Sán lá gan lớn - tác nhân gây bệnh rất nghiêm trọng trên gia súc và gây thiệt hại nền kinh tế nông nghiepẹ và chăn nuôi gia súc, đặc biệt tác động làm giảm sản lượng thịt và năng suất lao động của đàn gia súc vốn dĩ đang giúp sức cho nông dân tại các quốc gia nông nghiệp. Riêng bệnh sán lá gan lớn ở người hiện không còn xem là một bệnh do nhiễm tình cờ mà với các mức độ và cường độ nhiễm và tầm quan trọng về mặt dịch tễ học, các chuyên gia y tế nói chung và chuyên gia về ký sinh trùng nói riêng đề nghị đây là một bệnh quan trọng ở người, gây ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe con người trong 5 năm năm trở lại đây.

Về các khía cạnh dịch tễ học, lâm sàng và chẩn đoán dựa trên các xét nghiệm gián tiếp và trực tiếp cũng đã thường quy thực hiện tại các quốc gia, song vấn đề đưa ra một mô hình phòng bệnh cụ thể và thống nhất, để chỉ định hay khuyến cáo cho mỗi vùng vẫn còn là vấn đề còn nhiều tranh luận. Trong phạm vi bài viết, chúng tôi xin trích dẫn của hướng dẫn phòng bệnh theo 5 bước của chiến lược phòng chống sán lá gan hiệu quả của tác giả nỗi tiếng về lĩnh vực này đó là tiến sĩ Boray.

Gần 60% thịt bò và các sản phẩm từ sữa từ đông sang nam của nước Úc đều có sán lá gan, theo một nghiên cứu về khía cạnh sức khỏe động vật (Virbac Animal Health study) cho biết như trên. Các kho chứa hàng có trên 500 sản phẩm khác nhau đều được kiểm nghiệm năm nay dựa vào xét nghiệm ELISA-đây là kỹ thuật tiến bộ nhất để phát hiện nhiễm sán lá gan giai đoạn sớmlà phương pháp tốt nhất để phát hiện nhiễm sán lá gan trên gia súc. Đây là năm thứ 4 liên tiếp mà nghiên cứu Virbac được tài trợ để tìm ra các công cụ tốt hơn nhằm phát hiện và quản lý các sản phẩm để phòng ngừa gây hại do ký sinh trùng.

Trong khi các nhà sản xuất rất khen ngợi hết lừoi về test trên và xem đó như miện pháp phòng bệnh sống còn của họ, thì chuyên gia lừng danh thế giới về sán lá gan là tiến sĩ Joe Boray đang cố gắng giải quyết và điều trị sớm những ca bệnh, nhất là trong giai đoạn sớm, đặc biệt trước khi mùa mưa đến sẽ khiến cho sự phát triển của sán nhiều hơn. Tháng 4 và tháng 5 hằng năm (mùa hè) thường là những tháng mà các thành viên sán non bị phá hủy cấu trúc mô học nhiều nhất và bị chết vào cuối mùa hè đến đầu mùa thu. Đó là nhận định của Boray. Điều quan trọng để diệt sán sớm để làm dừng quá trình di chuyển và phát hủy nhu mô của sán tại đường mật – nơi mà các con sán trưởng thành sẽ đẻ trứng. Vào thu, việc điều trị sẽ hạn chế tối thiểu tổn thương gan và làm tăng cân trọng của các gia súc trở lại, khi đó lợi nhuận sẽ tăng lên cho các nhà sản xuất.

Khi đó cũng sẽ giảm đi sự lây nhiễm trên các thảm cỏ, nơi thả gia súc, ngược lại thì làm tăng nhanh nếu trời mưa đến, đặc biệt các vùng Queensland, NSW, Victoria, South Australia vàTasmania. Các ốc vật chủ trung gian của ký sinh trùng, có thể sống dưới mặt đất ngầm khi thời tiết khô hạn và cứ sau mùa mưa thì các ký sinh trùng lại phát triển nhanh trở lại.

Lựa chọn một phương thức điều trị hiệu quả:

Để chống lại căn bệnh này hiệu quả nhất đối với nhiễm ký sinh trùng sớm, tiến sĩ Boray khuyên các nhà sản xuất sử dụng các liều thuốc uống có thành phần triclabendazole (triclabendazole-based drench), dùng theo đường uống có lẽ tiện lợi và hiệu quả hơn loại chứa trong dạng dung dịch rồi đổ ra ít hiệu quả, lại đắt tiền hơn và có thể dẫn đến kháng thuốc nhiều hơn (!). Các nhà nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng thuốc triclabendazole được dùng đường uống, hấp thu vào trong dòng máu nhanh hơn và hiệu quả hơn dạng thuốc trong lọ rót ra (pour-on), kết quả là nồng độ thuốc trong cơ thể sẽ cao hơn và hiệu quả trong việc giết chết ký sinh trùng.

