Các nhà khoa học đang hy vọng rằng phương pháp điều trị bằng nhiệt có thể là sự thay thế cuối cùng cho chế độ điều trị bằng các loại thuốc phồi hợp trong việc giải quyết các nhiễm trùng thường gặp ở da do ký sinh trùng tại các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của thế giới.
Một số nhà nghiên cứu đã điều trị thành công các nhiễm trùng do ký sinh trùng trên da bằng liệu pháp nhiệt (heat therapy) trên hai bệnh nhân có hệ miễn dịch hoạt động không tốt dẫn đến khả năng đáp ứng với thuốc điều trị của cơ thể giảm nhiều. Cả hai ca bệnh sau hơn một năm được điều trị bằng phương pháp nhiệt đã không còn dấu hiệu của một loại bệnh ở da được gọi là cutaneous leishmaniasis. Thủ phạm gây bệnh là một loài ký sinh trùng thuộc giống Leishmania chưa được xác định, đây cũng chính là nguyên nhân gây bệnh ở hơn 80 quốc gia trên toàn thế giới.
 |
Bàn chân của một người đàn ông 78 tuổi tại Brasil nhiễm leishmaniasis
(Ảnh: dermatology.cdlib.org) |
Các chuyên gia y tế cho biết, liệu pháp điều trị này mang lại hiệu quả lâu dài, đặc biệt với những người có hệ miễn dịch yếu, chỉ với một lần áp dụng lên các tổ chức thương tổn trên da có thể thay thế cho một phương pháp điều trị bao gồm nhiều loại thuốc kéo dài trong nhiều ngày và có thể gặp nhiều vấn đề không tốt do dùng thuốc.
Mặc dù vậy, giáo sư về bệnh học Abhay Satoskar tại Đại học Ohio cho biết, liệu pháp này đã từng được thực hiện trên bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu, tuy nhiên, nên áp dụng phương pháp nhiệt cho những người có sức khỏe tốt và ở những trường hợp này cần thiết phải được ưu tiên thành phác đồ điều trị đầu tiên.
Ông cũng cho biết, cần có thêm các nghiên cứu với nhiều bệnh nhân để khẳng định hiệu quả của phương pháp trị liệu này và chứng nhận được nó hoàn toàn có thể thay thế được cách điều trị truyền thống bằng thuốc hoặc hóa chất.
”Nếu hiệu quả của nó được khẳng định trong một thời gian dài thì đây sẽ trở thành một giải pháp có tính đột phá trong kiểm soát các bệnh nhiễm trùng ở da do leishmaniasis trên toàn cầu”, ông nói.
Theo Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), liệu pháp nhiệt được ứng dụng cho các dạng bệnh tổn thương ở da đặc trưng bởi các vết lở loét với nhiều kích cỡ khác nhau… Ước tính có khoảng 1,5 triệu ca mắc mới ở thể bệnh này được điều trị mỗi năm trên thế giới.
 |
Bản đồ các khu vực có tỷ lệ nhiễm cutaneuos leishmaniasis cao của thế giới.
(Ảnh:stanford.edu ) |
Tuy nhiên việc trị liệu này hầu như không được áp dụng cho thể nhiễm trùng ít phổ biến ở nội tạng như nhiễm leishmaniasis ở niêm mạc miệng gây ảnh hưởng đến miệng, mũi và cổ họng. Mặc dù có thể gây nhiễm trùng ở nhiều cơ quan khác ngoài da nhưng chúng đều do loại ký sinh trùng thuộc giống Leishmania được truyền từ một số loài muỗi cát như Phlebotomus papatasi, Phlebotomus sergenti...
Thống kê của Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) cho thấy, có hơn 90% ca bệnh leishmaniasis ở da xảy ra tại các vùng lãnh thổ của Afghanistan, Algeria, Iran, Irac, Arập Saudi, Syri, Brasill và Peru.
