Năm 2014, thế giới đã phải chứng kiến kỷ lục nóng lịch sử ở châu Âu (Anh Quốc) trong vòng 40 năm qua. Tuy nhiên, những đợt nắng nóng trong năm 2015 đang hoành hành ở châu Á (Ấn Độ và Việt Nam) có thể "vượt ngưỡng" 2014 và chưa xác định được “điểm dừng”. Con người đang phải trả giá cho “cơn thịnh nộ” của thiên nhiên (thiên tai) như một “vòng luẩn quẩn” bởi chính sự hủy hoại môi trường của họ (nhân tai) vì mục đích mưu cầu cuộc sống làm trái đất nóng lên. Đã đến lúc xã hội cần chung tay trả lại màu xanh cho trái đất, dù đã quá muộn màng.
Mức nhiệt kỷ lục ghi nhận ở cột đồng hồ đo nhiệt độ tại công viên Nhật Lệ (Quảng Bình) lúc 17 giờ 52 phút trong một ngày cuối tháng 5/2015
Nắng nóng kỷ lục đang “hoành hành” ở Ấn Độ và Việt Nam
Những đợt nắng nóng bất thường khoảng 500C đang làm cho hàng nghìn người chết ở Ấn Độ, còn những nắng nóng kéo dài trên 400C tại Việt Nam cũng được coi là "kỷ lục" trong vòng 20 năm qua khiến nhiều trẻ em và người già phải ồ ạt nhập viện do quá sức chịu đựng.
Mức nhiệt ở từng nơi trên thế giới so với trung bình của giai đoạn 1981-2010 (NOAA)
Kỷ lục nóng trên 50 độ C ở Ấn Độ
Theo hãng tin CNN những đợt nắng nóng vừa qua đã làm cho hơn 2.000 người dân Ấn Độ thiệt mạng do luồng không khí nóng từ Pakistan và tác động của hiện tượng El Nino gây ra. Trời nóng gay gắt chủ yếu xảy ra ở các khu vực miền trung, tây bắc, đông và nam Ấn Độ, trong đó 2 địa phương ảnh hưởng nghiêm trọng nhất về số người chết và mức nhiệt cao là bang Andhra Pradesh và Telangana. Theo IBTimes, Hyderabad, thủ phủ bang Andhra Pradesh đã trải qua 5 ngày hứng chịu ảnh hưởng của luồng khí nóng, các nhà khoa học dự báo Hyderabad sẽ gặp hiện tượng nóng tới 40 ngày trong một tương lai gần. Trong tháng 5/2015, thành phố Khammam (bang Telangana) ghi nhận mức nhiệt 48 độ C là con số cao nhất trong gần 70 năm năm qua, nhiệt độ ở thủ đô New Delhi từng chạm mốc 45,5 độ C trong những ngày giữa tháng 5/2015.
Nhiệt độ trung bình trong những ngày nắng nóng ở thủ đô New Delhi (Ấn Độ)
Ông B. K. Yadav-Giám đốc Văn phòng Khí tượng Ấn Độ nói với hãng tin CNN: "Từ nay đến cuối tuần New Delhi tiếp tục nắng gắt do luồng không khí nóng đổ về Ấn Độ từ Pakistan khi nhiệt độ ở nước này cao tới 50 độ C". Theo các chuyên gia, El Nino-hiện tượng thời tiết khiến bề mặt nước biển trên Thái Bình Dương ấm lên chính là “thủ phạm” của đợt nắng nóng trên toàn châu Á gần đây, cùng với đó tình trạng nóng ấm toàn cầu trong thập kỷ qua góp phần khiến thời tiết khắc nghiệt thêm. Ông J Srinivasan, Giám đốc Trung tâm Biến đổi khí hậu Ấn Độ nói vớiIBTimes: “Do nhiệt độ trái đất tăng thêm 0,8 oC trong thế kỷ qua, chúng ta sẽ phải chứng kiến nhiều luồng khí nóng ngay cả khi El Nino không xảy ra”.
