Ngày 21/3/2014. PHNOM PENH - Các quan chức y tế đã lên kế hoạch hội nghị ở thủ đô Campuchia vào hôm thứ hai, ngày 24/3/2014 để thảo luận về sự gia tăng số lượng các trường hợp nhiễm cúm gia cầm ở người tại nước này. Nạn nhân gần đây nhất là một bé gái hai tuổi, qua đời vào ngày 14/3/2014 nâng số ca tử vong được xác nhận trong năm nay lên con số bốn. 14 người Campuchia đã chết vào năm ngoái do chủng cúm gia cầmH5N1, chiếm hơn một nửa trong tổng số toàn cầu.
Nỗ lực quốc tế đang thực hiện để kiểm soát dịch cúm gia cầm ở Campuchia
Tại chợ Chhbar Ampov, một trong những chợ lớn nhất ở Phnom Penh gà bán rất chạy. Ly Mey đã giết mổ gia cầm trong một thập kỷ, cô ta giết chết, vặt lông và bán khoảng 20 con một ngày. Cô mua gia cầm từ Prey Veng, một tỉnh nằm giữa Phnom Penh và quốc gia láng giềng Việt Nam và đó là một điểm nóng đối với chủng cúm gia cầm H5N1 nhưng Ly Mey không mấy quan tâm đến căn bệnh này. Cô nói rằng thật là dễ dàng để trả lời ngay lập tức và tốt hơn so với các bác sĩ thú y về một con gà khỏe mạnh.
 |
| Gà bày bán ở chợ trung tâm chợ Chhbar Ampov, Phnom Penh (Ảnh:Robert Carmichael/VOA) |
Đó là một câu chuyện tương tự ở những nơi khác trên thị trường: Chum Sophal, người bán 100 kg chân gà và cánh hàng ngày, theo một ấn tượng sai lầm rằng các gia cầm sống không mang dịch cúm gia cầm. Theo cô gà mua là an toàn bởi vì chúng vẫn còn sống vào thời điểm đó và không có gì lo lắng vì nơi ấy không bán thịt gà đã chết.
 |
| Ly Mey chọn gà để giết mổ tại nơi bán hàng của mình ở chợ Chhbar Ampov tại Phnom Penh |
Cả hai người phụ nữ đều sai, gà có thể mang H5N1 trước khi biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nào, trong khi vịt bị nhiễm bệnh thường không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng chút nào. Nguy cơ cho con người đến khi cầm gia cầm nhiễm bệnh hoặc ăn thịt mà không nấu chúng đúng cách. Trong những trường hợp này, con người có thể bị nhiễm H5N. Tỷ lệ tử vong ở những người có xét nghiệm cho thấy bị nhiễm H5N1 khoảng 60%.
Cần phải thay đổi hành vi (Need to change behaviors)
Sự thiếu hiểu biết của phụ nữ không có gì bất ngờ lớn vì H5N1 đã được phát hiện đầu tiên ở gia cầm tại đây vào tháng 1/2004, các nhà chức trách và các nhà tài trợ đã cố gắng làm cho mọi người thay đổi hành vi của họ khi cầm nắm gia cầm, các chuyên gia nói rằng nỗ lực đã thất bại phần lớn. Điều đó một phần là do khoảng 80% trong số 20 triệu con gà và vịt của đất nước được nuôi gần với con người. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hiệp Quốc (U.N.’s Food and Agriculture Organization_FAO) tin rằng H5N1 lưu hành ở gia cầm của Campuchia. Tuy nhiên, chính phủ sẽ không trả tiền đền bù cho người dân bị mất gia cầm của họ vì bệnh, kết quả là khi gia cầm bị bệnh, khuyến khích người dân nghèo khổ hoặc là để bán hoặc để ăn và không báo cáo dịch.
Lotfi Allal của FAO cho biết nỗ lực phòng chống nên cố gắng tập trung vào các biện pháp hơn nữa để đảm bảo báo cáo sớm về dịch bệnh do virus: "Vi rút đang lưu hành ở đây, chúng ta phải nhận thức được, không làm hoảng sợ và phải tiếp tục làm việc chặt chẽ với lĩnh vực của con ngườixem làm thế nào tốt hơn để có thể làm giảm thiểu nguy cơ cho con người và làm thế nào có thể sớm phát hiện các virus có nguồn gốc trong gia cầm". Với 18 trường hợp tử vong từ H5N1 trong vòng 15 tháng qua, Campuchia đã báo cáo số liệu thống kê tồi tệ nhất so với bất cứ nước nào trên thế giới. Hơn một nửa trong số 56 trường hợp xác nhận nhiễm H5N1 ở người tại Campuchia cho đến nay đã xảy ra kể từ đầu năm ngoái.
