Thuốc giả và thuốc kém chất lượng (fake/counterfeit drugs or substandard drugs) trong chữa bệnh và phòng bệnh ngày càng được tung ra trên thị trường thế giới với những món lợi mang về lên đến bạc tỷ USD mỗi năm. Song vấn đề hậu họa vẫn còn đó và nỗi lo vẫn còn rất nhiều từ phía các nahf chức năng lẫn người tiêu dùng – dù đã ra tay rất nhiều lần song thuốc giả vẫn ngày càng ra đời với các thủ thuật và kỹ thuật thật tinh vi khó có thể phân biệt đâu là thật giả, nhất là tại các vùng nông thôn và miền núi,….
LHQ đánh giá cao thuốc chống sốt rét của Việt Nam
Liên Hợp Quốc đã đánh giá cao hiệu quả và hiệu lực chữa bệnh sốt rét của thuốc từ thảo dược có thành phần chất hoạt tính Artermisinin được sản xuất từ cây Thanh hao hoa vàng (Qinghaosu) đã được sử dụng để chữa bệnh sốt rét rất có hiệu quả ở Việt Nam.
Các tổ chức của Liên Hợp Quốc như Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), Quỹ toàn cầu phòng chống các bệnh AIDS, lao phổi và sốt rét (GFTMA), Ngân hàng Thế giới (WB) đã khuyến khích và cấp ngân sách cho 11 nước và yêu cầu 34 nước khác giảm nhu cầu các loại thuốc sốt rét cổ điển như chloroquine (CQ) và sulfadoxine pyrimethamine (Sul/Pyr) để chuyển sang mua loại thuốc mới có thành phần Artermisinin. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá nhu cầu về thuốc Artermisinin sẽ lên tới 100 triệu liều vào cuối năm 2005. Giá của một liều Artermisinin đã giảm từ 2 USD xuống còn chưa đầy 0,9 USD khi các công ty dược phẩm của Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ bắt đầu sản xuất loại thuốc này.
Tại hội nghị quốc tế về bệnh sốt rét ngày 30/4 vừa qua ở New York, các nhà khoa học thế giới đã kêu gọi nông dân các nước đặc biệt là các nước nghèo có tỷ lệ dân số bị bệnh sốt rét cao mở rộng diện tích trồng cây thanh hao hoa vàng.
Thuốc sốt rét giả lan tràn tại châu Phi và châu Á
Một cuộc nghiên cứu mới đây cho thấy một số lượng lớn thuốc sốt rét giả hoặc chất lượng thấp lan tràn tại châu Phi và châu Á trong thập niên qua gây ra một rủi ro lớn đối với nỗ lực chống căn bệnh do muỗi lan truyền này.
Phúc trình của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ nói rằng một cuộc phân tích các dữ liệu thu thập được từ 20 quốc gia vùng cận hoang mạc Sahara của châu Phi cho thấy 35% thuộc sốt rét không đạt tiêu chuẩn dược phẩm do các loại thuốc này được chế tạo rất kém, và có 20% là thuốc giả.
Trong một cuộc phân tích tương tự về các loại thuốc chống sốt rét khác nhau thu thập được từ 7 quốc gia ở châu Á, kết quả cho thấy 35% không đạt các tiêu chuẩn dược phẩm, và gần một nửa không đạt các tiêu chuẩn đóng gói bao bì, và 36% là thuốc giả.
Các nhà nghiên cứu nói rằng tình trạng có thể còn xấu hơn nhiều trên thực tế vì có nhiều trường hợp không được khai báo, và nhiều bệnh nhân mua thuốc không cần toa bác sĩ. Hơn 3 tỉ người trên khắp thế giới có nguy cơ mắc bệnh sốt rét, căn bệnh gây ra hàng triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó có nhiều trẻ em tại châu Phi và châu Á.
