Các bệnh hô hấp cấp tính (ARD) bao gồm những trường hợp nhiễm cúm gia cầm ở người, hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS), hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông (MERS) và có thể là bệnh hô hấp cấp tính mới chưa biết rõ hoặc không được báo cáo đều được xem là các bệnh hô hấp cấp tính nguy hại. Bệnh nhân mắc các bệnh này cần phải được phát hiện sớm, cách ly, báo cáo kịp thời và được xem là một biện pháp quan trọng để góp phần khống chế bệnh.
 |
| Phát hiện sớm, cách ly và báo cáo đối với bệnh hô hấp cấp tính nguy hại (ảnh minh họa) |
Phát hiện sớm, cách ly và báo cáo bệnh nghi ngờ hoặc đã xác định
Theo các nhà khoa học, việc nhận biết sự hiện diện của một bệnh hô hấp cấp tính ARD (Acute respiratory diseases) phát hiện ở bệnh nhân, đặc biệt là loại bệnh hô hấp cụ thể nào đó là rất quan trọng để thực hiện những biện pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ lây lan của mầm bệnh. Trên thực tế, bệnh nhân bị bệnh đường hô hấp có thể có một hoặc nhiều triệu chứng lâm sàng. Trong đó có một số bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng người dân. Các nhà khoa học cho rằng những bệnh hô hấp cấp tính nguy hại bao gồm các trường hợp nhiễm cúm gia cầm gọi là cúm A/H5N1, cúm A/H7N9; hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng SARS (Severe acute respiratory syndrome) và gần đây là hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông MERS (Middle East respiratory syndrome); đồng thời cũng có thể là bệnh hô hấp cấp tính mới chưa được biết rõ hoặc không được báo cáo. Tất cả các bệnh hô hấp cấp tính nguy hại đều phải được ghi nhận và báo cáo một cách sớm nhất nếu có thể được. Bệnh nhân phát hiện bị nhiễm bệnh cũng phải được cách ly ngay để điều trị thích hợp, chăm sóc hợp lý và cần phải có các biện pháp kiểm soát sự lây nhiễm kịp thời để giảm thiểu sự lây lan của bệnh. Cần lưu ý việc thông báo ngay cho cơ quan y tế có trách nhiệm nếu nghi ngờ có bệnh hô hấp cấp tính nguy hại được phát hiện. Đồng thời cũng cách ly ngay các bệnh nhân nghi ngờ bị nhiễm bệnh hoặc xác nhận đã nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại trong phòng bệnh cách ly biệt lập hoặc một khu vực riêng tách khỏi các bệnh nhân khác. Vừa qua hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông do nhiễm vi-rút corona (MERS-CoV) bùng phát thành dịch ở Hàn Quốc đã làm cho nhiều người mắc và tử vong theo các nhà khoa học có nguyên nhân liên quan đến việc phát hiện, cách ly và báo cáo trường hợp bệnh chưa đúng theo quy định kịp thời; trong đó có việc để bệnh nhân nghi ngờ mắc bệnh đi khám bệnh từ cơ sở y tế này đến cơ sở y tế khác, bệnh nhân có tiếp xúc gần với nhiều người kể cả nhân viên y tế, người nhà chăm sóc và người thân đến thăm viếng ở bệnh viện... nên làm cho mầm bệnh có điều kiện lây lan nhanh và phát tán rộng. Đây là bài học kinh nghiệm đã được ghi nhận trên thực tế để cảnh báo.
Các dấu hiệu nghi ngờ để phát hiện
Các cơ sở y tế cần chú ý đến các dấu hiệu nghi ngờ để phát hiện những trường hợp nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại vì mặc dù đã có các định nghĩa khác nhau cho mỗi trường hợp bệnh nhưng đặc điểm có thể thay đổi tùy theo từng bệnh cụ thể. Tuy nhiên trên thực tế có một số dấu hiệu, triệu chứng chung về mặt dịch tễ học và lâm sàng giúp xác định yếu tố nghi ngờ nhằm phát hiện sớm bệnh nhân bị mắc bệnh hô hấp cấp tính nguy hại.
Dấu hiệu về mặt dịch tễ học
Khảo sát tiền sử của bệnh nhân trong thời gian tương ứng với khoảng thời gian ủ bệnh đã biết hoặc đang nghi ngờ. Các nội dung cần thiết để ghi nhận yếu tố dịch tễ liên quan gồm: Gần đây bệnh nhân có đi đến khu vực có bệnh lưu hành, có bệnh nhân bị nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại. Gần đây bệnh nhân trong quá trình lao động có tiếp xúc với nguồn bệnh như gia cầm nuôi có triệu chứng cúm gia cầm. Gần đây bệnh nhân trong quá trình làm việc có tiếp xúc với bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại. Đây là những yếu tố dịch tễ giúp định hướng nghi ngờ cần được thu thập cụ thể.
Triệu chứng lâm sàng
Được ghi nhận trên những bệnh nhân có biểu hiện dấu hiệu bệnh lý lâm sàng hoặc đã tử vong vì mắc bệnh đường hô hấp cấp tính nặng không giải thích được như bị sốt cao trên 38oC kèm theo ho và khó thở; cũng có thể là các bệnh nặng khác không giải thích được như bệnh về não hay tiêu chảy có tiền sử bệnh phù hợp với các bệnh hô hấp cấp tính nguy hại đã được nêu ở trên trong khoảng thời gian ủ bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh.
Xử trí khi nghi ngờ mắc bệnh hô hấp cấp tính nguy hại
Các nhà khoa học cho rằng các bệnh hô hấp cấp tính nguy hại bao gồm những trường hợp nhiễm cúm gia cầm ở người, hội chứng viêm đường hô hấp cấp tính nặng (SARS), gần đây là hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông (MERS) và cũng có thể là những bệnh hô hấp cấp tính mới chưa được biết rõ hoặc không được báo cáo. Khi nghi ngờ các trường hợp mắc bệnh với dấu hiệu về mặt dịch tễ học và triệu chứng lâm sàng đã nêu trên, cần phải được xử trí theo quy định sau đây: Báo cáo ngay cho cơ quan chức năng y tế dự phòng và bộ phận chức trách quy định nếu phát hiện có trường hợp người nghi ngờ bị nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại. Chuyển ngay bệnh nhân nghi ngờ bị nhiễm bệnh hô hấp cấp tính nguy hại vào phòng cách ly riêng biệt hoặc khu vực được cách ly với các bệnh nhân khác. Bảo đảm cho tất cả các nhân viên y tế, người nhà bệnh nhân thực hiện công việc điều trị và chăm sóc người bệnh nghiêm túc sử dụng những phương tiện phòng hộ cá nhân cần thiết để bảo vệ theo quy định. Phải lưu ý rằng việc phát hiện sớm, cách ly và báo cáo bệnh nhân bị bệnh hô hấp cấp tính nguy hại là một biện pháp quan trọng để góp phần khống chế có hiệu quả các bệnh này, không để bệnh lây lan và bùng phát thành dịch với những hậu quả khó lường.