Hiện nay bệnh cúm A (H5N1), là một trong số các bệnh truyền nhiễm gây dịch mới nổi đặc biệt nguy hiểm do vi rút gây bệnh có tính lây nhiễm cao và nhanh chóng lan tràn ra cộng đồng từ những vụ dịch nhỏ làm số lượng lớn dân cư bị nhiễm bệnh cùng với các biến chứng nặng như viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút và có thể dẫn tới tử vong. Ổ chứa thiên nhiên của vi rút cúm gia cầm là các loài thủy cầm di cư, chủ yếu là vịt trời có sức đề kháng cao với vi rút cúm; sự tiếp xúc giữa đàn gia cầm với loài thủy cầm hoang dại di cư là nguyên nhân của các vụ dịch cúm xảy ra và cũng đóng vai trò quan trọng làm lan truyền dịch. Người ta cho rằng tiếp xúc trực tiếp với các gia cầm nhiễm vi rút còn sống là nguyên nhân dẫn đến nhiễm bệnh cúm gia cầm ở người.
Khi đại dịch cúm xảy ra sẽ tác động mạnh đến nền kinh tế cũng như các hoạt động kinh tế xã hội và sức khỏe nhân dân. Theo dự báo với dân số của nước ta là 82 triệu người, đại dịch cúm sẽ gây bệnh cho khoảng 16 triệu bệnh nhân (20% dân số) và số người tử vong khoảng 819.000-1.638.000 người (1-2% dân số). Các chuyên gia y tế thế giới cũng đưa ra một số viễn cảnh của đại dịch cúm với xã hội khi người dân đổ xô đi mua phương tiện phòng chống dịch, các dịch vụ công cộng bị rối loạn, du lịch giảm mạnh do các nước khuyến cáo công dân của họ không nên đến Việt Nam, giao thông vận tải công cộng hành khách thất thu do giảm bớt lượng người đi lại, người dân lo rút hết tiền ngân hàng để chi tiêu, các trường học trong vùng dịch bị đóng cửa, các hoạt động văn hóa bị ngưng trệ, các hội nghị quốc tế ở Việt Nam bị hủy bỏ, người Việt Nam ra nước ngoài bị hạn chế, an ninh trật tự xã hội có nhiều xáo trộn. Đặc biệt các bệnh viện quá tải do số lượng bệnh nhân tăng quá cao, phải thành lập bệnh viện dã chiến; thuốc và vật tư y tế khan hiếm không đủ để điều trị bệnh nhân, số lượng người tử vong cao kể cả trong bệnh viện và cộng đồng.
Theo thông báo của Tổ chức sức khỏe động vật thế giới cuối năm 2003 đến nay đã có 14 nước châu Á, châu Phi và châu Âu xuất hiện dịch cúm A (H5N1); trong đó tại Việt Nam kể từ trường hợp mắc cúm A (H5N1) đầu tiên ngày 26/12/2003 đến 3/10/2005) đã ghi nhận 3 đợt dịch, mỗi đợt dịch cách nhau 4 tháng với 91 trường hợp mắc, 41 người tử vong tại 32 tỉnh thành phố. Riêng trong năm 2007, đến thời điểm hiện nay đã có 7 ca mắc cúm A (H5N1), trong đó có 4 tử vong.