Lây truyền từ người sang người (Human-to-human transmission)
Mối quan tâm chính của các chuyên gia y tế là H5N1 sẽ biến chủng để cho phép lây truyền từ người sang người. Hầu hết các trường hợp H5N1 của Campuchia ở phía đông nam của đất nước, một khu vực có chung biên giới với Việt Nam mà qua đó các loài gia cầm được nhập lậu ít bị kiểm tra nhưng ở khu vực đó Campuchia đã báo cáo hơn 30 trường hợp ở người kể từ đầu năm 2013, trong khi Việt Nam báo cáo chỉ có 4. Phát biểu thông qua Skype, Tiến sĩ Dennis Carroll-người đứng đầu đơn vị đại dịch cúm và các mối đe dọa mới nổi lên khác ở USAID-một bộ phận phát triển của chính phủ Mỹ nói rằng điều đó là khó hiểu bởi vì các biến thể H5N1 là như nhau ở cả hai bên biên giới. Ông Carrol nói: "Dịch tễ học, di truyền học của cả virus và biểu hiện cả ở gia cầm và ở người được chia sẻ khá nhiều nhưng chúng ta đang thấy một sự không cân xứng rất lớn giữa những gì đang diễn ra bên Campuchia so với những gì đang diên ra bên Việt Nam mà không có bất kỳ lời giải thích nào thật rõ ràng". Có nhiều khả năng cho sự gia tăng số người nhiễm tại Campuchia: có thể là do giám sát và báo cáo tốt hơn hoặc có thể có thực sự là có nhiều ca nhiễm hơn hoặc có thể là sự kết hợp của cả hai.
Ở giai đoạn này, các chuyên gia chỉ đơn giản là không biết, đó là lý do tại sao USAID đang chủ trì cuộc họp với các quan chức Việt Nam và Campuchia hôm thứ hai, một phần để cải thiện chia sẻ thông tin và đáp ứng với dịch. Campuchia đã xây dựng một chương trình xét nghiệm và giám sát cải thiện nhiều về H5N1 nhưng vẫn không có chương trình tiêm chủng gia cầm, không có kế hoạch bồi thường cho nông dân tiêu hủy gia cầm của họ. Các chuyên gia cho rằng nếu tình hình xấu đi có thể phải thay đổi.
Campuchia và Việt Nam thống nhất đẩy mạnh giám sát dịch cúm gia cầm
Ngày 25/3/2014. PHNOM PENH, CAMPUCHIA - Các quan chức Campuchia và Việt Nam nói rằng họ đang chuẩn bị để thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn nhằm giám sát khu vực bị cúm gia cầm. Sau 2 ngày hội nghị tại Phnom Penh, Cục phó Cục Thú y thuộc Bộ Nông nghiệp (Vietnam Agriculture Ministry Animal Health Department Deputy Director General) Mai Văn Hiệp cho biết vào hôm thứba rằng những nỗ lực sẽ bao gồm giám sát chặt chẽ về kinh tế thương mại gia cầm và chia sẻ thông tin tốt hơn tại các cửa khẩu: "Chúng tôi sẽ thiết lập một khu vực, cụ thể là khu vực xung quanh biên giới giữa hai nước. Chúng tôi cũng sẽ thiết lập thông tin về căn bệnh này, đặt việc vận chuyển động vật qua biên giới dưới sự kiểm soát và tham gia nâng cao nhận thức của công chúng".
 |
| Gà được bày bán tại một chợ bán sỉ gia cầm ở làng Hà Vỹ, Hà Nội, Việt Nam, ngày 5/4/ 2013 |
Dịch cúm gia cầm đã giết chết 14 người Campuchia và 63 người Việt Nam từ năm ngoái, trở thành các nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất ở Đông Nam Á. Theo Lotfi Allal thuộc Trung tâm khẩn cấp củaTổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc về các bệnh động vật xuyên biên giới cho biết dịch cúm gia cầm vẫn còn là mối quan tâm của mọi cấp: "Dịch bệnh vẫn còn là một mối quan tâm ở cấp độ quốc tế với tất cả các đối tác quốc tế và các nhà tài trợ nhưng nó cũng là một mối quan tâm của chính phủ và điều này là cho cả hai bên, con người và động vật". Hầu hết các trường hợp nhiễm H5N1 ở người đã được truy tìm nguồn gốc do tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị bệnh, căn bệnh này gây ra các biến chứng hô hấp nặng vàcó thể dẫn đến tử vong.