Cùng với sự thay đổi điều kiện vi khí hậu, lũ lụt và bão xảy ra ở các tỉnh thành trong cả nước đều bị ảnh hưởng, năm 2007 với sự xuất hiện nhiều bệnh, dịch nguy hiểm, làm ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ của cộng đồng, nhất là trẻ em. Đặc biệt, một số bệnh nhiễm trùng nguy hiểm có xu hướng quay trở lại với tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh cao hơn và thuật ngữ “Re-emergency” có thể được dùng để mô tả một số bệnh như thế trên thế giới cũng như tại Việt Nam chăng?
Theo số liệu báo cáo của Viện các bệnh truyền nhiễm quốc gia (tại Hà Nội) và Bệnh viện nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh thì cả nước trong nhiều tháng qua, số lượng bệnh nhân mắc một số bệnh truyền nhiễm tăng khá cao. Trong đó, đáng chú ý nhất là HIV/AIDS, nhiễm liên cầu lợn Streptococus suis, sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng, sốt rét, bệnh tả.
HIV/AIDS hiện nay đang được xem là thách thức nhất trong những bệnh truyền nhiễm mới nổi hiện tại. Từ năm 2000 đến nay, bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS nhập viện điều trị vì các bệnh nhiễm trùng tăng 20%/ năm. Riêng Bệnh viện nhiệt đới thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2006 đã tiếp nhận 2.725 trường hợp, tăng gấp 4 lần so với năm 2000. Riêng khu vực khám và điều trị ngoại trú, mỗi ngày tiếp nhận hơn 100 bệnh nhân. Thách thức lớn nhất hiện nay là chưa có điều trị hiệu quả cho các loại bệnh nhân này do các bệnh nhiễm trùng nặng lại trên cơ địa suy giảm miễn dịch như nhiễm trùng hạch trong ổ bụng, nhiễm trùng thần kinh, viêm màng não do nấm,…khiến bệnh ngày một nặng hơn và dễ tử vong và theo dự đoán của các chuyên gia y tế trên thế giới, đại dịch HIV/AIDS sẽ còn tiếp diễn và phức tạp hơn rất nhiều trong thời gián đến từ đây đến năm 2020 (xem biểu đồ).
Việt Nam là một nước trong khu vực Tây Thái Bình Dương có dịch sốt dengue/ sốt xuấthuyết dengue (SD/SXHD) lưu hành địa phương. Trong nhiều năm gần đây, dịch có chiều hướng gia tăng về tần số mắc, phạm vi lưu hành và trở thành vấn đề y tế quan trong ở nước ta. Sốt xuất huyết Dengue đang là mối nguy hiểm thứ hai hiện nay. Các vector chủ yếu của SD và SXHD là Aedes aegypti và Ae. Albopictus . Tại các đảo thuộc khu vực Thái Bình Dương, Ae.polynesiensis trong họ Ae.scutellaris cũng như một số loài muỗiít phổ biến khác cũng được nghi là vector truyền bệnh. Ae.albopictus là loài muỗi địa phương và được cho là có liên quan đến lây truyền SD ở khu vực Tây Thái Bình Dương từ đầu thế kỷ 19. Trong số các loài muỗi của thế giới du nhập vào khu vực này, Ae.aegypti thường liên quan đến lây truyền SXHD. Vector quảntọng nhất của SXHD ở khu vực Tây Thái Bình Dương là Ae.aegypti.Tại Việt Nam, sốt xuất huyết đã trở thành một bệnh của chương trình y tế quốc gia, trong vòng hơn 10 năm (1991-đến nay) số bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam dao động từ hơn 20.000 đến gần 80.000 người hàng năm, tỷ lệ tử vong từ 0.3-0.4% và có khuynh hướng giảm đến 0.1% vào những năm gần đây. Đáng chú ý rằng từ năm 2003 đến nay, căn bệnh này hoành hành dữ dội, số ca tăng đột ngột, nhiều nhất một số tỉnh thành phía nam. Năm 2003 có 3.500 ca điều trị tại bệnh viện thì đến năm 2006 đã có hơn 5.100 ca và trong 9 tháng đầu năm 2007, tại bệnh viện tiếp nhận hơn 3.260 ca. Trong khi đó, bẹnh cảnh lâm sàng của sốt xuất huyết diễn biến thất thường hơn mọi năm với những biến chức phức tạp như viêm cơ tim, xuất huyết tiêu hoá ồ ạt, viêm gan gia tăng trong khi vaccine phòng bệnh này hiệu quả vẫn còn đang trong giai đoạn nghiên cứu.
