|
Phát triển vắc-xin ngừa sốt rét bằng… muỗi !
Dùng chính ký sinh trùng sốt rét của muỗi để sản xuất vắc-xin ngừa bệnh là một dự án đang được một nhóm nghiên cứu quốc tế triển khai tại Hoa Kỳ. Một nhóm chuyên gia quốc tế, dưới sự hướng dẫn của nhà khoa học Mỹ Stephen Hoffman, đang phát triển một loại vắc-xin chống bệnh sốt rét, được bào chế từ ký sinh trùng Plasmodium falciparum được làm yếu đi. Ông Hoffman, 58 tuổi, vừa sáng lập Sanaria Inc., công ty sinh học có mục đích duy nhất là phát triển một loại vắc-xin hữu hiệu để chống bệnh sốt rét. 75 đến 100 triệu liều vắc-xin/năm Để biến dự án của mình thành hiện thực, ngày 26/10 vừa qua, ông Hoffman đã chính thức mở một cơ sở sản xuất của công ty ở Rockville, Maryland. Ông hy vọng sẽ tạo ra được từ 75 đến 100 triệu liều vắc-xin hàng năm để chủng ngừa cho 25 triệu trẻ em ở tiểu vùng Sahara châu Phi.  | Một kỹ thuật viên của Sanaria Inc. đang xử lý muỗi. Công ty này đang
sử dụng chính ký sinh trùng sốt rét của muỗi để bào chế vắc-xin (Ảnh: AFP) |
Ông Hoffman, người từng là Giám đốc Chương trình nghiên cứu sốt rét của Hải quân Mỹ trong thập niên 80 của thế kỷ trước, nhấn mạnh: “Việc mở cơ sở này là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển vắc-xin từ chính ký sinh trùng sốt rét”. Theo ông Hoffman, mặc dù nhiều nhà nghiên cứu tại hàng chục phòng thí nghiệm trên thế giới đang cố gắng bào chế vắc-xin chống sốt rét, nhưng qui trình phát triển vắc-xin của Sanaria Inc. là duy nhất hiện nay. Trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã dùng máu có nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum để nuôi muỗi có khả năng truyền bệnh sốt rét cho con người. Hai tuần sau, ký sinh trùng đã lan tràn trong ruột muỗi và di chuyển lên tuyến nước bọt của chúng. Sau đó, những con muỗi này được xử lý bằng phóng xạ để làm yếu ký sinh trùng trong cơ thể chúng. Và các chuyên gia đã xử lý những ký sinh trùng đã được làm yếu đó để bào chế vắc-xin. Một cuộc thử nghiệm nhỏ gần đây đối với 16 người lớn cho thấy ký sinh trùng Plasmodium falciparum được làm yếu đã có thể kích hoạt các phản ứng miễn dịch đủ mạnh để bảo vệ cơ thể trong khoảng thời gian ít nhất là 10 tháng, với tỉ lệ thành công là 90%. Theo các chuyên gia, ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum là thủ phạm của hơn 95% số ca sốt rét nặng và tử vong trên toàn thế giới. Mỗi con muỗi cho ra 2 liều vắc-xin  | Ông Stephen Hoffman cho biết
loại vắc-xin mới này có thể được
thử nghiệm lâm sàng vào
cuối năm 2008.
