5/2017. Trong số 77 ca bệnh lâm sàng, độ tuổi trung bình của các ca này là 70 tuổi và hơn một nửa số này (55%) là đàn ông.Tsay cho biết: “Chưa có ca bệnh nào trong số này được báo cáo tại Hoa Kỳ là có kháng với tất cả các loại thuốc kháng nấm hiện có”.Paige Armstrong, một quan chức khác làm việc tại EIS thuộc CDC cho biết loại nấm kháng đa thuốc này đã và đang gây ra các dịch bệnh tại các cơ sở y tế trên toàn thế giới: “Đây là một loại nấm hoạt động rất giống với một số loại siêu vi khuẩn chúng tôi đã thấy trước đây”.
‘Rất lo ngại’ ('Very concerning')
CDC đã đưa ra cảnh báo đầu tiên vào tháng 6 năm ngoái, cảnh báo các bệnh viện Hoa Kỳ cảnh giác với loại nấm này dựa trên những báo cáo về các ca nhiễm lan rộng tại các cơ sở y tế trên toàn thế giới.Các ca bệnh lâm sàng này được xác định thông qua nuôi cấy được tiến hành nhưmột phần công việc chăm sóc bệnh nhân thường quy đã xảy ra ở New York (53 ca), New Jersey (16), Illinois (4) và 1 ca tại mỗi bang Indiana, Maryland, Massachusetts và Oklahoma.Những bệnh nhân còn lại được xác định thông qua theo dõi vì họ đã tiếp xúc với các ca bệnh ban đầu, dù đã bị nhiễm nấm nhưng không biểu hiện triệu chứng nào của bệnh,phần lớn những người này là bệnh nhân trong cùng một khu vực của các cơ sở chăm sóc y tế.Tsay viết trong một email: “Phần lớn các ca C. auris được báo cáo là xuất hiện từ trong máu”, dù bà cho rằng nó cũng đã được phát hiện trong nước tiểu, đường hô hấp, các vết thương, dịch mật và tai.Tsay cho biết: “Việc nó được phát hiện ở các cơ quan khác trong cơ thể có thể chứng tỏ nó có khả năng tồn tại trên cơ thể bệnh nhân và lan rộng trong môi trường xung quanh nó-một trong những lý do mà C. auris gây ra các dịch bệnh”.Lần đầu tiên được phát hiện tại Nhật vào năm 2009, C. auris đã và đang được báo cáo gây ra các ca bệnh tại hàng chục quốc gia. Vào tháng 8/2016, CDC đã miêu tả 7 ca bệnh đầu tiên tại Hoa Kỳ phần lớn là xuất hiện từ năm trước đó và một ca vào năm 2013.Một số chủng C. auris kháng với tất cả 3 thế hệ thuốc kháng nấm chính nhưng phần lớn số ca xuất hiện tại Hoa Kỳ đã đáp ứng với các loại thuốc kháng nấm.Bà Armstrong gần đây đã điều tra một đợt dịch tại Colombia, làm việc với các nhà chức trách y tế địa phương để tìm hiểu kỹ hơn về việc C. auris lây lan như thế nào.Armstrong cho biết thực tế loại nấm này đang cho thấy khả năng kháng với 3 thế hệ thuốc kháng nấm chính “dẫn đến không có thuốc điều trị” (leaving no medication to treat) cho các bệnh nhân, là điều “rõ ràng rất đáng ngại” (obviously very concerning). Tình trạng kháng đa thuốc vẫn chưa được ghi nhận ở các loại Candida khác. Armstrong cho biết thêm: “Thực trạng loại nấm này gây racác dịch bệnh tại các bệnh viện và các cơ sở y tế khác là điều chúng tôi ít thấy đối với bệnh nấm”.Một lo ngại khác đó là việc kiểm tra phòng của các bệnh nhân được xác định nhiễm C. auris cụ thể là nệm, giường, bậu cửa sổ, ghế, bơm truyền và các bề mặt. Loại nấm này có khả năng tồn tại lâu trên bề mặt các môi trường chăm sóc y tế và lây lan giữa các bệnh nhân không giống với phần lớn 20 loại Candida khác gây bệnh trên người.Armstrong cho biết: “Thông thường, nấm và tiêu biểu là loài candida là các sinh vật hội sinh (commensal organisms) hoặc các sinh vật sống bên trong chúng ta, sống trong ruột chúng ta”.Nhiễm nấm xảy ra do sự tăng trưởng quá mức hay còn gọi là candidiasis,nếu nó phát triển trong miệng hoặc họng, được gọi là bệnh tưa miệng (thrush),nếu nó phát triển trong âm đạo thường được gọi là yeast infection, nếu loài Candida đi vào máu và lây lan khắp cơ thể thì đây là thể candidiasis xâm lấn.Armstrong cho biết: “Có thể xảy ra nhưng hiếm gặp việc nhiễm nấm xâm lấn xảy ra trong quá trình phẫu thuật, nhập viện kéo dài trong khu ICU hoặc trong khi uống nhiều kháng sinh.Bà nói: “Với C. auris, chúng tôi thực sự thấy được điều này xảy ra” và không chỉ trong nhóm những người có nguy cơ cao,“Chúng tôi cũng thấy điều này ở một số bệnh nhân không nhất thiết phải có các đặc điểm kể trên và thêm nữa, chúng tôi cón thấy nó lây lan từ người sang người hoặc từ môi trường sang người,đó chính là nguyên nhân tại sao nó gây ra các đợt dịch này”.Armstrong cho biết: “Lý do mà nó đang hoành hành, gây ra dịch bệnh chính là vì nó xâp nhập vào da ở những mức độ mà chúng ta thường không thấy đối với phần lớn các loại Candida”.
