Ngày 26/11/2014. BBC News - Kỹ thuật Geo-engineering: Can thiệp khí hậu ‘có thể làm hại hàng tỷ người” (Geo-engineering: Climate fixes 'could harm billions'). Sử dụng xon khí (aerosols) để ngăn chặn tia bức xạ mặt trời là một trong những biện pháp tiếp cận geo-engineering, theo các nhà khoa học ứng phó với biến đổi khí hậu có thể sẽ là thảm họa đối với hàng tỷ người nhưng có thể được yêu cầu cho những điều tốt đẹp của hành tinh này.
Đó là kết luận của một tập mới của nghiên cứu vào những gì đang trở nên nổi tiếng như kỹ thuật geo-engineering, đây là biện pháp khoa học can thiệp vào khí hậu để làm giảm nhiệt độ cho tới nay vẫn chưa được chứng minh. Các dự án này hoạt động bằng cách như che mát trái đất từ mặt trời (shading the earth from the sun) hoặc loại bỏ (soaking up) carbon dioxide, những ý tưởng bao gồm máy bay phun các hạt lưu huỳnh ở độ cao để bắt chước tác động làm nguội của núi lửa hoặc sử dụng “cây” (trees) nhân tạo để hấp thụ CO2. Từ lâu được coi là biện pháp lạ lùng nhất trong tất cả những giải pháp cho sự nóng lên toàn cầu, các ý tưởng cho kỹ thuật geo-engineering đã tiếp nhận cho giám sát hơn trong những năm gần đây như các nỗ lực quốc tế để hạn chế lượng khí thải cacbon đã thất bại. Bây giời ba dự án nghiên cứu kết hợp, dẫn đầu bởi các nhóm từ các đại học Leeds, Bristol và Oxford đã khám phá ra ý nghĩa chi tiết hơn. Theo TS. Matt Watson của Đại Học Bristol, kết luận chính là các vấn đề xung quanh geo-engineering-làm thế nào nó có thể sẽ làm việc, những tác động đó có thể có và nhược điểm tiềm năng-là “thực sự rất phức tạp” (really really complicated).
 |
| Sử dụng xon khí (aerosols) ngăn chặn tia bức xạ mặt trời là một trong những biện pháp geo-engineering |
Chặn ánh sáng mặt trời (Sun block)
“Chúng tôi không thích ý tưởng này nhưng chúng tôi đang có nhiều thuyết phục hơn bao giờ hết rằng chúng tôi phải nghiên cứu nó”, ông nói: “Cá nhân tôi thấy điều này thật đáng sợ nhưng chúng ta phải so sánh nó để làm gì, để mọi việc diễn ra như bình thường dẫn chúng ta đến một thế giới với mức tăng 40C”. Các nghiên cứu sử dụng mô hình máy tính để mô phỏng các tác động có thể có của các công nghệ khác nhau-trong đó tập trung chủ yếu vào những ý tưởng để làm cho các sa mạc, đại dương và mây phản chiếu nhiều hơn để cho tia bức xạ mặt trời không thể đến được bề mặt. Một mô phỏng tàu biển tưởng tượng phun chùm đuôi dày đặc của lớp hạt vào trong không khí để cố gắng làm thay đổi các đám mây nhưng mô hình này cho thấy rằng điều này có thể ít hiệu quả hơn so với từng nghĩ. Một khám phá khác tùy chọn cúa bơm xon khí sulphur vào trong không khí phía trên Bắc Cực trong một nỗ lực để đảo ngược sự suy giảm băng biển.
 |
| Phun xon khí (aerosols) vào tầng bình lưu mô phòng hiệu ứng làm mát của các núi lửa |
Một phát hiện quan trọng là không ai trong số các mô phỏng quản lý để giữ cho nhiệt độ của thế giới ở mức độ kinh nghiệm giữa những năm 1986-2005 và gợi ý rằng bất kỳ nỗ lực nào sẽ phải được duy trì trong nhiều năm, điều đáng báo động hơn cho các nhà nghiên cứu có ý nghĩa tiểm năng cho mô hình lượng mưa. Mặc dù tất cả các mô phỏng (simulations) cho thấy rằng việc ngăn chặn các tia sáng mặt trời hoặc quản lý bức xạ mặt trời (blocking the sun's rays or solar radiation management) như nó được gọi đã làm giảm nhiệt độ toàn cầu, các mô hình cũng làm sáng tỏ các biến đổi sâu sắc đến sự kết tủa bao gồm cả phá vỡ các gió mùa Ấn Độ (the models revealed profound changes to precipitation including disrupting the Indian Monsoon).
