Cập nhật tháng 11/2014. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) - Bức tranh sinh non trên toàn cầu (Preterm birth). Sinh non được định nghĩa là các em bé sinh ra còn sống trước 37 tuần của thai kỳ được hoàn thành. WHO đã chọn ngày 17/11 hàng năm là ngày sinh non thế giới (World Prematurity Day).
Bức tranh sinh non trên toàn cầu
Tổng quan (Overview)
Sinh non được định nghĩa là các em bé sinh ra còn sống trước 37 tuần của thai kỳ được hoàn thành, Có nhiều loại sinh non, dựa trên tuổi thai:cực kỳ non tháng (<28 tuần), rất non tháng (28 đến <32 tuần), trung bình đến cuối kỳ sinh non (32 đến <37 tuần).Cho uống thuốc để kích thích đẻ hoặc sanh mổ không nên được lên kế hoạch trước tuần 39 trừ khi phát hiện ra vấn đề sức khỏe.
Mức độ trầm trọng (The problem)
Ước tính có khoảng 15 triệu trẻ em được sinh ra quá sớm mỗi năm,điều đó xảy ra hơn 1 trong 10 trẻ sơ sinh. Gần 1 triệu trẻ em chết mỗi năm do các biến chứng của sinh non, nhiều trẻ sống sót phải đối mặt với một đời khuyết tật bao gồm cả khả năng học tập và các vấn đề về thị giác và thính giác. Trên toàn cầu, sinh non là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi và ở hầu hết các nước với số liệu đáng tin cậy thì tỷ lệ sinh non đang gia tăng. Sự bất bình đẳng trong tỷ lệ sống sót trên thế giới rất rõ ràng, ở những nơi có thu nhập thấp một nửa số trẻ sơ sinh ở 32 tuần tuổi (hai tháng đầu) chết do thiếu sự chăm sóc mang tính khả thi, chi phí hiệu quả như sưởi ấm, hỗ trợ cho con bú và chăm sóc cơ bản cho nhiễm trùng và khó thở. Ở các quốc gia có thu nhập cao, gần như tất cả những đứa trẻ này đều sống sót.
Giải pháp (The solution)
Hơn ba phần tư số trẻ sinh non có thể được cứu sống với chăm sóc chi phí- hiệu quả, có tính khả thi như chăm sóc thiết yếu trong quá trình sinh con và trong giai đoạn sau sinh cho tất cả các bà mẹ và em bé, tiêm steroid trước sinh (dành cho phụ nữ mang thai có nguy cơ sinh non và đáp ứng bộ tiêu chí tăng cường phổi của trẻ sơ sinh), chăm sóc mẹ kiểu chuột túi kangaroo (em bé được mang bởi người mẹ có tiếp xúc da với da và cho con bú sữa mẹ thường xuyên) và thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng sơ sinh.Để giảm tỷ lệ sinh non, phụ nữ cần được tiếp cận tới kế hoạch gia đình và tăng sự trao quyền, cũng như cải thiện các dịch vụ chăm sóc trước, giữa và trong thời gian mang thai.
Tại sao sinh non xảy ra?( Why does preterm birth happen?)
Sinh non xảy rado một loạt các lý do,hầu hết các trường hợp sinh non xảy ra một cách tự nhiênnhưng một số là do dùng thuốc kích thích đẻ sớm hoặc sinh mổ, cho dù vì lý do y tế hoặc không y tế.Các nguyên nhân phổ biến của sinh non bao gồm đa thai, nhiễm trùng và các bệnh mãn tính như tiểu đường và huyết áp cao; Tuy nhiên, thường không xác định được nguyên nhân,ngoài ra còn có một ảnh hưởng di truyền,hiểu biết tốt hơn về các nguyên nhân và cơ chế này sẽ thúc đẩy sự phát triển các giải pháp để ngăn ngừa sinh non.
Sinh non xảy ra ở đâu và khi nào? (Where and when does preterm birth happen?)