Các nhà khoa học nói rằng dùng thuốc sốt rét giả và kém chất lượng có thể góp phần gia tăng tình trạng kháng thuốc, và điều này đã xảy ra ở các bệnh nhân ở khu vực dọc theo biên giới Thái Lan và Campuchia. Cuộc nghiên cứu nói rằng cần phải phải có thêm nhiều cuộc xét nghiệm và kiểm tra tại Trung Quốc và Ấn Độ, hai nước bị nghi là nơi sản xuất ra thuốc sốt rét giả
Vấn nạn thuốc giả và thuốc kém chất lượng
Thuốc giả đang là một vấn đề không chỉ làm đau đầu các cơ quan chức năng mà còn là mối hiểm họa với nhiều người bệnh. Một số báo cáo của Viện Kiểm nghiệm thuốc T.Ư và Cục Quản lý Dược Việt Nam cho biết, thuốc giả và thuốc kém chất lượng có xu hướng ngày càng gia tăng. Nguy hiểm hơn, những năm qua thuốc giả đã được bày bán cả ở hiệu thuốc, đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu. Đặc biệt, thuốc giả ngày càng được làm tinh vi, bằng cảm quan rất khó phát hiện, chính vì vậy mà người bệnh khó có thể phân biệt để phòng tránh.
Mê hồn trận… thuốc giả
Các loại thuốc bị làm giả trước đây phần nhiều là thuốc tân dược như: Tanakan 40mg dùng để điều trị rối loạn chú ý và trí nhớ ở người lớn tuổi, Tanganil 500mg điều trị chóng mặt, Mobic 7,5mg dùng điều trị bệnh lý về xương, khớp, cột sống, Motilium-M 40mg trị chứng ăn không tiêu, đầy bụng, ợ hơi… , Mictasol bleu sử dụng trong việc sát trùng đường tiểu, Cota xoang trị viêm xoang, viêm mũi dị ứng, Sibelium dự phòng đau nửa đầu, điều trị chứng chóng mặt, Neo-Codion trị ho…
Không chỉ thuốc thông thường mà ngay cả các thuốc ngoại đặc trị, phải sử dụng theo sự kê toa và hướng dẫn chặt chẽ của bác sĩ cũng bị làm giả như: Vastarel 20mg điều trị dự phòng cơn đau thắt ngực, Viagra 100mg điều trị rối loạn cương dương, Cialis 20mg trị rối loạn cương dương, Dogmatil 50mg điều trị lo âu và rối loạn hành vi.
Các thuốc đặc trị giả được bán rẻ hơn thuốc thật rất nhiều, thậm chí giá chỉ chưa tới 1/3 giá bán. Trong khi thuốc Vastarel 20mg thật được bán với giá 96.500 đồng hộp thì thuốc giả chỉ có 55.000 đồng/hộp, Viagra 100mg giá bán 720.000 đồng/hộp 4 viên thì thuốc giả chỉ có 230.000 đồng/ hộp, Tanagil bán 120.000 đồng /hộp thì thuốc giả là 70.000 đồng … nhiều người ham rẻ mua phải thuốc giả không ngờ rằng thuốc họ mua về không chữa được bệnh mà còn là nguy cơ tiềm ẩn với sức khỏe.
Thuốc Đông y cũng bị làm giả
Đặc biệt gần đây, thuốc đông y vốn là vĩnh vực được coi là an toàn cũng đã có dấu hiệu bị làm giả. Thời gian qua, lực lượng Chống buôn lậu & buôn bán hàng cấm – Phòng CSĐT tội phạm về Trật tự quản lý kinh tế & Chức vụ phối hợp cùng đội Quản lý trật tự số 3 – Chi cục Quản lý trật tự Hà Nội đã đồng loạt kiểm tra 5 cửa hàng gồm 2 cửa hiệu nằm cạnh nhau gần Bệnh viện 108 trên phố Trần Hưng Đạo, 1 cửa hiệu ở phố Phủ Doãn,1 cửa hiệu trên phố Hai Bà Trưng và 1 cửa hiệu ở phố Phạm Ngọc Thạch, phát hiện và thu giữ hàng chục hộp thuốc Đại tràng hoàn Bà Giằng và Phong tê thấp Bà Giằng nghi bị làm giả đã được đưa tin ồn ào trên các báo như Tiền phong, An ninh Thủ Đô, Báo mới… do mức độ nghiêm trọng của nó.