 |
| Việc ngăn chặn tia sáng mặt trời có thể mang lại tác động không mong muốn như phá vỡ gió mùa Ấn Độ |
Gs Piers Forster của Đại Học Leeds cho biết: “Chúng tôi phát hiện ra rằng giữa 1,2 và 4,1 tỷ người có thể bị ảnh hưởng bởi những thay đổi về lượng mưa, ví dụ nổi bật nhất của một nhược điểm sẽ là hoàn chỉnh các lò sấy ra khỏi (complete drying-out of) khu vực Sahel của châu Phi-đó sẽ là rất khó khăn để thích ứng đối với quần thể dân số lớn ở đó và điều đó xảy ra trên tất cả các tình huống”. Mặc dù nguy cơ sụp tác dụng phụ (risk of catastrophic side-effects) từ geo-engineering, các tác giả nghiên cứu tin rằng nghiên cứu cần tiếp tục chỉ trong trường hợp nóng lên không thể kiểm soát được khiến cho không còn lựa chọn khác nào nữa. Gs Forster cho biết: “Nếu chúng ta đang ở trong một tình huống thưc sự tuyệt vọng, cố gắng làm mát nhiệt độ trong khoảng thời gian 10-20 năm, lúc đó có thể có một số công lao trong các trường hợp trong việc giới thiệu quản lý bức xạ năng lượng mặt trời để cung cấp cho bạn một thời gian 10-20 năm (10-20 year time period)”.
Thiếu kiến thức (Lack of knowledge)
Theo Gs Steve Rayner của Đại Học Oxford, nó là dễ dàng hơn để đưa ra các công nghệ cao hơn để hiểu được tác dụng của nó hoặc làm thế nào sử dụng nó cần được điều chỉnh: “Nếu bạn chỉ cần nghĩ đến khả năng đưa xon khí sulfur vào trong khí quyển mà bạn có thể làm trong ít hơn hai thập kỷ-cho dù bạn có biết nó là thông minh để làm điều đó trong ít hơn hai thập kỷ thì lại là một câu hỏi khác. Chúng tôi không biết đủ, chúng tôi có một vài hòn đảo kiến thức trong một biển dốt nát (a few islands of knowledge in a sea of ignorance) và nó hoàn toàn có giá trị biết nhiều hơn có khả năng rằng một số các công nghệ này rất có thể sẽ là một phần trong một bộ công cụ rộng hơn về cách thức mà chúng ta có thể quản lý tốt hơn sự thay đổi khí hậu. Mọi người chê bai quản lý bức xạ năng lượng mặt trời như là một băng vết thương tạm thời nhưng nhiều băng có thể hữu ích trong việc chữa lành bệnh”. Geo-engineering từ lâu đã là một trong những khía cạnh gây tranh cãi nhất của các cuộc tranh luận về những giải pháp cho hiện tượng biến đổi khí hậu và có vài thử nghiệm đã được tiến hành trong lĩnh vực này.
 |
| Thả sắt xuống biển được coi là một biện pháp kích thích sự sinh sôi sinh vật phù du, và hấp thu cácbon |
Một trong những thử nghiệm lớn nhất, được gọi là Lohafex, là một thử nghiệm của Ấn Độ-Đức trong năm 2009 có liên quan đến việc thả sáu tấn dung dịch sắt vào biển Nam Đại Tây Dương để kích thích sinh vật phù du sinh sôi, hấp thu các-bon và các-bon sẽ được gửi tới đáy biển khi các sinh vật phù du chết, kết quả cho thấy thành công ở mức giới hạn. Một đề xuất khác cho việc chuyến bay thử nghiệm của một khinh khí cầu tại Anh là một phần trong nghiên cứu geo-engineering cho dự án SPICE, thu hút sự phản đối gay gắt từ các nhóm môi trường và đã bị hủy bỏ, đáng ra nó sẽ là tiền thân của một thử nghiệm của một kỹ thuật phun xon khí sulfur vào khí quyển trong một nỗ lực để trả lại bức xạ năng lượng mặt trời trở lại không gian và làm dịu mát hành tinh.