Hơn 60% các ca sinh non xảy ra ở châu Phi và Nam Á nhưng sinh non thực sự là một vấn đề toàn cầu, ở các quốc gia có thu nhập thấp, trung bình có tới 12% trẻ sơ sinh được sinh ra quá sớm so với 9% ở các nước có thu nhập cao hơn, trong các nước thì các gia đình nghèo có nguy cơ cao hơn. 10 quốc gia với số lượng lớn nhất về sinh non1: Ấn Độ: 3.519.100; Trung Quốc: 1.172.300; Nigeria: 773.600; Pakistan: 748.100; Indonesia: 675.700; Hoa Kỳ: 517.400; Bangladesh: 424.100; Philippines: 348. 900; Cộng hòa Dân chủ Congo: 341.400; Brazil: 279.300. 10 quốc gia có tỷ lệ cao nhất của sinh non trên 100 trẻ đẻ sống: Malawi: 18,1trên100 trẻ đẻ sống; Comoros: 16,7; Congo: 16,7; Zimbabwe: 16,6; Guinea Xích đạo: 16,5; Mozambique: 16,4; Gabon: 16,3; Pakistan: 15,8; Indonesia: 15,5; Mauritania: 15.4
Trong số 65 quốc gia với dữ liệu có xu hướng đáng tin cậy, ngoại trừ 3 quốc gia cho thấy sự gia tăng tỷ lệ sinh non trong vòng 20 năm qua. Lý do có thể cho điều này bao gồm sự đo lường tốt hơn, gia tăng tuổi của người mẹ và các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn ở bà mẹ như tiểu đường và huyết áp cao, sử dụng nhiều hơn các phương pháp điều trị vô sinh dẫn tới tỉ lệ đa thai, và những thay đổi trong thực hành sản khoa như sinh mổ hơn trước thời hạn. Có một sự khác biệt đáng kể trong sự sống còn của trẻ sinh non tùy thuộc vào nơi chúng được sinh ra. Ví dụ hơn 90% trẻ sơ sinh cực kỳ non tháng (<28 tuần) được sinh ra ở các nước có thu nhập thấp sẽ chết trong vòng vài ngày đầu tiên của cuộc đời; nhưng ít hơn 10% trẻ sơ sinh của thai kỳ này chết ở những nơi có thu nhập cao.
Đáp ứng của WHO (WHO response)
Năm 2012, WHO và các đối tác đã công bố một báo cáo "Sinh quá sớm: báo cáo hành động toàn cầu về sinh non" (Born too soon: the global action report on preterm birth) bao gồm việc ước tính sinh non đầu tiên theo quốc gia. WHO cam kết giảm các vấn đề sức khỏe và tổn thất mạng sống như là kết quả của sinh non bằng những hành động cụ thể như làm việc với các quốc gia thành viên và các đối tác để thực hiện "Mỗi trẻ sơ sinh: Một kế hoạch hành động nhằm chấm dứt các ca tử vong có thể ngăn chặn" (Every Newborn: An Action Plan to End Preventable Deaths) được thông qua tháng 5/2014 trong khuôn khổ "Chiến lược toàn cầu về sức khỏe phụ nữ và sức khỏe trẻ em" (Global Strategy for Women’s and Children’s Health) của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc (UN); Làm việc với các nước thành viên nhằm tăng cường sự sẵn có và chất lượng của số liệu về tỉ lệ sinh non; Cung cấp các phân tích cập nhật về các mức độ sinh non trên toàn cầu và xu hướng mỗi 3 đến 5 năm; Làm việc với các đối tác trên thế giới để tiến hành nghiên cứu các nguyên nhân gây sinh non và hiệu quả thử nghiệm và cung cấp các phương pháp can thiệp để ngăn ngừa sinh non và điều trị trẻ sơ sinh được sinh non; Thường xuyên cập nhật các hướng dẫn lâm sàng cho việc xử lý ở các bà mẹ mang thai và và các bà mẹ sinh non hoặc có nguy cơ sinh non và những người chăm sóc trẻ sinh non bao gồm chăm sóc mẹ ủ con kiểu chuột túi, cho trẻ sơ sinh ăn với cân nặng khi sinh thấp, điều trị nhiễm trùng và các vấn đề về đường hô hấp, và theo dõi chăm sóc tại nhà (các khuyến cáo mới của WHO sẽ được công bố trong quý đầu tiên của năm 2015); Phát triển các công cụ để nâng cao kỹ năng cán bộ y tế và đánh giá chất lượng chăm sóc cho trẻ sơ sinh non.
