Ngày viêm gan thế giới (World Hepatitis Day_WHD) được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khởi xướng và lựa chọn vào ngày 28 tháng 7 hàng năm với thông điệp “Hãy nghĩ lại”(think again) nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về viêm gan siêu vi và những bệnh do nó gây ra.
Ngày viêm gan thế giới là cơ hội để cộng đồng thế giới tăng cường phòng ngừa, tầm soát và kiểm soát viêm gan siêu vi và các bệnh liên quan; gia tăng tỷ lệ bao phủ tiêm vắc xin viêm gan B và tích hợp vào chương trình tiêm chủng quốc gia và phối hợp đáp ứng toàn cầu với bệnh viêm gan. Vius viêm gan A, B, C, D và E có thể gây ra nhiễm trùng gan cấp tính và mạn tính, dẫn đến xơ gan và ung thư gan. Các loại virus này tạo thành nguy cơ lớn đe dọa sức khỏe toàn cầu, với khoảng 240 triệu người mắc viêm gan B mạn tính và khoảng 150 triệu người mắc viêm gan C mạn tính.
Theo WHO có khoảng 2 tỷ người nhiễm virus viêm gan, trong số đó có khoảng 500 triệu người bị viêm gan virus, hàng năm có trên 1 triệu người chết do các virus viêm gan gây ra. Theo đó, nước ta là một trong 9 quốc gia thuộc khu vực Tây Thái Bình Dương đang phải đối mặt với dịch viêm gan virus là Campuchia, Kiribati, Lào, Papua New Guinea, Philippines, Samoa, Quần đảo Solomon, Vanuatu và Việt Nam. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ nhiễm virus B ở nước ta chiếm 10-20% dân số, như vậy có khoảng 12-16 triệu người bị lây nhiễm HBV và 4,5 triệu nhiễm virus C. Trong số người bị lây nhiễm có khoảng 5 triệu người viêm gan virus B và 3,5 triệu người bị viêm gan virus C. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xơ gan ở nước ta là do viêm gan virus B, virus C (80%) tiếp theo là xơ gan do lạm dụng bia rượu và một số nguyên nhân khác. Ước tính trên 10 vạn người chết hàng năm do biến chứng xơ gan giai đoạn nặng hoặc ung thư gan, mỗi tháng một bệnh nhân viêm gan virus B phải chi phí điều trị từ 2,5 đến 3,5 triệu đồng; mỗi năm một bệnh nhân viêm gan virus C phải chi phí hết khoảng 60 đến 200 triệu đồng tùy mức độ bệnh nặng nhẹ. Như vậy mỗi năm chi phí điều trị 2 loại virus viêm gan vào khoảng 660.000 tỷ đồng do đó bệnh viêm gan virus có tác hại hết sức nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như tính mạng con người ở nước ta cũng như trên thế giới. Rõ ràng viêm gan siêu vi là một trong những thủ phạm quan trọng góp phần cùng với các bệnh hiểm nghèo khác làm gia tăng tỷ lệ tử vong trên thế giới và gióng lên hồi chuông báo động cho tất cả các quốc gia về tính chất nghiêm trọng của dịch bệnh này. Chính vì vậy WHO đã phát động chiến dịch loại trừ viêm gan virus trên 190 quốc gia toàn cầu để các chính phủ quan tâm, giúp người dân hiểu biết các loại virus này, đề ra những biện pháp tích cực phòng chống có hiệu quả với khẩu hiệu “virus viêm gan là kẻ giết người thầm lặng, đừng để virus viêm gan hại cuộc đời bạn”.
Theo phân loại của WHO, có 5 loại virus gây bệnh viêm gan là A,B,C,D và E cho mọi lứa tuổi, không phân biệt giới tính, khả năng lây lan không có giới hạn. Virus viêm gan A (HAV), những người nhiễm virus A, trong phân họ có virus A, đường lây truyền thường do nguồn nước và thực phẩm bị nhiễm virus A hoặc quan hệ tình dục không bảo vệ cũng có thể lây truyền HAV; bệnh viêm gan HAV thường nhẹ, sau đó hoàn toàn bình thường và có miễn dịch với loại virus này nhưng có một số ít có thể bị bệnh nặng, ảnh hưởng đến tính mạng; đã có vaccine tiêm phòng viêm gan virus A. Virus viêm gan B (HBV) lây truyền qua tiếp xúc với máu hoặc các dịch bài tiết của người bị bệnh này, thường lây truyền từ bà mẹ bị bệnh sang con trong khi sinh và có thể lây truyền sang các thành viên trong gia đình; sự lây truyền còn có thể bị khi truyền máu hoặc các sản phẩm máu bị nhiễm HBV, sự lây truyền này có thể có nhưng rất ít vì ngành y tế có quy trình an toàn trong truyền máu. Hiện nay đã có vaccine phòng HBV rất an toàn và hiệu quả. Virus viêm gan C (HCV) lây truyền chủ yếu theo đường máu, do truyền máu hoặc các sản phẩm máu có HCV hoặc tiếp xúc với máu người bị HCV, quan hệ tình dục cũng bị lây truyền nhưng thấp hơn. Hiện nay chưa có vaccine tiêm phòng viêm gan virus C. Viêm gan virus D (HDV) nhiễm HDV chỉ xảy ra ở người đã bị nhiễm HBV, sự nhiễm cả HBV và HDV thường làm cho bệnh nặng hơn, vaccine tiêm phòng HBV có tác dụng phòng cho cả HDV. Viêm gan virus E (HEV) đường lây truyền cũng giống như HAV, thường có các dịch phát tán tại các quốc gia đang phát triển và nó là loại viêm gan đang được quan tâm ở các nước phát triển, hiện nay đã có vaccine phòng HEV nhưng chưa được phổ biến rộng rãi.