(Ảnh: J. Adam Fenster⁄The Gazette) |
Theo ông Hoffman, với phương pháp này, nhóm nghiên cứu đã biến muỗi thành “xí nghiệp sản xuất vắc-xin”, với công suất là 1 con muỗi cho ra 2 liều vắc-xin. Phát biểu với báo chí, ông Hoffman lạc quan cho rằng loại vắc-xin mới này sẽ được vào thử nghiệm lâm sàng lớn vào cuối năm 2008. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu vẫn còn nhiều việc phải làm để chứng minh tính hiệu quả của vắc-xin. Quyết tâm của Hoffman đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của chính phủ Mỹ và tổ chức Bill & Melinda Gates Foundation. Cuối năm 2006, tổ chức từ thiện này đã tài trợ 29,3 triệu USD cho dự án của ông thông qua PATH Malaria Vaccine Initiative. Ông Hoffman nói: “Phải mất 1 thời gian dài mới có thể cho ra đời một loại vắc-xin hữu hiệu để chế ngự và cuối cùng là xoá bỏ bệnh sốt rét trên thế giới, nhưng điều quan trọng trước mắt là góp phần ngăn chặn cái chết của khoảng 3.000 trẻ em mỗi ngày do sốt rét gây ra”. Theo Tổ chức Y tế thế giới, hàng năm có khoảng 300 triệu người mắc bệnh sốt rét và hơn 2 triệu người thiệt mạng. Và cứ mỗi 30 giây trôi qua là có 1 trẻ em chết vì bệnh sốt rét. 5 năm tới, vắc-xin sốt rét có mặt trên thị trường Hàng trăm triệu USD hiện đang được đầu tư cho một loại vắc-xin mới, ngừa sốt rét có tên là Mosquirix. Tỷ lệ ngừa bệnh thành công là 66%. Dự kiến, 5 năm tới vắc-xin này sẽ có mặt trên thị trường. Ngày 17/10/2007, các chuyên gia trường Đại học Barcelona (Tây Ban Nha) cho biết trẻ em ở các nước đang phát triển có thể được bảo vệ bằng vắc-xin Mosquirix (RTS,S/AS02) của hãng dược phẩm khổng lồ GlaxoSmithKine Plc. (Anh). Nhóm nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm giai đoạn 2 đối với loại vắc-xin này ở Mozambique cho 214 trẻ sơ sinh – 10, 14 và 18 tuần tuổi. Số trẻ này được chia làm 2 nhóm: sử dụng vắc-xin và không sử dụng vắc-xin.  | Vắc-xin Mosquirix đạt tỉ lệ ngừa bệnh thành
công 66% trong thử nghiệm giai đoạn 2.
Trong ảnh: Ký sinh trùng sốt rét P. falciparum
đang phá vỡ hồng cầu. (Ảnh: medinfo.ufl.edu) |
Sau 6 tháng thử nghiệm, chỉ có 22 trường hợp nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum ở nhóm trẻ được tiêm vắc-xin, trong khi ở nhóm còn lại, số ca nhiễm là 46. Theo các chuyên gia, tính chung cho các độ tuổi, vắc-xin này đạt tỉ lệ thành công khoảng 66%. Các chuyên gia về sốt rét nhận định rằng vắc-xin sẽ có công hiệu tốt nhất khi được sử dụng cho trẻ càng sớm càng tốt sau khi sinh.Dù chưa đạt tỉ lệ thành công là 100%, nhưng các chuyên gia tin rằng vắc-xin này sẽ góp phần bảo vệ sinh mạng hàng triệu trẻ em các nước đang phát triển, nhất là ở châu Phi – nơi có tỉ lệ tử vong cao nhất về bệnh sốt rét. Kết quả này mở đường cho cuộc thử nghiệm qui mô lớn (giai đoạn 3) cho 16.000 trẻ em ở 7 nước châu Phi vào nửa cuối năm 2008, mở ra niềm hy vọng có được một loại vắc-xin hữu hiệu trong vòng 5-6 năm nữa. Trả lời phỏng vấn báo chí, trưởng nhóm nghiên cứu, tiến sĩ Pedro Alonso, thuộc trường Đại học Barcelona, nói: “Đây là một bước đột phá quan trọng. Kết quả thử nghiệm cho thấy loại vắc-xin này có thể góp phần làm giảm gánh nặng bệnh tật và chết chóc quá lớn do bệnh sốt rét gây ra”. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cứ 30 giây trôi qua là có 1 trẻ em chết vì bệnh sốt rét, và hàng năm, toàn thế giới có 300 triệu người mắc bệnh và 1 triệu người tử vong. Theo dự kiến của các chuyên gia, nếu mọi việc diễn biến tốt đẹp, loại vắc-xin này sẽ được cấp phép lưu hành vào năm 2011 và sẽ có mặt trên thị trường vào năm 2012 hoặc 2013.Glaxo hứa sẽ bán Mosquirix với giá thấp cho các nước đang phát triển. Giá bán cụ thể sẽ được thương lượng với các đơn vị mua – rất có thể là tập đoàn có khả năng hỗ trợ các nước đang bị bệnh sốt rét hoành hành. Glaxo đã đầu tư 300 triệu USD để phát triển vắc-xin Mosquirix và dự kiến sẽ chi thêm từ 50 đến 100 triệu USD nữa trong tương lai.Tổ chức từ thiện Bill & Melinda Gates Foundation đã tài trợ 107 triệu USD cho chương trình thử nghiệm vắc-xin này.Chi tiết về cuộc thử nghiệm vừa được công bố trên tạp chí y học The Lancet ở Anh.
|
TRANG CHỦ