1 Blencowe H, Cousens S, Oestergaard M, Chou D, Moller AB, Narwal R, Adler A, Garcia CV, Rohde S, Say L, Lawn JE. National, regional and worldwide estimates of preterm birth. The Lancet, June 2012. 9;379(9832):2162-72. Estimates from 2010.
1 Blencowe H, Cousens S, M Oestergaard, Chou D, Moller AB, Narwal R, Adler A, Garcia CV, Rohde S, Say L, Lawn JE. Ước tính quốc gia, khu vực và trên toàn thế giới về sinh non. The Lancet,June năm 2012. 9; 379 (9832): 2162-72. Ước tính từ năm 2010.
Ngày sinh non thế giới
Ngày 17/11/2014. WHO - Ngày sinh non trên thế giới (World Prematurity Day).Hơn 90% số trẻ sinh rất non được sinh ra ở các nước có thu nhập thấp sẽ chết trong vòng vài ngày đầu tiên của cuộc đời, trong khi đó chưa đầy 10% số trẻ sinh non chết ở các quốc gia có mức thu nhập cao. Sinh ra quá sớm: báo cáo hành động toàn cầu về sinh non cung cấp các ước tính lần đầu tiên về số trẻ sinh non ở quốc gia, khu vực và toàn cầu cho thấy mức độ sinh non đang gia tăng ở hầu hết các nước và hiện nay là nguyên nhân thứ hai dẫn đến tử vong trên toàn cầu cho trẻ em dưới 5 tuổi chỉ sau viêm phổi. Chăm sóc mẹ kiểu chuột túi Kangaroo là một phương pháp chăm sóc trẻ sinh non liên quan đến trẻ sơ sinh đang được tiến hành, thường là do người mẹ với sự tiếp xúc da với da. Hướng dẫn này dành cho các chuyên gia y tế chịu trách nhiệm cho việc chăm sóc trẻ sơ sinh nhẹ cân và trẻ sinh non được thiết kế để phù hợp với điều kiện địa phương, cung cấp hướng dẫn về cách tổ chức tới các dịch vụ ở cấp độ chuyển tuyến và những gì là cần thiết để cung cấp kiểu chăm sóc mẹ kangaroo có hiệu quả. WHO sẽ tham gia với hàng ngàn người trên toàn thế giới đánh dấu kỷ niệm Ngày sinh non thế giới năm nay vào ngày 17/11/2014. Mỗi năm, ước tính có khoảng 15 triệu trẻ em sinh non và được định nghĩa là các em bé sinh ra còn sống trước 37 tuần của thai kỳ. Con số này là nhiều hơn một trong 10 trẻ sơ sinh và những con số này đang tăng lên. Sự kiện hàng năm diễn ra trên toàn thế giới, mang mọi người đến cùng nhau nhằm nâng cao nhận thức về vấn đề sinh non trên toàn cầu là nguyên nhân tử vong hàng đầu trên toàn cầu ở trẻ em dưới 5 tuổi.
 |
| Gates Foundation |
Gánh nặng về sinh non trên toàn cầu (The global burden of preterm birth)
Trong khi 60% số trẻ sinh non xảy ra ở châu Phi và Nam Á thì sinh non là một vấn đề toàn cầu, tuy nhiên có một sự khác biệt đáng kể trong sự sống còn của trẻ sinh non tùy thuộc vào nơi chúng được sinh ra. Hơn 90% trẻ sơ sinh rất non (dưới 28 tuần) được sinh ra ở các nước có thu nhập thấp sẽ chết trong vòng vài ngày đầu tiên, trong khi chưa đầy 10% trẻ sơ sinh rất non chết ở những nước có thu nhập cao. Ngày sinh non trên thế giới là một thời điểm quan trọng để phản ánh và cam kết hành động nhằm giúp giải quyết những bất bình đẳng này và để ngăn chặn những cái chết không cần thiết và các vấn đề sức khỏe do sinh non.
