Dịch Ebola ngày càng diễn biến phức tạp vượt khỏi tầm kiểm soát y tế của khu vực Tây Phi, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) báo động khẩn cấp trên phạm vi toàn cầu và Bộ Y tế Việt Nam đang có nhiều hoạt động nhằm ngăn chặn sự xâm nhập dịch bệnh này.
Theo các nguồn tin quốc tế, tuần lễ vừa qua có thể được gọi là “tuần lễ đen tối” (dark week) của thế giới khi dịch bệnh Ebola gia tăng đến chóng mặt, chỉ trong vòng một tuần từ 31/7/2014 đến 7/8/2014 ở 4 nước Tây Phi số ca tử vong tăng vọt từ 729 ca lên 932 ca (Guinea (363 ca), Liberia (282 ca), Sierra Leone (286 ca), Nigeria (1 ca) và số ca mắc bệnh tăng từ 1.323 lên 1711 ca (Guinea (495 ca), Liberia (516 ca), Sierra Leone (691 ca), Nigeria (9 ca). Mặc dù WHO và Bộ trưởng các quốc gia khu vực châu Phi đã có những cuộc họp khẩn cấp nhằm giải quyết dịch bệnh này, kể cả chuyến thị sát của đích thân bà Magrit Change-Tổng giám đốc WHO cùng nguồn tài trợ mạnh mẽ 100 triệu USD của WHO và 200 triệu USD của Ngân hàng Thế giới (WB) nhưng hầu như vẫn chưa cải thiện được tình hình, dịch bệnh Ebola vẫn tiếp tục diễn biến xấu đi và có xu hướng lan rộng ra nhiều nước trên thế giới. Theo nhận định của WHO đây là loại dịch bệnh diễn biến tồi tệ nhất trong lịch sử gần nửa thế kỷ qua tại các nước Tây Phi, mặc dù WHO cho rằng dịch bệnh Ebola khó lây lan theo đường du lịch nhưng trước thực tế sự gia tăng và lan rộng của chúng nhất là đường hàng không, bắt buộc Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác phải nâng mức độ cảnh báo và chuẩn bị các phương án ứng phó với dịch bệnh.
Thời gian qua, Bộ Y tế đã báo cáo Chính phủ về sự gia tăng nghiêm trọng của dịch bệnh Ebola trên thế giới, đồng thời với tăng cường kiểm tra y tế tại tất cả các cửa khẩu quốc tế với người nhập cảnh từ vùng có dịch. Đặc biệt là trong ngày 6/8/2014, Bộ Y tế ban hành một lúc 4 văn bản tăng cường kiểm soát dịch bệnh như: Quyết định số 2914/QĐ-BYT ngày 06/8/2014 về việc ban hành “Hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh do virus Ebola”, Công văn số 5212/BYT-DP ngày 06/8/2014 về việc “Áp dụng tờ khai y tế đối với người nhập cảnh”, Công văn số 5211/BYT-DP ngày 06/8/2014 về việc “phối hợp giám sát và hoạt động Tờ khai y tế đối với khách nhập cảnh tại các cửa khẩu quốc tế”, Công văn số 5210/BYT-DP ngày 06/8/2014 về việc “phối hợp phòng chống dịch bệnh do Ebola”; phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao khuyến nghị các cơ quan, đơn vị có người đang làm sống hoặc có việc phải đến vùng dịch bệnh và đề nghị hạn chế cử người đến quốc gia đang lưu hành dịch bệnh Ebola khi không cần thiết. Phối hợp với Bộ Công an, Bộ Giáo thông vận tải, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ Lao động-thương binh&xã hội phối hợp triển khai việc khai báo y tế tại tất cả các cửa khẩu quốc tế đối với khách nhập cảnh đến từ vùng dịch. Phối hợp với Bộ Thông tin và truyền thông chỉ đạo các cơ quan truyền thông đại chúng chủ động cung cấp thông tin để giúp người bệnh phòng chống dịch bệnh Ebola.
Trong số các văn bản do Bộ Y tế ban hành, đáng lưu ý là hướng dẫn giám sát do Bộ Y tế quy định phương thức giám sát ca bệnh nhiễm vi rút Ebola qua 3 tình huống: (i) chưa ghi nhận ca bệnh tại Việt Nam (giám sát phát hiện tại cửa khẩu nhằm phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ để cách ly kịp thời, hạn chế lây lan, xem xét áp dụng khai báo y tế tại cửa khẩu quốc tế phù hợp với tình hình Việt Nam và thông lệ quốc tế; tại cộng đồng qua điều tra dịch tễ, lấy mẫu xét nghiệm tất cả các trường hợp bệnh thuộc diện giám sát bao gồm nhũng ca bệnh nghi ngờ mắc bệnh hoặc giao lưu với vùng có lưu hành dịch bệnh Ebola). (ii) Xuất hiện ca bệnh xác định xâm nhập vào nhằm xử lý triệt để ổ dịch, tránh lây lan ra cộng đồng qua điều tra dịch tễ, lấy mẫu xét nghiệm và theo dõi tình trạng sức khỏe của tất cả những người có tiếp xúc gần). (iii) Dịch lây lan trong cộng đồng nhằm phát hiện sớm các ca mắc mới trong cộng đồng, xử lý triệt để ổ dịch, hạn chế tối đa khả năng dịch lan rộng trong cộng đồng).