Ngày 21/4/2016. Malaria News-Nghiên cứu cho biết thế giới có thể không còn sốt rét trong vòng một thế hệ (Malaria-Free World Possible Within a Generation, Study Says). Theo một bài báo đăng tải trên tạp chí The Lancet của Sáng kiến loại trừ sốt rét Tập đoàn Y tế toàn cầu thuộc Đại học UC San Francisco (UCSF), thanh toán sốt rét toàn cầu có thể trong vòng một thế hệ với điều kiện tập trung đổi mới, có các công cụ mới và hỗ trợ tài chính đầy đủ.
Hơn 30 quốc gia hành động tích cực nhằm loại trừ bệnh sốt rét(More Than 30 Countries Actively Working to Eliminate Malaria)
Bài báo xem xét về sự tiến bộ mà 351 quốc gia có sự lan truyền bệnh sốt rét thấp đang tiến hành để loại trừ căn bệnh này hoàn toàn ở bên trong biên giới của họ. Loại trừ sốt rét ở tầm quốc gia-một sáng kiến trước khi thanh toán căn bệnh này được xem như mục tiêu có thể đạt được đối với hầu hết các chương trình sốt rét quốc gia và các nước đang cộng tác cùng nhau nhằm chấm dứt sự truyền bệnh sốt rét ở khu vực của họ."Thanh toán bệnh sốt rét sẽ đòi hỏi không thể thiếu sự hỗ trợ vững chắc ở tất cả các cấp độ quốc gia, khu vực và toàn cầu, với sự tập trung mạnh mẽ, có các công cụ mới và các nguồn lực về tài chính đầy đủ thì một thế giới không còn sốt rétlà có thể trong vòng một thế hệ", Sir Richard Feachem, KBE, FREng, TS (Med), PhD, Giám đốc Tập đoàn Y tế toàn cầu UCSF là tác giả của bài báo cho biết: "Bản đồ sốt rét hiện đang bị thu hẹp nhanh chóng,hơn 20 quốc gia đang trên đường tiến tới loại trừ sốt rét vào 20201 và hơn 60 có thể làm điều đó vào 2030. Bây giờ chúng ta không thể ngừng lại, để đạt được mục tiêu đầy tham vọng nhưng có thể thực hiện thanh toán sốt rét vào năm 2040, mục tiêu đặt ra phải lớn và mạnh như tham vọng của chúng ta".
Khi Ngày Sốt rét thế giới (WMD) 25/4 đang đến gần, Feachem cho rằng điều quan trọng cần nhớ là bệnh sốt rét đã từng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và bệnh tật ở hầu hết các quốc gia trên thế giới. Từ năm 2000, tiến bộ to lớn đã đạt được trên toàn cầu chủ yếu được thúc đẩy bởi sự tiến bộ loại trừ sốt rét ở các nước, số ca mắc sốt rét (malaria cases) giảm 91% từ 1,6 triệu xuống còn 150.000, trong khi số ca tử vong sốt rét (malaria deaths) giảm 81% từ năm 2000 đến 20142. Danh sách các nước loại trừ sốt rét tiếp tục gia tăng khi các quốc gia và khu vực thông qua các mục tiêu đầy tham vọng để loại trừ căn bệnh này thay vì chỉ phòng chống nó và cho phép sự lan truyền tiếp tục. Hơn một nửa số quốc gia trên thế giới đã loại trừ bệnh sốt rét, khoảng giữa năm 2007 và 2013 có 4 quốc gia (Armenia, Ma-rốc, Turkmenistan, United Arab Emirates) được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chứng nhận không còn bệnh sốt rét (certified as malaria-free); 8 quốc gia đã ngăn chặn sự trở lại của bệnh sốt rét ít nhất 3 năm (Argentina, Egypt, Georgia, Iraq, Kyrgyzstan, Oman, Syria, and Uzbekistan); 5 quốc gia khác đã ngăn chặn sự lan truyền tại chỗ (Azerbaijan, Costa Rica, Paraguay, Sri Lanka, and Turkey). Như một ví dụ về sự thành công gần đây, Sri Lanka đã làm giảm các trường hợp mắc bệnh sốt rét tại chỗ từ hơn 200.000 ca (năm 2000) xuống zero (năm 2013) sẽ nhận được giấy chứng nhận của WHO là quốc gia không còn bệnh sốt rét vào cuối năm nay.