Hiện tại, các phác đồ và hướng dẫn điều trị đều thực hiện theo “ Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue” theo quyết định số 1536/2004/QĐ-BYT ngày 29 tháng 4 năm 2004 của Bộ trưởng Bộ y tế và Công văn số 4173/BYT-ĐTr ngày 19 tháng 6 năm 2007 về việc tăng cường công tác điều trị sốt Dengue và sốt xuất huyết dengue và cập nhật một số thông tin trên thế giới.
Các chuyên gia y tế cho rằng bệnh SARS, cúm A H5N1 và nhiễm liên cầu lợn Streptococus
sui cũng diễn biến khó lường, đặc biệt là dịch cúm A H5N1 tại thành phố hồ Chí Minh từ tháng 1 năm 2004 và tái phát ngày 25/01/2005 với hơn 67 trường hợp mắc, làm 9 người tử vong. Từ đầu năm đến nay bệnh viện tiếp nhận 3.265 trường hợp sốt xuất huyết, trong đó có 2.076 ca mắc ở người lớn, chiếm tỷ lệ 63.6%. Năm 1991, tỷ lệ mắc ở người lớn 14% thì đến năm 2006 tăng lên 50,1%. Đa số bệnh cảnh lâm sàng sốt xuất huyết ở người lớn phức tạp như viêm cơ tim, viêm gan, xuất huyết tiêu hoá nặng,…Bên cạnh các bệnh nhiễm trùng ở người lớn thì trên đối tượng trẻ em hiện nay đã và đang itếp tục có tỷ lệ mắc mới với bệnh tay chân miệng (Hand-foot and mouth disease) do Coxsakievirus A16 gia tăng, nhất là các tỉnh phía nam, vào mùa hè đến đầu thu, song năm nay lại kéo dài đến những tháng thu đông ở Việt Nam, chủ yếu lứa tuổi dứơi 10, nhưng nhớ rằng tất cả các lứa tuổi đều có thể bị. Trẻ em mắc bệnh tay chân miệng thường biểu hiện triệu chứng ban đầu là sốt, nổi ban đỏ, các nốt phỏng ở trên miệng, lưỡi, niêm mạch má, lòng bàn tay, lòng bàn chân,…vì tính chất và đặc điểm của bệnh là lây qua các chất tiết mũi họng, thông qua đường hô hấp, một số lây do đụng dập các nốt phỏng và chất dịch chứa virus lan quan người khác rồi nhiễm bệnh, nên các môi trường đông đúc trẻ em dễ lan rộng (qua ho, chất tiết mũi họng, đồ chơi trao tay, ôm nhau đùa giỡn,…. Một số biến chứng của bệnh gây ra trên trẻ vẫn còn tiếp tục với nhiễm trùng thứ phát, viêm phổi,…tiếp tục hàng ngày đến khám và điều trị nội hoặc ngoại trú tại các Bệnh viện Nhi đồng 1, Nhi đồng 2, Bệnh viện nhiệt đới hoặc khoa nhiễm nhi và một số phòng khám bệnh của các bệnh viện tại các tỉnh thành khu vực phía nam cũng là vấn đề y tế đáng quan tâm.
Vấn đề hiện nay là làm thế nào có chương trình hành động để phòng chống các bệnh truyền nhiễm này thông qua giáo dục sức khoẻ, vệ sinh phòng bệnh hợp lý, mở rộng chiến dịch cộng đồng đối với các bệnh do vector truyền.