|
Kết quả phòng chống bệnh sán lá gan lớn và bệnh giun sán ký sinh ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên 6 tháng đầu năm 2009
Với điều kiện tự nhiên và xã hội thuận lợi cho dịch bệnh phát triển, đồng bào địa phương nhiều tập quán lạc hậu, ý thức vệ sinh phòng bệnh hạn chế, lại thường xuyên đối mặt với bão lụt kéo dài nên miền Trung-Tây Nguyên không chỉ là trọng điểm sốt rét mà còn là trọng điểm của các bệnh ký sinh trùng. Đặc biệt là những năm gần đây (2006-2009) bệnh sán lá gan lớn phát triển mạnh ở nhiều tỉnh miền Trung-Tây Nguyên và trở thành điểm nóng của cả nước nên việc đánh giá kết quả phòng chống bệnh sán lá gan lớn & các bệnh ký sinh trùng trong 6 tháng đầu năm và định hướng hoạt động 6 tháng cuối năm 2009 là hết sức cần thiết. Tình hình bệnh sán lá gan lớn gia tăng trong 6 tháng đầu năm 2009 Theo số liệu thống kê 6 tháng đầu năm 2009 tại 10 tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên và Phòng khám Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn thấy số bệnh nhân sán lá gan lớn (SLGL) được phát hiện và điều trịlà 2.500 ca tăng 45% (2.500/1.431) so với cùng kỳ năm 2008 ; trong đó cao nhất là Phòng khám Viện Quy Nhơn 1.523 ca, Bình Định 407 ca, Quảng Ngãi 200 ca, Quảng Nam 102 ca, Gia Lai 82 ca, Phú Yên 72 ca, Thừa Thiên Huế 45 ca, Khánh Hòa 42 ca, Đà Nẵng 18 ca, Đắc Lắc 6 ca và Quảng Trị 3 ca. Như vậy từ năm 2006 đến nay, bệnh sán lá gan lớn đã bùng phát trên diện rộng và ngày càng có xu hướng gia tăng, trong đó trên 80% số bệnh nhân SLGL tập trung ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên: năm 2006 là 92,31% (3.543/3.838), năm 2007 là 84,79% (1.862/2.196), năm 2008 là 90% (1.812/2000) so với cả nước và chỉ trong 6 tháng đầu năm 2009 số ca SLGL phát hiện ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên đã cao hơn so với các năm 2007, 2008 và gần bằng thời điểm bùng phát sán lá gan lớn năm 2006.  | Bệnh nhân sán lá gan lớn tăng đột biến nhưng thuốc đặt hiệu (Egaten 250mg) được cấp không
đáp ứng đủ nhu cầu điều trị |
Nguyên nhân gia tăng bệnh sán lá gan lớn
- Bệnh SLGL ngày càng gia tăng là do hiện nay không còn là bệnh ký sinh trùng hiếm gặp, người không còn là vật chủ tình cờ mà đã trở thành vật chủ thích nghi của sán lá gan lớn. - Tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở động vật ăn cỏ ở các tỉnh miền Trung rất cao (40-50%), sự đào thải trứng sán lá gan lớn trước đây chủ yếu ở động vật ăn cỏ nay cộng thêm trứng sán lá gan ở người bài xuất ra đã làm cho điều kiện nhiễm bệnh ngày càng thuận lợi hơn. - Yếu tố nguy cơ nhiễm bệnh sán lá gan lớn liên quan đến tập quán ăn rau sống dưới nước hoặc uống nước lã có ấu trùng sán và thói quen ăn uống hết sức phức tạp của người dân vì vậy việc phòng chống bệnh sán lá gan lớn cho cộng đồng gặp nhiều khó khăn. Các giải pháp phòng chống sán lá gan lớn ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên Từ năm 2003-2005: Ngay từ khi thấy xuất hiện tình hình nhiễm bệnh sán lá gan lớn ở người, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã có những cuộc điều tra khảo sát tại cộng đồng xác định tỷ lệ nhiễm bệnh khoảng 6%, thực hiện đề tài cấp Bộ về nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ học sán lá gan lớn ở một số điểm của hai tỉnh miền Trung, phối hợp với Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương nghiên cứu đánh giá hiệu quả của Triclabendazole (Egaten 250mg) điều trị bệnh nhân sán lá gan lớn. Từ năm 2006-2008: Trước diễn biến phức tạp của bệnh sán lá gan lớn, trong năm 