Ngày 21/4/2017. Geneva, Amsterdam- Dữ liệu mới của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về viêm gannhấn mạnh cần thiết ứng phó khẩn cấp toàn cầu (New hepatitis data highlight need for urgent global response).Dữ liệu của WHO cho thấy khoảng 325 triệu người trên toàn thế giới đang sống chung với tình trạng nhiễm virus viêm gan B mãn tính (HBV) hoặc nhiễm virus viêm gan C (HCV).
Báo cáo tình hình viêm gan của WHOnăm 2017 cho thấy đa số họ không được tiếp cận với xét nghiệm và thuốc điều trị cứu mạng sống do đó, hàng triệu người có nguy cơ tiến triển chậm dẫn đến bệnh gan mãn tính, ung thư và tử vong.TS. Margaret Chan-Tổng giám đốc WHO cho biết: "Viêm gan siêu vi được xác định là thách thức lớn củay tế công cộng đòi hỏi phải đáp ứng khẩn cấp, WHO cam kết vaccine và các loại thuốc chữa bệnh viêm gan hiện có đảm bảo cung cấp tới tất cả những ai cần đến chúng".
Tăng tỷ lệ tử vong và số ca nhiễm mới(Increasing mortality, new infections)
Viêm gan siêu vi làm 1,34 triệu người chết vào năm 2015 tương đương với số tử vong do lao và HIV, trong khi tỷ lệ tử vong do bệnh lao và HIV đang giảm thì số ca tử vong do viêm gan lại tăng lên.Gần 1.75 triệu người mắc mới viêm gan C vào năm 2015, đưa tổng số người mắc bệnh viêm gan Ctoàn cầu lên 71 triệu người.Mặc dù tổng số tử vong do viêm gan tăng lênnhưng số ca nhiễm mới HBV đang giảm nhờ tăng cường tiêm phòng vaccine HBV ở trẻ em, trên thế giới 84% trẻ em sinh năm 2015 đã nhận được 3 liều vaccine viêm gan B được khuyến nghị. Trong giai đoạn trước chủng ngừa (theo năm đưa vào sử dụng có thể là từ những năm 1980s-2000s) đến 2015, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi mắc mới giảm từ 4,7% xuống còn 1,3% nhưng khoảng 257 triệu người chủ yếu là người lớn sinh ra trước khi đưa vaccine HBV vào sử dụng đang sống với bệnh viêm gan B mãn tính vào năm 2015.
Dịch bệnh ở các vùng và các "điểm nóng"(Epidemics in regions and "hotspots")
Tỷ lệnhiễm viêm gan B rất khác nhau giữa các khu vực của WHO,khu vực châu Phi và khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO chia sẻ gánh nặng lớn nhất. Khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO: 6,2% dân số (115 triệu người); khu vực châu Phi của WHO: 6.1% dân số (60 triệu người); khu vực Đông Địa Trung Hải của WHO : 3,3% dân số (21 triệu người); khu vực Đông Nam Á của WHO: 2% dân số (39 triệu người); khu vực châu Âu của WHO: 1,6% dân số (15 triệu người); khu vực Châu Mỹ của WHO: 0,7% dân số (7 triệu người). Ngày nay, việc tiêm chích không an toàn trong các cơ sở chăm sóc sức khoẻ và tiêm chích ma túy được coi là các con đường lây truyền HCV phổ biến nhất. Tỷ lệ nhiễm HCV theo khu vực của WHO bao gồm khu vực Đông Địa Trung Hải của WHO: 2,3% dân số (15 triệu người); khu vực châu Âu của WHO: 1,5% dân số (14 triệu người); khu vực châu Phi của WHO: 1% dân số (11 triệu người); khu vực châu Mỹ của WHO : 1% dân số (7 triệu người); khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO: 1% dân số (14 triệu người); khu vực Đông Nam Á của WHO: 0,5% dân số (10 triệu người).