Người phụ nữ quấn khăn kín mặt và đầu khi ra đường giữa cái nắng khủng khiếp tại Ấn Độ
Các bác sĩ cảnh báo nhiệt độ tăng cao đột ngột khiến chức năng bảo vệ của cơ thể bị rối loạn gây ra mệt mỏi, thiếu nước, sốc nhiệt. Chính quyền bang Andhra Pradesh và Telangana phải lập một số trạm tiếp nước ở nhiều bến xe buýt và ga tàu. Hơn 2.000 người Ấn Độ thiệt mạng trong những ngày nắng nóng vừa qua đa phần là những người nghèo vô gia cư, ăn xin và công nhân xây dựng thường xuyên làm việc dưới nắng nóng ngoài trời.
Số người thiệt mạng do nắng nóng ở Ấn Độ đã vượt quá 2.000 người
Bên cạnh đó, chỉ khoảng 1/3 người dân Ấn Độ có điện sinh hoạt đầy đủ đồng nghĩa với hàng triệu người dân không có phương tiện giải nhiệt như quạt hoặc máy điều hòa, nhiều người phải lựa chọn cách đến các trung tâm mua sắm, siêu thị hoặc ra các hồ nước để tránh nóng.
Những cách đương đầu với nắng nóng kỷ lục ở Ấn Độ
Kỷ lục nóng trên 40 độ C tại Việt Nam
Theo các bản tin thời tiết hiện nay nắng nóng đang ảnh hưởng các tỉnh miền Bắc và miền Trung, có nơi ghi nhận nhiệt độ trung bình lên tới 41 độ C-quá nhiệt độ hằng định của con người.Số liệu từ Trung tâm dự báo khí tượng thuỷ văn trung ương cho biết các khu vực này đang trải qua giai đoạn nóng nhất trong năm và những dự báo này chỉ mang tính tương đối bởi nhiệt độ thực tế ở bên ngoài trời còn cao hơn rất nhiều,có thể lên tới 42 độ C.
Nhiệt độ ngoài trời đo được trên một con đường cao tốc ở thủ đô Hà Nội
Đây là đợt nắng nóng nhất kể từ 2009 đối với miền Bắc và là nắng nóng nhất từ trước đến nay đối với các tỉnh Bắc Trung Bộ, đặc biệt là Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình và Quảng Trị. Theo nhận định của Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn trung ương: “Tháng 5 năm nào các tỉnh thành thuộc miền Bắc và miền Trung cũng phải chịu cái nắng gay gắt, tuy nhiên năm nay nhiệt độ đã vượt ngưỡng các năm do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino và tình trạng biến đổi khí hậu chính làm nhiệt độ tăng cao như vậy”. Theo Trung tâm Nghiên cứu khí tượng & khí hậu thì nguyên nhân xuất phát từ vùng thấp nóng phía Tây mở rộng, kết hợp với hiệu ứng gió phơn làm cho nắng nóng tăng cả cường độ lẫn hiệu suất, từ đó khiến nhiệt độ tăng cao, độ ẩm thấp, ít hơi nước khiến con người cảm thấy oi bức.
Một người bán hàng rong phải ngồi dưới gánh hàng để che nắng
Với tình hình nắng nóng hiện tại, các nhà khí tượng đang lo ngại ảnh hưởng tới sức khỏe mọi người, đặc biệt là người già và trẻ em. Thực tế trong những ngày cuối tháng 5 vừa qua, Bệnh viện Nhi trung ương số trẻ đến khám tăng vọt lên 2.500 - 3.-000 lượt/ngày gấp đôi so với cùng kỳ năm trước, 70-80% trong số đó bị sốt cao co giật, viêm mũi, viêm phổi. Bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ trẻ nhập viện cũng đã tăng từ 20-30% so với thời điểm trước khi xuất hiện nắng nóng. Dự báo với nền nhiệt độ tăng cao liên tục như hiện nay, những ngày tới số trẻ vào viện khám còn tăng nữa. Tại Bệnh viện Lão khoa Trung ương, mỗi ngày có đến 400 bệnh nhân đến khám đa số là chứng tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, sốt cao…
Một cách tránh nắng nóng hiệu quả của trẻ em ở miền Trung, Việt Nam
Nguyên nhân nóng bất thường
Hậu quả của môi trường bị hủy hoại
Theo các nhà khoa học, El Nino là hiện tượng thời tiết khiến bề mặt nước biển trên Thái Bình Dương ấm lên là "thủ phạm" chính của đợt nắng nóng trên toàn châu Á gần đây. Bên cạnh đó, tình trạng nóng ấm toàn cầu trong thập kỷ qua góp phần khiến thời tiết khắc nghiệt thêm. Hiện tượng biến đổi khí hậu khiến 2014 trở thành năm nóng nhất trong lịch sử, xu hướng này tiếp tục diễn ra vào năm 2015 khi nhiều nơi ở Châu Á như Việt Nam và Ấn Độ nắng nóng đang kéo dài, theo đó tháng 3 vừa qua được ghi nhận là tháng 3 nóng nhất trong lịch sử hơn một thế kỷ qua mà nguyên nhân được cho là do hiện tượng El Nino và các hoạt động tàn phá môi trường của con người.