Tuy nhiên, tiến bộ này có thể không đạt được. Theo bài báo, mối đe dọa lớn nhất đối với loại trừ bệnh sốt rét sẽ là việc giảm các cam kết chính trị và tài chính cần thiết để loại trừ bệnh sốt rét và ngăn ngừa sự tái diễn. Trong các nước loại trừ sốt rét, gần 80% kinh phí dành cho việc loại trừ đến từ các chính phủ quốc gia nhưng nguồn tài chính này có nguy cơ bị chuyển hướng đến các vấn đề ưu tiên khác mà được cảm nhận như là các vấn đề cấp bách hơn. Viện trợ nước ngoài đã giảm với các nước loại trừ và các nhà tài trợ đa phương và song phương chuyển hướng sự hỗ trợ đến các nước có thu nhập thấp, các nước sốt rét có gánh nặng cao trong một nỗ lực để giảm các trường hợp sốt rét hơn là chấm dứt sự lan truyền. Các nước loại trừ được dự kiến sẽ phải đối mặt với một sự suy giảm 31% từ nguồn tài trợ của Quỹ Toàn cầu là nhà tài trợ lớn nhất dành cho sốt rét1. Hơn nữa, 15 quốc gia trong số các quốc gia loại trừ sốt rét hiện ở trên mức thu nhập trung bình sẽ được dự kiến sẽ hạn chế về nguồn tài chính trong nước. Những thách thức khác để loại trừ sốt rétvề mặt kỹ thuật bao gồm sốt rét xuyên biên giới, sự đề kháng đang gia tăng với thuốc và hóa chất diệt, gia tăng bệnh sốt rét truyền từ động vật và hạn chế các lựa chọn điều trị với ký sinh trùng sốt rét P. vivax. Bài báo mô tả các thành phần quan trọng đưa các nước vào lộ trình thanh toán sốt rét bao gồm các cam kết mạnh mẽ và duy trì nguồn kinh phí, cam kết toàn cầu về chương trình nghị sự thanh toán bệnh và hợp tác khu vực mạnh mẽ loại trừ căn bệnh này. Đầu tư hàng năm sẽ cần phải tăng lên ít nhất là 6,4 tỷ đô la vào năm 2020 để tiếp tục tiến bộ trong tất cả các nước lưu hành sốt rét, theo đối tác đẩy lùi sốt rét (RBM): Hành động và đầu tư nhằm đánh bại bệnh sốt rét 2016-2020 (Action and Investment to defeat Malaria_AIM) vì một thế giới không còn sốt rét, một cam kết toàn cầu về một mục tiêu thanh toán sốt rét là cần thiết để giúp tạo ra sự nhiệt tình và động lực cần thiết cho các nước loại trừ bệnh này khỏi biên giới của họ. Hợp tác khu vực mạnh mẽ là yêu cầu để đạt được những mục tiêu đầy tham vọng bao gồm cả loại trừ ở Mesoamerica-Hispaniola (2020), châu Á-Thái Bình Dương (2030) và miền nam châu Phi (2030).
Để vượt qua những khó khăn kỹ thuật, bài báo kêu gọi các quốc gia loại trừ sốt rét, các quốc gia láng giềng, các nhà tài trợ và đối tác ưu tiên hợp tác, tài trợ và nghiên cứu mạnh mẽ vào công cụ mới sáng tạo và các chiến lược loại trừ. Các yếu tố hỗ trợ cụ thể cần thiết để đạt được mục tiêu thanh toán toàn cầu bao gồm xây dựng cơ sở bằng chứng thông qua nghiên cứu, chia sẻ kiến thức, giám sát và đánh giá; xác định kết hợp các chiến lược hiệu quả nhất và các can thiệp cần thiết để đạt được loại trừ trong các nơi khác nhau; trao quyền cho các nhà quản lý chương trình để lựa chọn sự kết hợp thích hợp nhất của các can thiệp như là một hệ thống giám sát mạnh mẽ và mục tiêu của các biện pháp can thiệp có hiệu quả nhất trong các nơi của họ; cung cấp sự quản lý linh hoạt, xây dựng năng lực và đào tạo lãnh đạo cho các cán bộ giám sát và phản ứng; hỗ trợ kinh phí dự báo và dài hạn cho các chương trình có sự lan truyền thấp.
Ghi chú của ban biên tập (Notes to Editors)
1.Do sự tiến bộ nhanh chóng đang đạt được nên số lượng các nước loại trừ sốt rétđược cập nhật thường xuyên. Tại thời điểm phát triển của bài báo vào năm 2015, 35 quốc gia đã làm việc hướng tới mục tiêu loại trừ với ngày kết thúc mục tiêu trong giai đoạn 2013-2035. Hiện nay, 24 quốc gia đang làm việc để loại trừ bệnh sốt rét vào năm 2020. Phân tích Quỹ Toàn cầu đã được thực hiện vào năm 2010 liệt kê có 34 quốc gia loại trừ.