2006 Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã chủ động báo cáo Bộ Y tế, thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ về kỹ thuật chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn; tham mưu cho Bộ Y tế xây dựng và ban hành “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn”; đề xuất với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam về nhu cầu cung ứng thuốc đặc hiệu và Bộ Khoa học-Công nghệ đề tài trọng điểm cấp Nhà nước nhằm giải quyết có hệ thống vấn đề sán lá gan lớn; tổ chức tập huấn và cung cấp thuốc đặc hiệu cho các tuyến y tế thuộc các tỉnh có tỷ lệ nhiễm bệnh cao ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên. Tuy nhiên các đề xuất của Viện chưa được đáp ứng hoàn toàn, những năm qua việc phát hiện, điều trị bệnh nhân sán lá gan lớn vẫn chỉ tập trung ở một số bệnh viện tỉnh và các Viện chuyên ngành dựa vào nguồn thuốc đặc hiệu do WHO cung cấp, công tác truyền thông giáo dục, giải quyết môi trường và các hoạt động can thiệp khác vẫn còn bỏ ngỏ do chưa có nguồn kinh phí và chưa có chương trình phòng chống cụ thể. Đầu năm 2009 đến nay: Trong 6 tháng đầu năm 2009 bệnh sán lá gan lớn ngày càng phát triển cùng tình trạng khan hiếm thuốc nghiêm trọng, mặc dù Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương đã chuyển giao cho Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn 6.500 viên Egaten 250mg từ nguồn thuốc của WHO để cung cấp cho các tỉnh có tỷ lệ nhiễm sán lá gan cao trong khu vực; nhưng do từ đầu năm đến nay số bệnh nhân tăng đột biến nên số thuốc được cấp không đáp ứng đủ nhu cầu điều trị, trong khi bệnh nhân vẫn tiếp tục gia tăng nên vấn đề thiếu thuốc đặc trị đã gây nhiều khó khăn cho các cơ sở y tế ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên do gia tăng áp lực điều trị. Để chủ động về nguồn thuốc điều trị sán lá gan lớn, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng Quy Nhơn đã báo cáo Bộ Y tế cho phép được mua thuốc đặc hiệu từ nguồn nhập khẩu của các công ty dược phẩm đồng thời cho chủ trương về nguồn kinh phí mua thuốc, hình thức phân phối thuốc, bán thu hồi kinh phí hay cấp miễn phí thuốc Egaten điều trị cho bệnh nhân và các giải pháp phòng chống khác thay vì phải bị động trông chờ vào nguồn cấp của WHO như trước đây. Trên cơ sở đề nghị của Viện, Bộ Y tế đã có văn bản hướng dẫn cho phép Viện và các cơ sở khám, chữa bệnh được phép mua thuốc điều trị bệnh sán lá gan lớn để điều trị cho người bệnh theo phác đồ điều trị do Bộ Y tế ban hành vì bệnh sán lá gan lớn không thuộc danh mục bệnh dịch tối nguy hiểm được cấp miễn phí và việc thanh toán thuốc được thực hiện thông qua chính sách thu viện phí, bảo hiểm y tế như các loại bệnh thông thường khác. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ, Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã gửi thông báo chủ trương của Bộ đến các cơ sở y tế liên quan đồng thời xúc tiến các thủ tục đấu thầu mua thuốc trong thời gian sớm nhất để kịp thời phục vụ người bệnh. Cùng với việc điều trị bệnh nhân, Viện đã tăng cường chỉ đạo công tác chẩn đoán & điều trị bệnh sán lá gan lớn tại các cơ sở y tế thuộc các tỉnh có tỷ lệ nhiễm bệnh cao; đồng thời đề nghị Bộ Y tế cho phép xây dựng đề án phòng chống và kinh phí thực hiện các biện pháp can thiệp khác như truyền thông giáo dục, giải quyết môi trường và các hoạt động phòng chống tại cộng đồng; xây dựng chương trình hoặc dự án cụ thể phòng chống bệnh sán lá gan lớn ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên, nơi có lưu hành bệnh cao nhất cả nước nhằm giảm thiểu áp lực bệnh nhân và khống chế sự gia tăng của bệnh sán lá gan lớn một các bền vững; tổ chức Hội nghị liên ngành y tế-thú y và các cơ quan hữu quan để phối hợp phòng chống bệnh SLGL ở người và gia súc nhiễm bệnh.  | Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn đã tiến hành nghiên cứu mô hình