Về ngày này (About the day)
Gần một triệu trẻ em chết mỗi năm là do các biến chứng của sinh non, nhiều trẻ sống sót có thể phải đối mặt với một đời sống bị khuyết tật, bao gồm cả khuyết tật về học tập và các vấn đề về thị giác và thính giác. Ngày sinh non trên thế giới giúp nâng cao nhận thức của các can thiệp hiện nay, chi phí-hiệu quả mà có thể giúp giải quyết những vấn đề này bao gồm chăm sóc thiết yếu trong khi sinh và trong giai đoạn sau sinh cho tất cả mẹ và em bé như tiêm steroid trước sinh (dành cho phụ nữ mang thai có nguy cơ sinh non nhằm tăng cường phổi của trẻ sơ sinh), chăm sóc mẹ kiểu chuột túi kangaroo (khi em bé được mang bởi các mẹ có tiếp xúc da với da và cho con bú thường xuyên), và sử dụng kháng sinh để điều trị các nhiễm trùng sơ sinh.
Đáp ứng toàn cầu (Global response)
WHO cam kết ngăn chặn và làm giảm các vấn đề sức khỏe và mạng sống bị mất do sinh non, năm 2012 WHO công bố với các đối tác Sinh quá sớm : báo cáo hành động toàn cầu về sinh non, trong đó bao gồm ước tính lần đầu tiên về sinh non theo quốc gia. Ngoài ra, WHO đang làm việc với các quốc gia thành viên và các đối tác để thực hiện Mỗi trẻ sơ sinh: Một kế hoạch hành động nhằm chấm dứt tử vong có thể ngăn chặn, được thông quabởiĐại Hội đồng Y tế Thế giới lần thứ 67 vào tháng 5 năm 2014. Kế hoạch hành động góp phần vào chiến lược toàn cầu của Tổng Thư ký LHQ về sức khỏe phụ nữ và sức khỏe trẻ em, và giúp làm nổi bật sinh non là một ưu tiên toàn cầu, đặc biệt bao gồm trong chương trình nghị sự phát triển bền vững sau năm 2015.
Nghiên cứu và hành động (Research and action)
Ngày sinh non trên thế giới năm 2014 nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu để giải quyết các nguyên nhân gây sinh non cũng như cải thiện điều trị và chăm sóc trẻ sơ sinh, các bà mẹ và gia đình của họ, nâng cao hiểu biết về sinh non sẽ hỗ trợ trong việc thúc đẩy sự phát triển của các giải pháp có thể giúp chấm dứt số trường hợp tử vong có thể phòng ngừa. WHO đang làm việc với các đối tác trên thế giới để tiến hành nghiên cứu về các nguyên nhân gây sinh non bao gồm làm việc với với các nước thành viên để tăng cường sự sẵn có và chất lượng của dữ liệu về sinh non và hiệu quả thử nghiệm và cung cấp các phương pháp can thiệp để ngăn ngừa sinh non và cung cấp các dịch vụ chăm sóc tốt nhất có thể cho trẻ sinh non. WHO cũng đang cung cấp các ước tính cập nhật về gánh nặng toàn cầu của sinh non và cập nhật các hướng dẫn lâm sàng dựa trên bằng chứng. Ngoài ra, WHO đang nghiên cứu để phát triển các công cụ nhằm nâng cao kỹ năng cán bộ y tế để đối phó với sinh non, cũng như để đánh giá chất lượng chăm sóc cho trẻ sơ sinh non tháng và gia đình của họ.