Nicole Kirgan, phát ngôn viên của Sở Y Tế bang New Jersey cho biết cơ quan này đang theo dõi các ca bệnh trên khắp cả bang, đang tiến hành điều tra ở một số cơ sở chăm sóc y tế, trong khi làm việc với CDC và duy trì “thông tin liên lạc chặt chẽ” (in close correspondence) với bang New York.Kirgan viết trong một email: “Các yếu tố nguy cơ bao gồm phẫu thuật gần đây, tiểu đường, sử dụng kháng sinh phổ rộng và thuốc kháng nấm (phổ rộng có nghĩa là bảo vệ chống lại rất nhiều loại vi khuẩn hoặc nấm) và sử dụng ống thông tĩnh mạch trung tâm”.Bà cho biết: “Các ca nhiễm đã được phát hiện ở những bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sinh non cho tới người già,đa số bệnh nhân được xác định nhiễm C. auris đều có hệ miễn dịch yếu”. Theo một bản tin y tế toàn bang do TS.. Howard Zucker Giám đốc Sở Y tế bang New York công bố ngày 5/5/2017, các ca bệnh tại New York tập trung ở nhóm các bệnh nhân bệnh viện và các cư dân của các bệnh xá trong khu vực thành phố New York và một bệnh nhân tại Rochester đã được điều trị tại một cơ sở y tế thành phố New York.Trong tổng số 71 ca bệnh của bang New York có 53 ca lâm sàng và thêm 18 ca được phát hiện,ngoại trừ 20 ca tử vong tính đến ngày 5/5/2017. Do tất cả những người này đều có vấn đề sức khỏe trước đó, rất khó để kết luận bất kỳ ca tử vong nào cụ thể làdo C. auris.Zucker cho biết: “Điều quan trọng người dân New York cần hiểu rằng C. auris không đe dọa tới cộng đồng chung. C. auris là một bệnh nhiễm trùng cơ hội chủ yếu ảnh hưởng đến những người vốn đang ốm yếu vì nguyên nhân khác”.
Nguồn gốc và phòng ngừa (Origins and prevention)
Armstrong cho biết CDC không quan tâm đến việc “liệu nó có phải đã bắt đầu từ một nơi và lan rộng sang các nơi khác hay không”, cơ quan này đã sử dụng kỹ thuật giải trình tự toàn bộ hệ gen để xác định nguồn gốc của loại nấm gây bệnh trên các bệnh nhân Hoa Kỳ. Dựa trên dữ liệu gen này, các nhà khoa học CDC cho biết rằng loại nấm này dường như không phải “đã bắt đầu từ một nơi và lan sang xung quanh”, Armstrong nói: “Có 4 nhóm hoặc gia đình khác nhau đã cùng nổi lên... và độc lập”.Báo cáo của CDC chỉ ra rằng các mẫu nấm tại mỗi bang có liên quan rất lớn tới nhau,tất cả các ca tại New York với một ngoại trừ (cộng với một ca được theo dõi có liên quan), đến từ nhóm gen chung như những mẫu từ Nam Á. Dù khác với các mẫu tại New York, các ca nhiễm nấm tại bang New Jersey cũng có liên quan đến những mẫu tìm được ở Nam Á. Các ca ở bang Illinois cho thấy có liên quan đến các ca tìm được ở Nam Mỹ.Armstrong cho biết: “Cơ chế kháng cũng thay đổi trong các nhóm này,có thể nói rằng chúng tôi không nghĩ nó nhất thiết lan rộng ra toàn thế giới, nhưng cùng lúc đó, khi nó nổi lên ở đâu đó thì rõ ràng có mối lo ngại rằng nó sẽ lây lan bên trong các cơ sở y tế hoặc từ người này sang người khác”.Phòng ngừa thường là một các kiểm soát lây nhiễm tốt và các biện pháp đề phòng tiêu chuẩn bao gồm rửa tay sạch, vệ sinh và trang thiết bị bảo hộ cá nhân.Sau khi được chùi rửa kỹ càng bằng chất khử trùng có gốc Natri hypoclorit, loại nấm này bị biến mất khỏi những phòng bệnh nhân bị nhiễm C. auris.Tsay, người cho rằng phần lớn mọi người đều có ít nguy cơ bị nhiễm loại nấm này cho biết: “C. auris vẫn tương đối hiếm ở Hoa Kỳ và CDC đang làm việc cật lực để kiểm soát sự lây lan của nó,một trong những cách tốt nhất để ngăn ngừa sự lây lan của nấm như C. auris là các môi trường chăm sóc y tế có chất lượng và vệ sinh tốt”.