Theo Quyết định số 3447/QĐ-BYT ngày 22/9/2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Bộ Tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn năm 2011-2020. Trong bộ tiêu chí này, tiêu chí về nhân lực y tế và cơ sở hạ tầng có tầm quan trọng để bảo đảm điều kiện cần thiết cho cơ sở y tế tuyến đầu vận hành hoạt động có chất lượng nhằm thực hiện nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cộng đồng người dân đạt được hiệu quả tốt hơn.
Về nhân lực y tế
Phải bảo đảm đủ định mức biên chế cho trạm y tế với cơ cấu nhân lực phù hợp theo quy định. Trong đó có y sĩ y học cổ truyền hoặc lương y trực tiếp khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền. Các cán bộ y tế tại trạm y tế cần được đào tạo liên tục về chuyên môn nghiệp vụ theo quy định. Phải có bác sĩ làm việc thường xuyên tại trạm y tế hoặc có bác sĩ làm việc định kỳ tại trạm y tế từ 3 ngày trở lên trong mỗi tuần. Mỗi thôn, bản, ấp đều phải có tối thiểu 1 nhân viên y tế được đào tạo theo chương trình của Bộ Y tế quy định. Các nhân viên y tế này bảo đảm thường xuyên hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao và lồng ghép các hoạt động với cộng tác viên của các chương trình y tế. Hàng tháng có giao ban chuyên môn với trạm y tế. Y tế tuyến trên phải thực hiện đúng, đủ những chế độ chính sách do Nhà nước ban hành đối với cán bộ trạm y tế, nhân viên y tế thôn, bản, ấp và các loại hình nhân viên y tế hưởng phụ cấp khác.
 |
Một trạm y tế xã đã xuống cấp
(ảnh internet minh họa) |
Về cơ sở hạ tầng
Trạm y tế phải ở gần trục đường giao thông của xã, phường, thị trấn hoặc khu vực trung tâm xã, phường, thị trấn để người dân dễ dàng tiếp cận với cơ sở y tế. Diện tích trạm y tế ở thành thị phải bảo đảm mặt bằng đất từ 60m2 trở lên, diện tích xây dựng và sử dụng của khối nhà chính từ 150m2 trở lên. Diện tích trạm y tế ở nông thôn, miền núi phải bảo đảm mặt bằng đất từ 500m2 trở lên, diện tích xây dựng và sử dụng của khối nhà chính từ 250m2 trở lên. Trạm y tế về cơ bản được xây dựng theo tiêu chuẩn thiết kế của trạm y tế cơ sở và tiêu chuẩn của ngành hiện hành. Ở khu vực nông thôn, trạm y tế có ít nhất 10 phòng chức năng. Trạm y tế ở khu vực thành thị hoặc ở gần bệnh viện có ít nhất 6 phòng chức năng trong số các phòng yêu cầu là phòng khám bệnh, phòng y dược cổ truyền, quầy dược và kho, phòng xét nghiệm cận lâm sàng, phòng tiệt trùng, phòng sơ cứu và cấp cứu, phòng lưu bệnh nhân và sản phụ, phòng khám phụ khoa và kế hoạch hóa gia đình, phòng sinh, phòng tiêm thuốc, phòng tư vấn và truyền thông giáo dục sức khỏe - dân số - kế hoạch hóa gia đình, phòng hành chính, phòng trực. Diện tích của mỗi phòng phải bảo đảm đủ yêu cầu để thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Khối nhà chính phải được xếp hạng từ loại nhà cấp 4 trở lên. Nếu khối nhà chính còn dột nát, xuống cấp nghiêm trọng thì không thể đạt tiêu chí quốc gia về y tế. Trạm y tế phải có nguồn nước sinh hoạt và nhà tiêu hợp vệ sinh, thực hiện việc thu gom và xử lý chất thải y tế đúng theo quy định. Trạm y tế phải có đủ hạ tầng kỹ thuật và khối nhà phụ trợ như nhà kho, nhà để xe, hàng rào bảo vệ, cổng và bảng tên trạm y tế. Ngoài ra còn phải có nguồn điện lưới hoặc máy phát điện riêng, điện thoại, máy vi tính nối mạng internet, máy in, vườn mẫu thuốc nam hoặc tranh ảnh về cây thuốc nam và nhà bếp.
 |
Trạm y tế xã Ia Mơr, Chưprông, Gia Lai xây xong rồi bỏ không vì thiếu cán bộ
chuyên môn. Trạm đang bị xuống cấp nghiêm trọng
(Ảnh: Ngọc Anh-Pháp Luật) |
Trong Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã, phường, thị trấn giai đoạn năm 2011-2020 được Bộ Y tế ban hành. Ngoài tiêu chí về nhân lực y tế và cơ sở hạ tầng đã nêu ở trên, còn có các tiêu chí khác như chỉ đạo, điều hành công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; trang thiết bị, thuốc và phương tiện khác; kế hoạch-tài chính; bảo đảm công tác chuyên môn như y tế dự phòng, vệ sinh môi trường và các chương trình mục tiêu quốc gia về y tế; khám chữa bệnh, phục hồi chức năng và y học cổ truyền; chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em; dân số - kế hoạch hóa gia đình và truyền thông giáo dục sức khỏe. Mặc dù 2 tiêu chí về nhân lực y tế và cơ sở hạ tầng chỉ chiếm 21 điểm trên tổng số 100 điểm của tất cả 10 tiêu chí quy định nhưng có tầm rất quan trọng vì chúng quyết định cho các tiêu chí khác được triển khai thực hiện có hiệu quả. Thông thường, xuất phát điểm của mọi công việc muốn thành công phải bảo đảm nguồn lực. Nguồn lực ở đây bao gồm cả nhân lực và vật lực. Nhân lực y tế là con người làm việc tại trạm y tế phải có đủ số lượng và chất lượng như tiêu chí đã quy định. Vật lực cơ bản là cơ sở hạ tầng được thiết kế, xây dựng để có thể thực hiện tốt công tác chuyên môn cần thiết theo tiêu chí và chỉ tiêu cụ thể. Các tiêu chí khác chỉ thực hiện được khi trạm y tế có đủ nhân lực y tế và cơ sở hạ tầng tối thiểu. Thực tế cho thấy nhiều trạm y tế, đặc biệt là ở vùng cao, miền núi đã được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khá khang trang nhưng khi xây xong lại bỏ không vì thiếu cán bộ chuyên môn phục vụ; để cơ sở xuống cấp tồi tệ.
Thời gian qua, mặc dù ngành y tế đã cùng với các cấp chính quyền, ban, ngành, đoàn thể có nhiều nỗ lực và cố gắng để cải thiện tình hình hoạt động của các trạm y tế xã, phường, thị trấn tại các địa phương nhưng thực trạng những trạm y tế xã ở vùng cao, miền núi, vùng sâu, vùng xa đang còn gặp phải nhiều khó khăn; nhất là vấn đề nhân lực y tế và cơ sở hạ tầng. Tiêu chí ban hành là hướng phấn đấu, còn thực hiện được hay không sẽ tùy thuộc vào sự quan tâm của những nhà lãnh đạo, những người có trách nhiệm trong việc hỗ trợ các nguồn lực cần thiết đối với sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân ở tuyến đầu.