2.Bài báo này được viết với dữ liệu Báo cáo Sốt rét thế giới (WMR) 2014. Kể từ khi bài báo này được chấp nhận cho công bố, số liệu WMR 2015 đã được công bố, cho thấy sự tiến bộ hơn nữa trong việc làm giảm các ca sốt rét và tử vong ở 35 quốc gia loại trừ bệnh sốt rét. Phiên bản này sử dụng dữ liệu cập nhật WMR 2015. Một so sánh bao gồm dưới đây:
Báo cáo sốt rét thế giới (WMR) 2014 (2000-2013) | Báo cáo sốt rét thế giới (WMR) 2015 (2000-2014) | Các quốc gia loại trừ sốt rét: - Số ca sốt rét giảm 90% từ 1.6 triệu xuống còn 160,000
- Số ca tử vong giảm 87%
| Các quốc gia loại trừ sốt rét: - Số ca sốt rét giảm 91% từ 1.6 triệu xuống còn 150,000
- Số ca tử vong giảm 81%
|
|
Loại trừ và thanh toán (Elimination and Eradication)
Thuật ngữ loại trừ (elimination) và thanh toán (eradication) thường bị nhầm lẫn và sử dụng không đúng cách. Loại trừ đề cập đến sự chấm dứt việc lan truyền bệnh sốt rét trong một quốc gia hay khu vực địa lý được xác định. Như vậy, Mỹ loại trừ bệnh sốt rét vào năm 1952, Turkmenistan loại trừ bệnh sốt rét vào năm 2010, Trung Quốc và Swaziland (cùng với hơn 30 quốc gia khác) hiện đang làm việc để loại trừ bệnh sốt rét. Thuật ngữ thanh toán dùng để chỉ loại bỏ hoàn toàn ký sinh trùng sốt rét khỏi loài người. Nói cách khác, sốt rét không được lan truyền ở bất cứ nơi đâu trong cơ thể người. Loại trừ bệnh sốt rét ở các quốc gia là một bước quan trọng trên con đường hướng tới việc thanh toán bệnh sốt rét trên toàn cầu cuối cùng.
Về sáng kiến loại trừ sốt rét của tập đoàn y tế toàn cầu UCSF (About the UCSF Global Health Group’s Malaria Elimination Initiative)
UC San Francisco (UCSF) là một trường đại học hàng đầu dành riêng cho việc thúc đẩy sức khỏe trên toàn thế giới thông qua các nghiên cứu y sinh học tiên tiến, giáo dục sau đại học trong các ngành khoa học đời sống và y tế và sự xuất sắc trong việc chăm sóc bệnh nhân bao gồm các trường đại học được xếp hạng hàng đầu về nha khoa, y học, điều dưỡng, dược học; một bộ phận sau đại học với các chương trình nổi tiếng trên toàn quốc trong các ngành khoa học cơ bản, y sinh, tịnh tiến và khoa học dân số; một doanh nghiệp nghiên cứu y sinh học ưu việt. Nó cũng bao gồm y tế UCSF, trong đó có các bệnh viện được xếp hạng hàng đầu, Trung tâm y tế UCSF và bệnh viện Nhi Benioff UCSF tại San Francisco và Oakland và đối tác khác và các bệnh viện trực thuộc và các nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe trên toàn vùng Vịnh.
Tập đoàn Y tế toàn cầu UCSF là một cỗ 'xe tăng hành động' (action tank) dành riêng cho việc dịch chuyển cách tiếp cận mới thành hành động trên quy mô lớn nhằm cải thiện cuộc sống của hàng triệu người. Ra mắt vào năm 2007, sáng kiến loại trừ sốt rét của UCSF tin rằng việc thanh toán sốt rét trên toàn cầu có thể trong vòng một thế hệ. Làm việc với các đối tác có tư tưởng tiến bộ ở các cấp độ toàn cầu, khu vực và quốc gia, MEI thúc đẩy tiến bộ bằng cách tiến hành nghiên cứu thực địa để cải thiện giám sát và phản ứng, xác định chi phí của việc loại trừ, và tăng cường cam kết chính trị và tài chính để thu nhỏ bản đồ bệnh sốt rét. Để biết thêm thông tin về loại trừ bệnh sốt rét, xin vui lòng truy cập địa chỉ website: http://www.shrinkingthemalariamap.org và http://globalhealthsciences.ucsf.edu/global-health-group/malaria-elimination-initiative.