phòng chống bệnh sán lá gan lớn ở quy mô 2 xã Cát Tân và Cát Hanh của huyện
Phù Cát, tỉnh Bình Định |
Hoạt động phòng chống giun sán 6 tháng đầu năm 2009
Trong 6 tháng đầu năm 2009, hoạt động phòng chống bệnh giun sán của Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Quy Nhơn và các tỉnh trong khu vực tập trung vào một số nội dung chủ yếu như sau: Tập huấn, giám sát: -Viện đã tổ chức các lớp tập huấn tại chỗ về chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn cho bác sĩ, kỹ thuật viên các bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi và khu vực Bắc Quảng Nam.. -Giám sát công tác chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn tại các bệnh viện huyện, tỉnh của hai tỉnh Quảng Ngãi và Quảng Nam. -Hỗ trợ kỹ thuật và một số trang thiết bị tối thiểu phục vụ cho labo ký sinh trùng đường ruột thuộc hai tỉnh Đăk Nông và Kon Tum. Điều tra: -Điều tra tình hình nhiễm giun đũa chó và đánh giá hiệu quả điều trị bằng thuốc Albendazole ở hai xã của huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định; kết quả điều tra bằng xét nghiệm máu ELISA thấy tỷ lệ nhiễm giun đũa chó ở xã Canh Vinh 21,78% (44/202), Canh Hiệp 20,5% (41/200). -Điều tra tình hình nhiễm sán dây tại hai xã của huyện Đăkglei, tỉnh Kon Tum thấy tỷ lệ nhiễm sán dây ở xã Đăk Mon là 15,61%, xã Đăk Roong là 6,27%. -Điều tra đánh giá tình hình nhiễm sán lá gan nhỏ tại hai xã của huyện Đăk Song, tỉnh Đăk Nông thấy tỷ lệ nhiễmsán lá gan nhỏ tại xã Đăk Môl là 2,14%, xã Đăk Hòa 0%. -Điều tra tình hình nhiễm sán lá gan lớn tại hai xã Cát Tân và Cát Hanh thuộc huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Can thiệp: -Tổ chức tẩy giun cho học sinh tiểu học tại hai tỉnh Phú Yên và Thừa Thiên-Huế đạt 99,08% (179.319/180.991). TT | Địa điểm (tỉnh) | Tổng số học sinh | Số HS được uống thuốc | Tỷ lệ HS được uống thuốc (%) | Tỷ lệ HS có tác dụng phụ | 1 | Thừa Thiên Huế | 101.553 | 99.995 | 98,47 | 525(0,53) | 2 | Phú yên | 79.438 | 79.324 | 99,86 | 21 ( 0,03) | Cộng | 180.991 | 179.319 | 99,08 | 546(0,30) |
-Nghiên cứu thử nghiệm mô hìnhphòng chống bệnh sán lá gan lớn theo nguồn tài trợ của WHO tại hai xã của huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Kế hoạch phòng chống giun sán 6 tháng cuối năm 2009 1.Tăng cường công tác chỉ đạo phòng chống bệnh sán lá gan lớn, tiến hành làm các thủ tục nhập thuốc đặc hiệu Egaten 250 để kịp thời phục vụ cho công tác điều trị bệnh nhân. 2.Xây dựng Dự án phòng chống sán lá gan lớn cho khu vực miền Trung-Tây Nguyên (2010-2011) theo chỉ đạo của Bộ Y tế do Cục Y tế dự phòng & Môi trường làm đầu mối chỉ đạo thực hiện. 3.Xây dựng Đề án phòng chống các bệnh giun sán cho khu vực miền Trung-Tây Nguyên giai đoạn 2010-2015. 4.Nghiên cứu tình hình nhiễm sán lá gan nhỏ tại một số diểm của tỉnh Quảng Trị. 5.Khảo sát tình hình nhiễm bệnh sán lá gan lớn ở một số điểm của tỉnh Thừa Thiên-Huế và tiếp tục nghiên cứu thử nghiệm mô hìnhphòng chống bệnh sán lá gan lớn theo nguồn tài trợ của WHO tại hai xã của huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định 6.Hỗ trợ kỹ thuật và một số dụng cụ cho labo nghiên cứu ký sinh trùng đường ruột cho tỉnh Quảng Ngãi.
|
TRANG CHỦ
