Việt Nam là một trong 22 quốc gia có tỷ lệ nhiễm lao hàng đầu thế giới, hưởng ứng Ngày phòng chống lao thế giới là cơ hội để chúng ta nỗ lực loại trừ bệnh lao theo mục tiêu y tế quốc gia và mục tiêu thiên niên kỷ đến năm 2015.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hiện nay 1/3 dân số thế giới đang bị nhiễm bệnh lao, Ngày phòng chống lao thế giới (World Tuberculosis Day)nhằm nâng cao nhận thức về dịch bệnh lao toàn cầu (TB) và nỗ lực loại trừ bệnh lao. Tổ chức các đối tác phòng chống lao, mạng lưới các tổ chức và quốc gia trong cuộc chiến chống lại bệnh lao để nêu bật mức độ và cách thức ngăn ngừa và điều trị bệnh lao. Ngày 24/3 hàng năm được chọn là Ngày Thế giới phòng chống lao để đánh dấu sự kiện ngày này vào năm 1882 khi Tiến sĩ Robert Koch phát hiện nguyên nhân gây ra bệnh lao là trực khuẩn lao. Đó là bước đầu tiên hướng tới chẩn đoán và chữa bệnh lao. WHO đang phấn đấu đến năm 2015 giảm một nửa số người lây nhiễm và tử vong do lao.
Chủ đề phòng chống Lao năm 2014: 3 triệu người bị bỏ lỡ
Khẩu hiệu của Ngày Thế giới chống lao năm 2014 là “Hãy tìm đến 3 triệu người”. Bệnh Lao có thể chữa khỏi được, nhưng những nỗ lực hiện nay để tìm, chẩn đoán và điều trị những người bị mắc bệnh lao là chưa đủ. Trong số 9 triệu người mắc bệnh Lao mỗi năm, một phần ba trong số họ đã bị bỏ lỡ bởi hệ thống y tế; rất nhiều người trong số 3 triệu này đang sống ở những nơi nghèo khổ nhất thế giới, những cộng đồng dễ bị tổn thương hoặc là những nhóm dân bên lề xã hội như người lao động nhập cư, người tị nạn, tù nhân, người dân tộc thiểu số và người nghiện ma túy.
Tổ chức Y tế Thế giới và Liên minh phòng chống Lao toàn cầu cùng hưởng ứng Ngày Thế giới chống Lao. Ngày Thế giới chống lao là dịp để những người bị mắc bệnh và cộng đồng nơi họ sống, chính phủ, các tổ chức xã hội dân sự, các nhà cung cấp dịch vụ y tế và các đối tác quốc tế kêu gọi những hành động thiết thực nhằm tìm đến 3 triệu người bị bỏ lỡ này. Mọi đối tác đều có thể giúp đỡ bằng cách tiến hành các cách thức sáng tạo phù hợp nhằm giúp mọi bệnh nhân lao được tiếp cận với chẩn đoán, điều trị và chăm sóc lao.
Tình hình nhiễm lao và hoạt động phòng chống lao tại Việt Nam
Theo thống kê của Bộ Y tế tại Hội nghị đánh giá hoạt động phòng chống lao năm 2013, hằng năm nước ta có khoảng 130.000 người mắc lao mới, 170.000 người mắc lao lưu hành, khoảng 3.500 người mắc lao đa kháng thuốc và đặc biệt có đến 18.000 người tử vong do bệnh lao. Đây là con số đáng báo động khi bệnh lao vẫn còn là gánh nặng quốc gia và Việt Nam lại đứng thứ 12/22 quốc gia có bệnh lao cao nhất thế giới, xếp thứ 14/27 nước có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc cao trên toàn cầu. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 180.000 người mắc và gần 30.000 người chết do bệnh lao. Trước tình hình dịch tễ lao kháng thuốc có diễn biến phức tạp xuất hiện ở hầu hết các nước trong đó có Việt Nam, Ban hoạt động phòng chống lao quốc gia những năm qua đã nỗ lực bằng nhiều biện pháp ngăn chặn và phòng ngừa nguy cơ lây lan của căn bệnh này.
