Thời gian gần đây vấn đề ô nhiễm không khí (Air pollution) ảnh hưởng đến sức khỏe con người luôn được quan tâm đặc biệt. Kỳ họp lần thứ 68 của Đại hội đồng Y tế thế giới (WHA) tại Geneva tháng 5/2015,các đại biểu tham dự đã thông qua một nghị quyết nhằm giải quyết các tác động sức khỏe của ô nhiễm không khí-nguy cơ sức khỏe lớn nhất của thế giới về môi trường. Tại Hội nghị thượng đỉnh G7, các nhà lãnh đạo thế giới cũng thống nhất mục tiêu cắt giảm phát thải khí CO2, đồng thời với việc từ bỏ dần năng lượng hóa thạch để tiến tới loại bỏ ô nhiễm không khí.
Nguồn ô nhiễm không khí và ảnh hưởng với sức khỏe con người
Nguồn ô nhiễm không khí
Theo Wikipedia ô nhiễm không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần của không khí hoặc có sự xuất hiện các khí lạ làm cho không khí không sạch, có sự tỏa mùi, làm giảm tầm nhìn xa, gây biến đổi khí hậu, gây bệnh cho con người và sinh vật. Tác nhân gây ô nhiễm bao gồm các loại khí oxit (CO, CO2, SO2, NOx...); các hợp chất khí halogen (HCl, HF, HBr); các chất hữu cơ tổng hợp RHbay hơi (xăng, sơn); các khí quang hóa (PAN, O3); các chất lơ lửng (sương mù, bụi); nhiệt, tiếng ồn, phóng xạ. Các hoạt động gây ô nhiễm là do các hiện tượng tự nhiên gây ra như núi lửa, cháy rừng ; tổng hợp các yếu tố gây ô nhiễm có nguồn gốc tự nhiên rất lớn nhưng phân bố tương đối đồng đều trên toàn thế giới, không tập trung trong một vùng, trong quá trình phát triển con người đã thích nghi với các nguồn này. Công nghiệp là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất của con người do quá trình đốt các nhiên liệu hóa thạch như than, dầu, khí đốt tạo ra: CO2, CO, SO2, NOx, các chất hữu cơ chưa cháy hết (muội than, bụi, quá trình thất thoát, rò rỉ trên dây chuyền công nghệ, các quá trình vận chuyển các hóa chất bay hơi, bụi). Nguồn ô nhiễm công nghiệp có nồng độ chất độc hại cao, thường tập trung trong một không gian nhỏ, tùy thuộc vào quy trình công nghệ, quy mô sản xuất và nhiên liệu sử dụng thì lượng chất độc hại và loại chất độc hại sẽ khác nhau. Giao thông vận tải là nguồn gây ô nhiễm lớn đối với không khí đặc biệt ở các đô thị và khu đông dân cư. Các quá trình tạo ra các khí gây ô nhiễm là quá trình đốt nhiên liệu động cơ: CO, CO2, SO2, NOx, Pb,CH4 Các bụi đất đá cuốn theo trong quá trình di chuyển, nếu xét trên từng phương tiện thì nồng độ ô nhiễm tương đối nhỏ nhưng nếu mật độ giao thông lớn và quy hoạch địa hình, đường xá không tốt thì sẽ gây ô nhiễm nặng cho hai bên đường. Sinh hoạt là nguồn gây ô nhiễm tương đối nhỏ, chủ yếu là các hoạt động đun nấu sử dụng nhiên liệu nhưng đặc biệt gây ô nhiễm cục bộ trong một hộ gia đình hoặc vài hộ xung quanh như CO, bụi, khí thải từ máy móc gia dụng, xe cộ,..
Nhiều nguồn tin quốc tế cho rằng 7 triệu người chết vì không khí ô nhiễm mỗi năm
Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí với sức khỏe con người
Theo ScienceDaily, các hành tinh khác có ánh sáng mặt trời nhưng trái đất của chúng ta là hành tinh duy nhất có không khí và nước nhờ vậy sự sống mới được duy trì. Một cộng đồng đa dạng của đời sống thực vật và động vật phát triển mạnh trên hành tinh này trong hàng triệu năm, duy trì bởi ánh nắng mặt trời và được hỗ trợ bởi nước, đất và không khí.
Tuy nhiên, trong quá trình công nghiệp hóa vấn đề ô nhiễm không khí đã để lại hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ô nhiễm không khí đô thị làm khoảng 800.000 người chết và 4,6 triệu người giảm tuổi thọ trên thế giới mỗi năm. 2/3 số người chết và giảm tuổi thọ do ô nhiễm không khí thuộc các nước đang phát triển ở châu Á. Theo nghiên cứu công bố ngày 12/7 trong tạp chí Environmental Research Letters của Viện Vật lý (IOP), ước tính ước tính khoảng 2,1 triệu ca tử vong mỗi năm do con người làm gia tăng nồng độ bụi có kích cỡ nhỏ trong không khí (PM2.5), những hạt bụi nhỏ liti này lơ lửng trong không khí và có thể xâm nhập sâu vào phổi, gây ung thư và nhiều bệnh về đường hô hấp. Theo WHA (2015), mỗi năm 4,3 triệu ca tử vong xảy ra do phơi nhiễm với ô nhiễm không khí trong nhà và 3,7 triệu ca tử vong là do ô nhiễm không khí ngoài trời, đây là lần đầu tiên WHA thảo luận về chủ đề này.Việt Nam cũng là một trong những quốc gia nằm trong vùng có mức độ ô nhiễm không khí cao bản đồ đo mức độ ô nhiễm không khí ngoài trời của NASA cùng các nhà khoa học thuộc Đại học North Carolina.
