Sốt rét vẫn là một trong những nguyên nhân quan trọng gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em và người lớn tại nhiều quốc gia có bệnh sốt rét lưu hành, đặc biệt tại châu Phi. Trên toàn cầu ước tính có 3,2 tỷ người ở 97 quốc gia và vùng lãnh thổ có nguy cơ mắc bệnh sốt rét và phát triển bệnh trên lâm sàng và trong đó 1,2 tỷ người có nguy cơ cao.
Các biện pháp phòng chống như điều trị toàn dân (MDA), sàng lọc, phát triển vaccine, phòng chống vector và các chiến lược điều trị không thể ảnh hưởng đến P. vivax như đã từng đối với P. falciparum. Hơn nữa, do thiếu một biện pháp nuôi cấy liên tục trên in vitro có thể duy trì chu kỳ hồng cầu của ký sinh trùng, nên nghiên cứu về P. vivax ít được quan tâm hơn so với P. falciparum, điều này đã trở thành một thách thức lớn.
Đa dạng di truyền là một trong những chiến lược quan trọng giúp KSTSR duy trì nhiễm bệnh lâu dài mặc dù có một phản ứng miễn dịch từ vật chủ liên tục. Quần thểP. vivax có sự biến đổi di truyền cao hơn so với quần thểP. falciparum trên toàn bộ hệ gen của chúng.Chính sự đa dạng di truyền giúp mang lại sự phát triển thích nghi, làm tăng khả năng thích ứng với những hoàn cảnh thay đổi.
Nhiều loại thuốc được chuyển hóa bởi một họ enzyme đặc biệt là hệ thống cytochrome P450 (CYP), chủ yếu được tìm thấy trong mạng lưới nội chất của tế bào gan. Khoảng 25% số thuốc được sử dụng trong thực hành lâm sàng được chuyển hóa bởi enzyme cytochrome P450 2D6 (CYP2D6). Enzyme chuyển hóa thuốc P450 2D6 (CYP2D6) được sản xuất bởi gen CYP2D6 và loại isoenzyme 2D6 cytochrome P-450 ở người (CYP2D6) rất cần thiết để chuyển đổi PQ thành các chất chuyển hóa có hoạt tính và cho quá trình tiêu diệt thể ngủ trong tế bào gan.
Ký sinh trùng Plasmodium spp. có chu kỳ sinh trưởng phức tạp. Thoi trùng từ những con muỗi bị nhiễm bệnh di chuyển đến gan và bắt đầu giai đoạn gan của chu kỳ KST bằng cách xâm nhập vào tế bào gan, ở đó chúng nhân lên và phát triển thành thể phân liệt chứa hàng ngàn KST non (thể hoa thị) trong gan. Mặt khác, P. vivax có đặc tính sinh học độc đáo, bao gồm giai đoạn bổ sung làm tăng đáng kể sự phức tạp về mặt dịch tễ và lâm sàng của bệnh so với P. falciparum.
Các nỗ lực tiêu diệt sốt rét đã có tác động tích cực đối với sốt rét P. falciparum trên toàn cầu. Tuy nhiên, riêng sốt rétdo P. vivax vẫn gây ra nhiều thách thức đáng kể trong lộ trình loại trừ sốt rét (LTSR). Điều này chính là do các đặc điểm sinh học “độc nhất” của loài này so vớiP. falciparum, đặt ra những thách thức nghiêm trọng cho các phương thức LTSR.
Các nhà khoa học từ Phòng thí nghiệm Ký sinh trùng và Nấm y học tại Đại học Strasbourg và Bệnh viện Đại học Strasbourg, phối hợp với Bộ Y tế Eritrea, Viện Pasteur, Đại học Columbia tại New York và WHO, đã phát hiện sự xuất hiện và lây lan của ký sinh trùng P. falciparum vừa kháng artemisinin vừabiến đổi gen làm cho các test chẩn đoán nhanh không thểchẩn đoán và phát hiện được ở Eritrea, ảnh hưởngđến các Chiến dịch Phòng chống và Loại trừ bệnh sốt rét trong khu vực và có thể ở những nơi khác nữa ở châu Phi. Kết quả nghiên cứu được công bố vào ngày 28 tháng 9 năm 2023 trên Tạp chí Y học nổi tiếng New England Journal of Medicine (NEJM).
Bệnh sốt rét gây ra bởi ký sinh trùng sốt rét do muỗi Anopheles truyền, qua vết đốt của muỗi ký sinh trùng sốt rét xâm nhập vào cơ thể sinh sản trong gan trước khi xâm nhập vào hồng cầu gây ra các triệu chứng sốt rét. Ký sinh trùng có các cơ vận động phân tử cho phép chúng xâm nhập vào các tế bào và điều này được cho là tất cả những gì cần thiết cho việc xâm nhập.
Hàng triệu người trên khắp thế giới đang phải hứng chịu căn bệnh sốt rét, phản ánh qua con số ước tính 228 triệu ca mắc và 0,4 triệu ca tử vong do sốt rét trong năm 2018 (theo Báo cáo Sốt rét Thế giới 2019). Ấn Độ và các quốc gia châu Phi chịu 85% gánh nặng sốt rét thế giới vào năm 2018. Khu vực Đông Nam Á ghi nhận tỷ lệ mắc mới sốt rét giảm 70% từ năm 2010 (17 ca/1.000 dân) đến năm 2018 (5 ca/1.000 dân).
Sốt rét do Plasmodium vivax là một tronng những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và dai dẳng do nhiều đặc tính đặc biệt trong chu kỳ sinh học và phát triển có tồn tại thể ngủ có thể tái hoạt sau vài tháng đến vài năm, thậm chí rất ngắn đối với các chủng ở châu Á. Trong lộ trình loại trừ sốt rét (LTSR) từ nay đến năm 2030, không thể không kể đến vai trò các công cụ mới tiềm năng cần huy động để tấn công và loại trừ P. vivax càng sớm càng tốt.
Trang tin điện tử Viện Sốt rét - Ký Sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn
Giấy phép thiết lập số 53/GP - BC do Bộ văn hóa thông tin cấp ngày 24/4/2005Địa chỉ: Khu vực 8-Phường Nhơn Phú-Thành phố Quy Nhơn-Tỉnh Bình Định.Tel: (84) 0256.3846.892 - Fax: (84) 0256.3647464 Email: impequynhon.org.vn@gmail.com Trưởng Ban biên tập: TTND.PGS.TS. Hồ Văn Hoàng-Viện trưởng Phó Trưởng ban biên tập: TS.BS.Huỳnh Hồng Quang-Phó Viện trưởng
• Thiết kế bởi công ty cổ phần phần mềm: Quảng Ích
TRANG CHỦ
Ký sinh trùng sốt rét