Nắng nóng kỷ lục là cái giá con người phải trả do hủy hoại môi trường không thương tiếc
Các hoạt động tàn phá môi trường của con người là nguyên nhân chính khiến nhiệt độ trái đất tăng cao, theo đó Ấn Độ là nước thải khí CO2 nhiều thứ 3 thế giới (sau Trung Quốc và Mỹ). Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) của Liên Hợp Quốc (UN) cảnh báo tổng lượng CO2 các nước thải ra phải giảm 40% - 70% đến năm 2050 và tiến tới cắt giảm hoàn toàn trước khi kết thúc thế kỷ. Chính sách này nhằm tránh để nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 2 độ C bởi vì cột mốc này là ngưỡng dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng.
Một số dấu mốc nắng nóng kỷ lục trong lịch sử
Người dân bang Nam Dakota, Mỹ, từng hứng chịu mức nhiệt 54 độ C năm 2006 hay Thung lũng Chết "nóng như lửa đốt" ở 57 độ C năm 1913 là hai trong những đợt nắng kỷ lục.
Thung lũng Chết (Mỹ): 56,7 độ C (1913) tại trạm khí tượng Furnace Creek
Đợt nắng nóng ở Mỹ: 49 độ C (1936) làm gần 1.000 người thiệt mạng
Nắng nóng trên mức 35 độ C và không mưa liên tục ở Anh (1976) ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và cuộc sống của người dân
Nắng nóng ở châu Âu (2003): 40 độ C cướp sinh mạng của 70.000 người
Nắng nóng ở Bắc Mỹ (2006): 47 độ C, đỉnh điểm ở Nam Dakota: 54 độ C làm hơn 220 người chết
Nắng nóng ở Australia (2009): 46 độ C gây cháy rừng
2015 chưa hẳn là năm nóng kỷ lục
Theo số liệu của các cơ quan theo dõi nhiệt độ toàn cầu các tháng đầu năm 2015 được ghi nhận là năm nóng nhất trong hơn một thế kỷ qua, vượt ngưỡng năm nóng kỷ lục 2014, các nhà khoa học cho rằng với hiện tượng El Nino đang tiếp diễn từ năm 2014, nhiệt độ trong thời gian còn lại của năm nay sẽ tiếp tục cao kỷ lục hoặc vượt mức kỷ lục. Cơ quan Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (National Oceanic and Atmospheric Administration _NOAA) mới công bố số liệu cho thấy tháng 3/2015 là tháng nóng nhất trong 136 năm. Cơ quan Khí tượng Nhật Bản và Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (National Aeronautics and Space Administration_NASA) cũng chung nhận định về xu hướng gia tăng nhiệt độ ngày và 2015 sẽ là năm nóng nhất từng được ghi nhận. NOAA dự báo khả năng El Nino kéo dài hết mùa hè này là 70%, trong khi nguy cơ kéo sang mùa thu là 60%, một số chuyên gia cho rằng sự nóng lên của bề mặt nước Thái Bình Dương là dấu hiệu cho thấy nhiệt lượng lớn ở tầng nước sâu trong nhiều thập kỷ qua đang gia tăng và đặt dấu chấm hết cho thời kỳ được coi là tạm dừng xu hướng tăng nhiệt độ bề mặt toàn cầu.
Con người sẽ phải gánh chịu “tai nào, họa nấy” nếu tiếp tục hủy hoại môi trường
Các nhà chuyên môn cho rằng các đợt nắng nóng trong năm 2015 chưa phải là kỷ lục cuối cùng mà sẽ tiếp tục nhiều đợt hơn so với năm 2014 và chưa xác định được “điểm dừng”, dự báo các năm tiếp theo trái đất sẽ tiếp tục phải gánh chịu hậu quả khó lường nếu không sớm trả lại môi trường sinh thái như vốn có của nó.