Theo Báo cáo của Ban điều hành Phòng chống lao quốc gia Chương trình chống lao vẫn duy trì mục tiêu triển khai phòng chống tại 100% quận/huyện và 100% xã/phường trong cả nước; tỷ lệ dân số được chương trình chống lao tiếp cận và bảo vệ đạt 100%, đặc biệt số bệnh nhân phát hiện lao dương tính mới giảm trong nhiều năm gần đây, tuy nhiên, số lượng người nhiễm lao hằng năm vẫn là con số đáng lo ngại. Lao một căn bệnh nguy hiểm, nước ta lại là một trong những nước có gánh nặng về lao lớn nhất thế giới nên nhiệm vụ đặt ra càng bức thiết hơn. Từ thực trạng nhiễm lao, Bộ Y tế đã có kế hoạch nhằm giảm thiểu một cách tối đa số bệnh nhân nhiễm lao, Chương trình phòng chống lao quốc gia mới cũng đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt, đồng thời có những hành động thiết thực để khắc phục phòng chống lao trong thời gian tới, nhất là sự kết hợp chặt chẽ giữa ngành tế với các cấp chính quyền và đoàn thể địa phương; sự ủng hộ của các tổ chức quốc tế, nhất là quỹ toàn cầu. Năm 2014 kinh phí và số lượng thuốc dành cho công tác phòng chống và điều trị lao ở Việt Nam khá khan hiếm, trong khi nhiều khó khăn và thách thức đang phải đối mặt như sự kỳ thị với bệnh lao trong cộng đồng, ý thức tự phòng chống, điều trị bệnh lao của nhân dân chưa cao nên, mục tiêu hướng tới “không còn bệnh lao” còn là cả quá trình, cần có sự cải tổ trong suy nghĩ của người dân về bệnh lao và cần có sự chung tay của cả cộng đồng.
Theo cam kết với cộng đồng thế giới tới năm 2015, Việt Nam phấn đấu giản 50% số bệnh nhân mắc và tử vong do bệnh lao so với năm 2000: cụ thể đến hết 2015 phấn đấu giảm số người mắc lao trong cộng đồng xuống dưới 187/100.000 người, giảm số người chết do bệnh lao xuống dưới 18 người/100.000 người. Từ đó những mục tiêu và giải pháp được đưa ra trong chiến dịch phòng chống lao năm 2014 sẽ mang tính toàn diện và đột phá bằng cách rà soát, sửa đổi và bổ sung các chính sách phù hợp với thực tiễn công tác phòng chống bệnh lao; tăng cường phát hiện lao sớm và điều trị có hiệu quả bệnh lao; chủ động vận động sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế; hợp tác chặt chẽ với các nước trong khu vực và trên thế giới để cùng giải quyết vấn đề phát hiện, điều trị và lan truyền bệnh lao qua biên giới cũng như các đối tượng dị biến; nghiên cứu xây dựng kế hoặc nhằm nâng cao năng lực giám sát dịch tễ bệnh cũng như tăng cường công tác kiểm tra giám sát thực hiện chính sách pháp luật về phòng, chống bệnh lao.
Hưởng ứng Ngày phòng chống lao thế giới
Hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống lao, Việt Nam đã đưa ra "Tháng hành động Quốc gia phòng chống Lao năm 2012" (từ 24/2 đến 24/3) với nhiều hoạt động thiết thực như phát hành bộ tem thư "Vì Việt Nam không còn bệnh lao", tổ chức cuộc thi viết về bệnh lao với chủ đề "Nhịp thở cuộc sống"; tọa đàm thanh niên với công tác phòng chống lao... Ngày 18/3/2014 tại Hà Nội, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã phối hợp với Chương trình chống lao quốc gia tổ chức mít tinh hưởng ứng "Ngày thế giới phòng chống lao (24/3)" và chương trình đi bộ đồng hành với chủ đề "Phòng chống lao vì sức khỏe cộng đồng" với trên 5.000 người tham gia. Tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã đánh giá cao kết quả đạt được của Chương trình chống lao quốc gia như xây dựng được mạng lưới phòng chống lao trên toàn quốc; hàng năm, phát hiện và điều trị khỏi gần 1.000 bệnh nhân lao các thể; huy động các tổ chức trong nước và nước ngoài, cộng đồng tham gia vào công tác phòng chống lao. Tuy nhiên, tình hình bệnh lao, lao HIV, lao kháng nhiều thuốc đang ở mức cao; bên cạnh đó chương trình chống lao chưa được quan tâm đúng mức, thiếu nhiều cán bộ chống lao tại các tuyến, kinh phí đầu tư chưa đầy đủ, cơ sở vật chất còn nghèo nàn, phương tiện trang bị còn lạc hậu, chủ yếu dựa vào viện trợ. Phó Thủ tướng Chính phủ kêu gọi các tầng lớp nhân dân, hãy chủ động tích cực phòng chống lao, vì sức khỏe bản thân, gia đình và xã hội; đồng thời chỉ đạo các cấp chính quyền phải coi chỉ tiêu chống lao là một trong những chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Từ thông điệp của Ngày phòng chống lao thế giới, Bộ Y tế, Hội Chữ thập Đỏ và các địa phương có kế hoạch phòng chống lao quyết liệt hơn nữa, hiệu quả hơn nữa, để đạt mục tiêu là vào năm 2015 giảm tỉ lệ mắc bệnh lao còn một nửa so với năm 2000; giảm tỉ lệ người chết vì lao chỉ còn một nửa với năm 2000, và trước năm 2030, đưa Việt Nam ra khỏi danh sách 22 nước có tỉ lệ mắc bệnh lao và chết vì lao nhiều nhất trên thế giới.