Trước tình hình phát triển nghiêm trọng của dịch cúm, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) đã hỗ trợ Việt Nam Dự án “Tăng cường giám sát và phòng chống đại dịch cúm ở người từ 2007-2012”. Để tiếp tục cập nhật và hoàn chỉnh kế hoạch hành động phòng chống đại dịch cúm ở người tại Việt Nam, ngày 5/10/2007 Bộ Y tế đã tổ chức Hội thảo sửa đổi và bổ sung kế hoạch giai đoạn I (2007-2008) tại Hà Nội. PGS.TS. Trịnh Quân Huấn-Thứ trưởng Bộ Y tế chủ trì Hội thảo. Đến dự Hội thảo có các đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, đại diện Trung tâm CDC Hoa Kỳ và một số tổ chức quốc tế khác;đại diện lãnh đạo các Vụ/Cục, lãnh đạo và chuyên viên các Viện nghiên cứu hệ y tế dự phòng trực thuộc Bộ Y tế.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Trịnh Quân Huấn đã đánh giá kết quả giám sát dịch trong thời gian qua và những yêu cầu chuẩn hóa về mặt kỹ thuật, đồng thời phải phối hợp chặt chẽ với chính quyền các cấp liên quan đến vấn đề quản lý chăn nuôi gia cầm. Thứ trưởng nhấn mạnh nhiệm vụ của các Tiểu ban phòng chống dịch cúm gia cầm như Tiểu ban giám sát, Tiểu ban điều trị, Tiểu ban hậu cần và Tiểu ban truyền thông-giáo dục phải tham mưu giúp Bộ Y tế kiểm soát tình hình và triển khai tốt kế hoạch đã đề ra. Trong một ngày làm việc, Hội thảo đã nghe các báo cáo về tình hình dịch cúm gia cầm và dịch cúm A (H5N1) ở người tại Việt Nam-sự cần thiết bổ sung hoàn thiện kế hoạch hành động phòng chống đại dịch cúm ở người do TS. Nguyễn Huy Nga-Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Việt Nam trình bày; tình hình dịch cúm A (H5N1) trên thế giới, chiến lược phòng chống đại dịch cúm do đại diện WHO tại Việt Nam trình bày; kế hoạch hành động phòng chống đại dịch cúm ở người tại Việt Nam do BS. Trần Thanh Dương-Chuyên viên Cục YTDP trình bày; kế hoạch thu dung và điều trị bệnh nhân theo các giai đoạn của đại dịch cúm, những thuận lợi, khó khăn và kiến nghị đề xuất do BS. Lương Ngọc Khuê-Phó Vụ trưởng Vụ Điều trị trình bày; khả năng đáp ứng vật tư, kinh phí cho phòng chống đại dịch cúm do ThS. Nguyễn Nam Liên-Phó Vụ trưởng Vụ kế hoạch-Tài chính trình bày; kế hoạch tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe cho phòng chống đại dịch cúm do BS. Trần Đức Long-Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế trình bày; ý kiến tham luận của Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương về công tác giám sát và phát hiện sớm vụ dịch.
 |  |
Các đại biểu thảo luận nhóm tại Hội thảo | |
Sau phần báo cáo Hội thảo chia thành hai nhóm thảo luận, nhóm 1 gồm các đơn vị thuộc ngành y tế, nhóm 2 gồm các đơn vị, tổ chức không thuộc ngành y tế. Các đại biểu đã tập trung thảo luận mục tiêu và các giải pháp theo giai đoạn đại dịch cúm, trong đó là trách nhiệm của các Viện thuộc hệ y tế dự phòng và các tuyến trong phòng chống đại dịch; những yêu cầu cần thiết trong tổ chức thực hiện, nhu cầu kinh phí và các quy định về mức đọ dịch và các biện pháp xử lý ổ dịch cúm, quy trình xử lý ổ dịch cúm A (H5N1), biện pháp phòng hộ cho cán bộ tham gia chống dịch. Hội thảo đề nghị các văn bản nên cụ thể hóa hơn nữa nhiệm vụ của các Viện, các tuyến y tế trong việc tham gia phòng chống đại dịch cúm; đồng thời cần có kế hoạch quản lý tốt nguồn ngân sách được hỗ trợ, nhất là khối lượng lớn hóa chất (Cloramin) và thuốc (Tamiflu) đang được lưu trữ tại các kho từ trung ương đến địa phương để vừa đảm bảo phòng chống đại dịch kịp thời, vừa tránh sự lãng phí.
Ban quản lý Dự án Cục Y tế dự phòng Việt Nam-Bộ Y tế đã tiếp thu ý kiến Hội thảo để sửa chữa và bổ sung hoàn chỉnh kế hoạch hành động phòng chống đại dịch cúm ở người tại Việt Nam, trước khi triển khai Dự án trên phạm vi toàn quốc.