vắc-xin viêm gan B
|
Ngày 28/7/2014, Lễ phát động hưởng ứng ngày thế giới phòng chống bệnh viêm gan virus năm 2014 tại Việt Nam cùng lúc diễn ra tại Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) và Bệnh viện Nhiệt đới Tp. Hồ Chí Minh. Theo nhận định của Bộ Y tế viêm gan vi rút diễn biến phức tạp do nhận thức của người dân chưa đúng, đặc biệt là với viêm gan vi rút C “kẻ sát thủ thầm lặng” do nguy cơ lây nhiễm cao trong cộng đồng và những người bị nhiễm vi rút này không biểu hiện triệu chứng có thể tới vài chục năm đến khi bệnh bùng phát hoặc biến chứng xơ gan, ung thư gan thì mới biết mắc bệnh. Phát hiện bệnh quá muộn sẽ dẫn đến việc gây ra nhiều khó khăn trong công tác điều trị cùng với nguy cơ tử vong cao, trong khi đó bệnh viêm gan vi rút C hoàn toàn có thể chữa trị khỏi, nếu phát hiện bệnh sớm.Tuy nhiên, điều may mắn là 80% trường hợp viêm gan vi rút C chữa khỏi nhờ thuốc mới đã trở thành vấn đề ưu tiên hàng đầu với thông điệp “tầm soát và điều trị ngay”. Chương trình tầm soát viêm gan vi rút C miễn phí cũng sẽ được thực hiện tại hai bệnh viện lớn tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh thông qua hình thức phát tờ rơi tại các địa điểm công cộng, người nhận được tờ rơi này sẽ tới phòng Tư vấn viêm gan của bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương ở Hà Nội hoặc Tp. Hồ Chí Minh để được thực hiện xét nghiệm máu và phiếu hẹn lấy kết quả, nếu phát hiện dương tính với vi rút viêm gan C, người bệnh sẽ được hướng dẫn và tư vấn cách điều trị tại bệnh viện.
 |
Thông điệp"Bệnh viêm gan vi rút C: Tầm soát và điều trị ngay" tại lễ phát động |
Từ các thông điệp của lễ phát động và ngày viêm gan thế giới chúng ta cần thực hiện một số nội dung cơ bản như tăng cường giáo dục truyền thông, để mọi người biết được tác hại của viêm gan virus, từ đó các cấp lãnh đạo cùng toàn thể nhân dân vào cuộc, quyết tâm cùng toàn thế giới đánh gục viêm gan virus. Sản xuất vaccine phòng viêm gan virus B và sản xuất huyết thanh kháng HBV để điều trị cho những bệnh nhân có chỉ định. Thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng vaccine viêm gan B cho tất cả trẻ sơ sinh(trừ trường hợp không có chỉ định), người dưới 18 tuổi cũng tiêm vaccine nếu chưa tiêm nhất là những người có nguy cơ lây nhiễm cao (nhân viên y tế, nhân viên phục vụ trong trại nghiện ma túy…). Đây là phương pháp dự phòng có hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ nhiễm virus, từ đó tiến đến mục tiêu giảm xơ gan và ung thư gan. Trang bị đầy đủ phương tiện, kỹ thuật tiên tiến để phục vụ đúng quy định an toàn trong truyền máu và các sản phẩm máu. Phòng chống lây truyền HBV từ mẹ sang con trong khi sinh. Đây là đường lây truyền quan trọng nhất vì nếu mẹ đang bị viêm gan virus B mạn tính, khi sinh lây truyền cho con khoảng 90%. Đề phòng lây nhiễm HBV, HCV từ các trang thiết bị y tế. Điều trị đúng phác đồ đối với bệnh nhân đã bị viêm gan virus mạn tính. Theo dõi những người đã bị lây nhiễm HBV, HCV phát hiện sớm viêm gan, xơ gan, ung thư gan để có phương pháp điều trị kịp thời. Xây dựng chương trình phát hiện, những người bị lây nhiễm HBV và HCV trong cả nước, trước hết phát hiện những phụ nữ đang thời kỳ sinh đẻ nhất là khi đang mang thai và những người sống chung với người đã bị lây nhiễm virus viêm gan.