Tiếp cận thuốc điều trị còn thấp (Treatment access is low)
Hiện tại không có vaccine phòng chống lại HCV và tiếp cận tới thuốc điều trị HBV và HCV vẫn còn thấp,“Chiến lược Y tế toàn cầu của WHO về viêm gan virus”(Global Health Sector Strategy on viral hepatitis) nhằm xét nghiệm 90% và điều trị 80% những người có HBV và HCV vào năm 2030.Báo cáo ghi nhận chỉ 9% số ca nhiễm HBV và 20% tất cả các ca nhiễm HCV được chẩn đoán vào năm 2015, một tỷ lệ nhỏ hơn – 8% trong số những người này được chẩn đoán bị nhiễm HBV (1,7 triệu người) đang điều trị, và chỉ có 7% những người được chẩn đoán nhiễm HCV (1,1 triệu người) đã bắt đầu điều trị trong năm đó.Nhiễm HBV cần được điều trị suốt đời và WHO hiện đang khuyến nghị sử dụng thuốc tenofovir, loại thuốc đã được sử dụng rộng rãi trong điều trị HIV, viêm gan C có thể được chữa khỏi trong một khoảng thời gian tương đối ngắn bằng cách sử dụng các thuốc kháng virut tác động trực tiếp có hiệu quả cao (DAAs).TS. Gottfried Hirnschall, Giám đốc khoa HIV của WHO và chương trình viêm gan toàn cầu cho biết: "Chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu của đáp ứng với viêm gan virus nhưng con đường tiến triển có vẻ hứa hẹn, nhiều quốc gia đang thực hiện các dịch vụ về viêm gan sẵn có cho người có nhu cầu-một xét nghiệm chẩn đoán tốn kém chưa đầy 1 đô la (USD) và liệu trình điều trị viêm gan C có thể dưới 200 đô la nhưng dữ liệu nêu bật tính cấp bách cần giải quyết là những lổ hổng tồn tạitrong xét nghiệm và điều trị".
Tiến bộ quốc gia (Country progress)
Báo cáo viêm gan trên toàn cầu của WHO năm 2017 cho thấy mặc dù có những thách thức nhưng một số quốc gia đang tiến hành các bước thành công để mở rộng các dịch vụ về viêm gan.Trung Quốc đã đạt được tỷ lệ bao phủ cao (96%) đối với liều vaccine phòng ngừa HBV kịp thời khi sinh và đạt mục tiêu khống chế viêm gan B dưới mức 1% ở trẻ em dưới 5 tuổi vào năm 2015, Mông Cổ đã cải thiện việc tiếp nhận điều trị viêm gan bằng cách bao gồm cả HBV và thuốc dành cho HCV trong chương trình bảo hiểm y tế quốc gia, bao gồm 98% dân số. Ở Ai Cập, sự cạnh tranh thương mại đã làm giảm giá một liệu trình điều trị viêm gan C trong vòng 3 tháng, từ 900 đô la (năm 2015) xuống còn dưới 200 đô la Mỹ (năm 2016). Hiện nay ở Pakistan, giá của một liệu trình tương tự chỉ có khoảng 100 đô la. Cải thiện khả năng tiếp cận với thuốc điều trị viêm gan C được tăng cường vào cuối tháng 3/2017 khi WHO đã sơ tuyển thành phần dược liệu hoạt hóa của sofosbuvirsẽ giúp có nhiều quốc gia sản xuất được thuốc chữa bệnh viêm gan với giá cả phải chăng.
Cơ sở để loại trừ (Baseline for elimination)
Báo cáo viêm gan trên toàn cầu của WHOnăm 2017 nhằm cung cấp thời điểm khởi đầu cho việc loại trừ viêm gan bằng cách chỉ ra các số liệu thống kê cơ bản về nhiễm HBV và HCV bao gồm tử vong và mức độ bao phủ của các can thiệp chính. Viêm gan B và C-2 loại chính trong số 5 loại nhiễm viêm gan khác nhau - chiếm 96% tỷ lệ tử vong do viêm gan.
Ghi chú của Ban biên tập (Notes for editors)
Tuần lễ tiêm chủng trên thế giới (24-30 tháng 4): WHO khuyến cáo sử dụng các loại vaccine chống lại 26 bệnh, trong đó có 3 loại viêm gan virus có thể phòng ngừa bằng vaccine (A, B và E) trong 5 loại viêm gan virus (A, B, C , D, E).
Ngày Thế giới phòng chống viêm gan 2017 và Hội nghị thượng định về viêm gan 2017: WHO và các đối tác sẽ tổ chức 2 sáng kiến mang tính toàn cầu để ủng hộ một đáp ứng khẩn cấpđối với viêm gan virus. Ngày thế giới phòng chống viêm gan năm 2017 sẽ được kỷ niệm vào ngày 28 tháng 7 với chủ đề "Loại trừ viêm gan" (Eliminate hepatitis). Hội nghị thượng đỉnh về viêm gan trên toàn cầu,sẽ được đồng tổ chức bởi WHO, Chính phủ Brazil và Liên minh phòng chống viêm gan thế giới và sẽ được tổ chức vào ngày 1-3/11/2017 tại São Paulo, Brazil.