Một cán bộ trong Đội Chống buôn lậu, buôn bán hàng cấm cho biết: Thuốc Phong tê thấp Bà Giằng được bào chế từ nguyên liệu chính là hạt Mã Tiền, đây là loại hạt vốn có tính độc, nếu người bệnh không may mua phải thuốc giả mang về sử dụng, hậu họa thật khó lường vì không ai có thể kiểm chứng được tính độc của hạt Mã Tiền đã được xử lý chưa. Người bệnh uống phải thuốc giả không hết bệnh, thậm chí bệnh còn nặng thêm và có thể dẫn đến tử vong do tác dụng phụ của hoạt chất giả.
Việc khó phân biệt thật giả sẽ là một nguy cơ cho người bệnh khi mua phải các nhãn hiệu bị làm giả. Trong khi các cơ quan chức năng còn đang loay hoay tìm phương án đối phó với nạn hàng giả, người tiêu dùng do khó phân biệt được thật giả nên đã có cách nhanh hơn để bảo vệ sức khỏe của mình – đó là tẩy chay các nhãn hiệu bị làm giả để được an toàn.
Thuốc giả không những trực tiếp gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh mà mặt khác, hơn ai hết nhà sản xuất thứ thiệt sẽ lãnh đủ hậu quả thiệt hại kinh tế và điều đáng nói nhất là mất uy tín và giá trị thương hiệu – Đó là những hệ lụy khó tránh khỏi do thuốc giả gây ra.
Phân bón giả, thuốc giả và hàng kém chất lượng: Còn tồn tại đến khi nào?
Những ngày gần đây, thông tin báo chí dày đặc chuyện hàng giả, hàng kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Thôi thì đủ thứ giả, nghiêm trọng nhất là thuốc chữa bệnh, thuốc thú y, thức ăn chăn nuôi và phân bón. Thuốc chữa bệnh liên quan tới tính mạng con người còn các mặt hàng kia, nếu gọi là phá hoại sản xuất cũng không quá đáng vì đã làm giảm năng suất, sản lượng các loại cây trồng, vật nuôi; làm cho các doanh nghiệp sản xuất hàng hoá đảm bảo chất lượng thiệt hại, thậm chí phá sản. Không chỉ làm giả, nhiều sản phẩm kém chất lượng do hành vi gian dối cũng được tung ra thị trường.
Thật ra, không phải bây giờ việc hàng giả, hàng kém chất lượng mới xảy ra. Nó đã xuất hiện, tồn tại từ lâu nhưng do công tác quản lý chồng chéo và nhiều bất cập (ví như mặt hàng phân bón do tới 4 bộ ngành quản lý, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp đăng ký kinh doanh, Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý chất lượng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý sản xuất phân hữu cơ, Bộ Công Thương quản lý sản xuất phân vô cơ và thị trường). Chế tài pháp luật chưa đủ độ răn đe. Đơn cử như mức xử phạt tối đa đối với một cơ sở sản xuất phân bón giả chỉ là 20 triệu đồng trong khi lợi nhuận của họ mỗi vụ là nhiều tỉ đồng. Có người nói đó là mức phạt... phủi bụi. Và đội ngũ cán bộ kiểm tra, giám sát, quản lý thị trường... quá mỏng (cả nước hiện có 54.000 nhân viên quản lý thị trường) trong khi cơ sở sản xuất phân bón quá nhiều (theo đăng ký kinh doanh là trên 500).
Trước vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, ngày 8 tháng 9 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện những biện pháp cấp bách, đẩy mạnh hơn nữa công tác đấu tranh chống sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Thủ tướng chỉ đạo: Phải coi công tác chống hàng giả là một trong những nhiệm vụ cấp bách hàng đầu hiện nay. Nếu lỗ hổng pháp luật và cách quản lý chồng chéo còn tồn tại, không biết người dân nói chung, bà con nông dân còn phải dùng thuốc chữa bệnh giả, phân bón giả và những sản phẩm phục vụ cuộc sống, sản xuất kém chất lượng đến bao giờ? Rất mong các cơ quan chức năng sớm ra tay.