Theo tiến sĩ Boray, trong số các thuốc diệt sán lá gan hiện nay, thì thuốc Virbac's Flukazole C Plus Selenium- loại thuốc dùng đường uống có chứa thành phần triclabendazole và oxfendazole, dây là một thuốc hiệu quả nhất, chứng minh là một chất diệt ký sinh trùng rất tốt, các sán từ 2-4 tuần tuổi trên gia súc. Tác giả cũng cho biết hiệu quả cộng lực (synergistic effect) củachế phẩm Flukazole C Plus Selenium đã có bản quyền và bằng sáng chế, bảo đảm phòng chống ít nhất 99% các sán non giai đoạn sớm nhất, ngược lại các chế phẩm triclabendazole bản thân mình nó hoặc phối hợp với các phân tử khác có thể chỉ diệt < 10%.

Lợi điểm của điều trị hiệu quả trên các sán 2 tuần tuổi, thử nghiemẹ lâm sàng thực địa Virbac tại miền Trung NSW cho biết thuốc sán Flukazole C Plus Selenium đã giúp tăng cân thêm13 kg qua 11 tuần so với nhóm đã dùng thuốc dạng pour-on. Chỉ định Flukazole C Plus Selenium chi phí khoảng 1.20USD/200kg ít hơn so với dạng điều trị pour-on, và giá gia súc hiện tại khoảng 1.65USD/kg (sống), nên việc tăng trọng lượng sẽ nâng cao và cải thiện sản lượng bò đáng kể, đến 4.500 USD khi điều trị 200 súc vật một tuổi.

Ngoài ra, các nghiên cứ được ủy quyền bởi Virbac tiến hành bởi đơn vị nghiên cứu NSW Department of Primary Industries and Veterinary Health Research năm 2004-2006, hỗ trợ về mặt nghiên cứu khoa học là tiến sĩ Boray, kết quả cho thấy Flukazole C Plus Selenium có hiệu quả cao gấp 2 lần trong việc điều trị sán non 2 tuần tuổi so với các thuốc khác dùng đường uống vàvà gấp 10 lần so với dạng thuốc pour-on:

-Các động vật được điều trị bằng Flukazole C Plus Selenium thật sự không còn thấy sẹo tổn thương gan, trong khi nhóm động vật được điều trị bằng chế phẩm dạng pour-on vẫn còn tổn thương gan và các lá gan đó không khác mấy so với các lá gan chưa điều trị;

-Khi điều trị ở thời điểm 2 tuần sau nhiễm, các động vật được điều trị dạng pour-on tiếp tục còn sán đẻ trứng sán như khi chưa điều trị, điều này có thể lý giải là do nhiễm trên các đồng cỏ và nơi chăn thả cao, khác với khi điều trị bằng Flukazole C Plus Selenium;

Các nội dung khác »

---

• Tiếp cận mô hình One-Heath đề phòng chống bệnh sán lá truyền qua thức ăn (Food-borne Trematodiasis) ở người (22/02/2024)
• Liệu mô hình dịch tễ học bệnh sán lá gan lớn Fasciola spp. ở người có thay đổi trong thời gian tới không? (tiếp theo và hết) (01/02/2024)
• Liệu mô hình dịch tễ học bệnh sán lá gan lớn Fasciola spp. ở người có thay đổi trong thời gian tới không? (còn nữa) (25/01/2024)
• Đặc điểm mô bệnh học và sinh hóa của bệnh sán lá gan lớn (15/12/2023)
• Tại sao chỉ số Gamma-Glutamyl Transferase (GGT) đôi khi tăng cao trên bệnh nhân mắc bệnh sán lá gan lớn (20/11/2023)
• Phần 4. Tiếp cận mô hình ONE HEALTH để phòng chống bệnh sán lá gan lớn hiệu quả “One Health Model” Approach for Effective Human Fascioliasis Control (16/06/2023)
• Phần 3. Tiếp cận mô hình ONE HEALTH để phòng chống bệnh sán lá gan lớn hiệu quả “One Health Model” Approach for Effective Human Fascioliasis Control (13/06/2023)
• Phần 2. Tiếp cận mô hình ONE HEALTH để phòng chống bệnh sán lá gan lớn hiệu quả “One Health Model” Approach for Effective Human Fascioliasis Control (09/06/2023)
• Phần 1. Tiếp cận mô hình ONE HEALTH để phòng chống bệnh sán lá gan lớn hiệu quả “One Health Model” Approach for Effective Human Fascioliasis Control (09/06/2023)
• Phần 2: Phát triển và ứng dụng chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn ờ người (14/05/2023)
• Phần 1: Phát triển và ứng dụng chẩn đoán hình ảnh trong chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn ờ người (05/05/2023)
• Phần 3: Cập nhật một số nghiên cứu về hiều quả/hiệu lực của thuốc Thiabendazole trong điều trị một số bệnh do ký sinh trùng ở người (31/05/2019)
• Thông tin mới về chấp thuận của cơ quan quản lý thực dược phẩm với thuốc điều trị sán lá gan lớn loại Triclabendazole (FDA Approves Triclabendazole for Treatment of Fascioliasis) (20/05/2019)
• Phần 5: Cập nhật các ấn phẩm nghiên cứu về bệnh sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ ở người & mối quan tâm đến ung thư gan mật? (29/10/2018)
• Phần 4: Cập nhật các ấn phẩm nghiên cứu về bệnh sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ ở người & mối quan tâm đến ung thư gan mật? (25/10/2018)