Satoskar và các đồng nghiệp đã mô tả một ca bệnh ở một người thanh niên 34 tuổi tại bang Rajasthan, Ấn Độ, người vào năm 2009 đã được điều trị đồng thời nhiễm HIV và leishmaniasis ở da. Bên cạnh việc tiếp tục điều trị HIV, các nhân viên y tế cứ hai lần một tuần tiêm sodium stibogluconate, một hợp chất thường dùng cho bệnh nhân leishmaniasis ở da, việc điều trị này kéo dài trong 6 tuần. Nhưng 24 tuần sau đó, tình trạng nhiễm leishmaniasis vẫn chưa khỏi.
 |
Ký sinh trùng Leishmaniasis (Ảnh: sciencephoto.com) |
Đến lúc này, các nhân viên y tế tại Rajasthan lại tiếp tục điều trị nhưng với từng điểm tổn thương bằng một loại sóng radio đơn tần phát sinh một lượng nhiệt trong vòng 60 giây và có gây tê cục bộ. Sau đó bệnh nhân được cho dùng thuốc uống kháng viêm và thuốc bôi da chống nhiễm khuẩn để giải quyết một số tổn thương ở da do sức nóng. Trong 12 tuần sau đó, các xét nghiệm cho thấy ký sinh trùng đã không còn, yếu tố gây bệnh đã đáp ứng với liệu pháp nhiệt và bệnh đã được chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, một năm sau, bệnh nhân xuất hiện một số vết sẹo nhỏ tại những vùng da bị tổn thương do dùng nhiệt để điều trị.
Liệu pháp này hoạt động bằng cách phát ra những sóng vô tuyến đơn tần tác động vào các chuỗi phân tử, sản sinh ra một lượng nhiệt đi vào bên trong lớp trên cùng của lớp da và phá hủy các mô nhiễm trùng nằm bên ở bên dưới, Satoskar giải thích.
Trước đây các hợp chất thường dùng để điều trị leishmanisis ở da là nhóm antimony qua đường tiêm và thường gây tổn thương cho thành mạch và các tác dụng phụ khác như nôn, buồn nôn, tiêu chảy, nhức đầu, đau cơ… Ngoài các tác dụng phụ, việc điều trị yêu cầu phải tiến hành hằng ngày trong ba tuần liền sẽ gây khó khăn về mặt tài chính cho người bệnh, điều này có thể gián tiếp gây kháng ở ký sinh trùng khi người bệnh bỏ dở việc điều trị vì không đủ tiền chi trả và không chịu được các tác dụng phụ.
Một số nghiên cứu trước đây đã cho thấy nhiệt lượng từ sóng vô tuyến có thể điều trị hiệu quả các bệnh tương tự ở da, tuy nhiên, nghiên cứu chưa thử nghiệm trên những cá thể có hệ miễn dịch yếu.
 |
| Một bệnh nhân nhiễm leishmaniasis ở da tại Honduras (Ảnh: aafp.org) |
Một trường hợp khác nhiễm đồng thời HIV và leishmaniasis ở da được mô tả không đáp ứng với hợp chất antimony và chất kháng sinh. Tuy nhiên sau khi được thử dùng với phương pháp nhiệt, một năm sau bệnh nhân này đã hoàn toàn sạch ký sinh trùng gây bệnh.
Trang thiết bị cho điều trị bằng liệu pháp này có giá thành khoảng 14 nghìn USD, khá gọn nhẹ có thể dùng để điều trị tại thực địa tại các vùng xa xôi. Satoskar cho biết, với phương pháp này, bệnh nhân không cần thiết phải đến các phòng khám hay bệnh viện, các nhân viên y tế địa phương có thể đến tận nhà và việc chữa trị sẽ không gây ra những rắc rối như dùng với thuốc. Ông cho biết thêm, giá thành của thiết bị này chắc chắn sẽ giảm xuống trong tương lai để thế giới có thêm một liệu pháp mới điều trị bệnh leishmaniasis ở da.
Tài liệu tham khảo:
1. Cutaneous Leishmaniasis: Recognition and Treatment. William H. Markle, M.D., and Khaldoun Makhoul, M.D., University of Pittsburgh Medical Center, McKeesport Hospital, McKeesport, Pennsylvania. Am Fam Physician. 2004 Mar 15;69(6):1455-1460
2. Dedet JP, Pratlong F. Leishmaniasis. In: Manson P, Cook GC, Zumla A, eds. Manson’s Tropical diseases. 21st ed. London: Saunders, 2003:1339–64.