 |
| Giun móc |
Tại sao giun đũa, giun tóc, giun móc gọi là giun truyền qua đất và biện pháp phòng chống thế nào ?
Giun sán thường có 2 phương thức lan truyền: truyền qua đất (Geohelminth) và truyền qua sinh vật (Biohelminth). Trong vòng đời sinh trưởng, các loại giun như giun đũa, giun tóc, giun móc có một giai đoạn phát triển ở ngoại cảnh nên được gọi là giun truyền qua đất. Đặc điểm các loại giun truyền qua đất Giun đũa, giun tóc, giun móc trưởng thành sống ký sinh trong ruột người và hấp thu các chất dinh dưỡng để phát triển. Chúng đẻ trứng và trứng theo phân thải ra ngoại cảnh. Ở ngoại cảnh, trứng giun cần các yếu tố để phát triển như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đất, không khí... Sau một thời gian ở ngoại cảnh, trứng phôi tiến triển thành ấu trùng. Khi người bị nhiễm trứng phôi của giun đã đến giai đoạn ấu trùng lây nhiễm, nó xâm nhập vào người qua đường tiêu hóa (giun đũa, giun tóc) hoặc qua da (giun móc) và phát triển thành giun trưởng thành ký sinh để gây bệnh. Do có một giai đoạn giun đũa, giun tóc, giun móc sống ở ngoại cảnh nên được gọi là các loại giun truyền qua đất (Soil-transmitted helminthic)  |  |  | Giun đũa ký sinh ở chó
(Nguồn: Wikimedia) | Giun móc | Giun tóc |
Khó khăn của biện pháp phòng, chống
Công tác phòng chống các bệnh giun truyền qua đất ở các nước đang phát triển gặp rất nhiều khó khăn do vấn đề vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân kém, cộng đồng người dân thiếu sự giáo dục về y tế; khả năng cung cấp nước sạch không bảo đảm, một số nơi vẫn còn phong tục tập quán sử dụng phân người canh tác trong nông nghiệp hay nuôi trồng thủy sản. Ngoài ra, tình trạng phóng uế bừa bãi, dùng hố xí không đúng quy cách... cũng làm cho môi trường bị ô nhiễm nặng nề bởi mầm bệnh giun. Các yếu tố khác như mưa; gió, động vật nuôi như trâu, bò, heo, chó, gà, vịt...; côn trùng chân đốt như ruồi, bọ hung... cũng có vai trò quan trọng làm gia tăng sự phát tán mầm bệnh. Sự lan truyền, phát tán mầm bệnh giun truyền qua đất xảy ra cả vào mùa mưa lẫn mùa khô. Trứng giun trên mặt đất bị mưa cuốn trôi đến các chỗ thấp hơn, tập trung ở những vũng nước trên mặt đất, lắng đọng trong một lớp bùn mịn giữa một lớp che phủ bảo vệ mỏng của chất keo đất sét và một lớp các hạt thô hơn của mùn cát. Khả năng phát tán của trứng giun ra môi trường ngoại cảnh khá lớn, nó có thể cùng với bụi theo gió thổi vào mọi ngõ ngách, xó xỉnh, đồ vật trong nhà, tất cả mọi nơi đều có thể bị nhiễm trứng giun và nó có thể tồn tại khá lâu ở trong đất, môi trường. Mặt khác, trứng giun có thể tồn tại lâu ở ngoại cảnh do tác động của con người, làm tăng mức độ ô nhiễm mầm bệnh ở ngoại cảnh như nó hiện diện nhiều ở thực phẩm tươi sống, rau, quả; đồng thời ở các loại thực phẩm muối như dưa muối, hành muối... trứng giun vẫn có khả năng sống được và gây bệnh.  | không nên mặc quần thủng đáy cho trẻ em
(trong ảnh: trẻ em tại các vùng dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt) |
Mục tiêu và biện pháp phòng, chống Mục tiêu phòng chống giun truyền qua đất trước mắt là giảm tỷ lệ nhiễm và cường độ nhiễm. Biện pháp có hiệu quả nhất là kết hợp hài hòa các phương pháp phù hợp như vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường. Phương pháp vệ sinh cá nhân được thực hiện bằng cách tăng cường ý thức vệ sinh cá nhân cho tất cả mọi người, đặc biệt là đối với trẻ em. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế với ngành giáo dục để đưa giáo dục vệ sinh vào phổ cập ở các trường học. Chú ý việc giáo dục vệ sinh bàn tay, vệ sinh ăn uống, vệ sinh phóng uế... để mọi người có ý thức tự giác, thấy cần thiết phải rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; nâng cao nhận thức về vấn đề vệ sinh, không ăn các loại thực phẩm tươi sống, chưa rửa sạch kỹ hoặc chưa nấu chín, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Một vấn đề cũng cần được quan tâm là không nên mặc quần thủng đáy cho trẻ em, không phóng uế bừa bãi ra sân, vườn, hè phố...  | Không phóng uế bừa bãi ra sân, vườn, hè phố...
(trong ảnh một xác động vật chết để lâu ngoài vườn) |
Phương pháp vệ sinh môi trường rất quan trọng, đặc biệt ở những vùng đang phát triển, có đời sống thu nhập kinh tế thấp, trình độ văn hóa kém, tập quán sinh hoạt lạc hậu, lâu đời... Cần có giải pháp tích cực truyền thông giáo dục sức khỏe cho cộng đồng dân cư quản lý, xử lý nguồn phân thải hợp lý và bảo vệ nguồn nước sạch trong sinh hoạt. Phải xây dựng hố xí đúng quy cách, hợp vệ sinh, có thể diệt được mầm bệnh, trong đó có các lại giun truyền qua đất. Đồng thời có những giải pháp bảo đảm vệ sinh nguồn nước. Giếng nước xây dựng phải xa các hố xí, xa chuồng chăn nuôi gia súc, không bị rò rỉ, thấm nước. Nếu nguồn nước chưa được sạch phải dùng bể lọc. Nước uống cần đun sôi kỹ để diệt mầm bệnh, trong đó có các loại giun truyền qua nước. Tình trạng trình độ văn hóa thấp kém, phong tục tập quán lạc hậu... là hàng rào ngăn cản trong việc thực hiện các biện pháp phòng, chống các bệnh giun truyền qua đất. Để giáo dục tập quán vệ sinh trong cộng đồng nhân dân có hiệu quả, cần kết hợp việc truyền thông giáo dục sức khỏe với các biện pháp xử lý hành chính như những quy định xử phạt hành chính đối với các vấn đề về xã hội, văn hóa, kinh tế.
Đối tượng cần quan tâm để thực hiện việc truyền thông giáo dục sức khỏe, tác động các phương pháp vệ sinh môi trường cũng như vệ sinh cá nhân là trẻ em nhằm xây dựng được một tập quán mới, có khoa học với một cuộc sống vệ sinh không những cho thế hệ trẻ ngày nay mà còn cho cả thế hệ tương lai của đất nước trong một xã hội văn minh, hiện đại.
|
TRANG CHỦ