Một trong những nội Hội nghị WHA lần thứ 68 là chống ô nghiễm không khí
Giải quyết ô nhiễm không khí đang là vấn đề cấp bách toàn cầu
Đại hội đồng Y tế thế giới
Tại kỳ họp lần thứ 68 (tháng 5/2015), Nghị quyết của WHA đã nêu bật vai trò chủ chốt của các cơ quan y tế quốc gia cần phải đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về khả năng cứu mạng sống và giảm chi phí y tế, nếu ô nhiễm không khí được giải quyết hiệu quả. Nghị quyết cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác chặt chẽ giữa các ngành khác nhau và lồng ghép các vấn sức khỏe vào tất cả các chính sách liên quan đến ô nhiễm không khí quốc gia, khu vực và địa phương. Nghị quyết thúc giục các nước thành viên phát triển các hệ thống giám sát chất lượng không khí và đăng ký sức khỏe để cải thiện giám sát cho tất cả các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí; thúc đẩy các công nghệ nấu ăn sạch, công nghệ sưởi ấm và chiếu sáng và nhiên liệu; tăng cường chuyển giao quốc tế về chuyên môn, công nghệ và dữ liệu khoa học trong lĩnh vực ô nhiễm không khí. Nghị quyết yêu cầu Ban Thư ký của WHO tăng cường năng lực kỹ thuật của mình để hỗ trợ các nước thành viên trong thực hiện các hành động về ô nhiễm không khí bao gồm xây dựng năng lực hơn nữa để thực hiện "các hướng dẫn chất lượng không khí của WHO" (WHO air quality guidelines) và "các hướng dẫn chất lượng không khí trong nhà của WHO” (WHO indoor air quality guidelines); tiến hành đánh giá chi phí-lợi ích (cost-benefit) của các biện pháp giảm thiểu và nghiên cứu hơn nữa về ảnh hưởng sức khỏe của ô nhiễm không khí và tính hiệu quả. Tại kỳ họp lần thứ 69 của WHA, WHO sẽ đề xuất một lộ trình cho một nâng cao đáp ứng toàn cầu của ngành y tế trong việc làm giảm tác hại cho sức khỏe do ô nhiễm không khí.
Hội nghị thượng đinh G7 cam kết cắt giảm khí thải CO
Hội nghị thượng đỉnh các nước công nghiệp (G7)
Tại Hội nghị thượng đỉnh các nước G7 (tháng 6/2015) diễn ra tại Đức, các nhà lãnh đạo thế giới (Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Đức, Canada, Nhật Bản và Italia) cũng thắp lênhy vọng sẽ làm sống lại các tiêu chí xanh thông qua việc thúc giục các quốc gia công nghiệp G7 nhất trí với các mục tiêu phát thải cụ thể, trước Hội nghị khí hậu của UN dự kiến diễn ra tại Paris vào cuối năm nay, theo đó Tổng thống Pháp Francois Hollande, người sẽ chủ trì Hội nghị về khí hậu của UN vào tháng12/2015 cũng đang tìm kiếm một cam kết đầy tham vọng từ các nước G7 nhằm chấm dứt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch vào năm 2050 và mong muốn thúc đẩy một cam kết tài chính nhằm hỗ trợ các quốc gia nghèo chuyển đối lĩnh vực năng lượng, góp phần làm giảm lượng khí thải cácbon. Đồng ý cắt giảm khí nhà kính với lộ trình cho đến cuối thế kỷ này sẽ loại trừ dần việc sử dụng các loại nhiên liệu hóa thạch như dầu mỏ, than đá, khí đốt. Thông cáo chung của kỳ họp các nguyên thủ nhóm G7 cũng đưa ra ủng hộ đối với những khuyến cáo của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu của UN (IPCC) đến năm 2050 phải giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính ở cận trên của khung từ 40 đến 70% so với mức năm 2010. Cam kết này được nhiều người trong giới chuyên gia môi trường hoan nghênh như là một quyết tâm có tính lịch sử, dù rằng đó là những mục tiêu vô cùng tham vọng. Ngoài việc đồng ý với nhau đến cuối thế kỷ này có thể tiến đến một nền kinh tế phi carbon, lãnh đạo G7 còn đồng ý với chỉ tiêu giới hạn nhiệt độ trung bình của trái đất tăng thêm dưới 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.