CRP (protein C reactive) là một protein do gan sản xuất và là thành phần không thể thiếu trong phản ứng của hệ miễn dịch đối với tổn thương hay nhiễm trùng. CRP được biết đến như là chất chỉ điểm hiện tượng viêm và hiện tượng viêm lại đóng vai trò trung tâm trong chứng xơ vữa động mạch, protein này thường chỉ thấy trên bệnh nhân mắc bệnh tim nặng hoặc cấp tính. Sở dĩ có tên CRP vì nó kết tủa polysaccharide C của Streptococcus.
Trên người bình thường, CRP chỉ ở dạng vết (dưới 0,3mg/100ml huyết thanh hoặc 7-820 mcg%). Nhưng nếu cơ thể bị viêm nhiễm hay tổn thương, CRP có thể được nhân lên đến 1000 lần. CRP là yếu tố gây tăng mảng xơ vữa, tạo điều kiện xuất hiện huyết khối, làm tắc/ nghẽn động mạch vành (coronarial artery thrrombosis). Tỷ lệ CRP trong máu giảm song song với sự giảm LDL-cholesterol huyết thanh. Nghiên cứu của BS Paul Ridker ở Boston, USA xác định: nhóm bệnh nhân có LDL- cholesterol trong máu giảm xuống dưới 70mg/100ml ít bị tái phát bệnh tim, nếu CRP giảm dưới 2mg/l thì nguy cơ tái phát cơn nhồi máu cơ tim (myocardial infarction) giảm. Ngoài ra, CRP còn tăng trong các bệnh nhiễm trùng hoặc tự miễn khác: nhiễm kí sinh trùng, thấp khớp cấp, lupus ban đỏ hệ thống. CRP thường tăng trong các viêm nhiễm có tốc độ lắng máu tăng (Vs - vitèssess de sédimentation) và mất khi bệnh khỏi hoàn toàn.
Một vài nghiên cứu cho thấy ở những phụ nữ có nồng độ CRP cao trong máu, nguy cơ bị bệnh tim mạch tăng gấp 7 lần so với người có nồng độ CRP thấp. Ngoài ra, sự tích tụ của mảng xơ vữa trong mạch máu lâu ngày sẽ bị viêm nhiễm; gia tăng theo thời gian, làm cho các mảng này bị vở ra và các cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Thử nghiệm này thật sự có ích, đối với những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, CRP giúp phát hiện bệnh sớm trước khi những yếu tố nguy cơ kinh điển biểu hiện. Và thử nghiệm giúp đánh giá tình trạng của bệnh và quyết định cần can thiệp phẩu thuật hay không.
CRP được định lượng tính theo đơn vị mg/l máu. Kết quả cho thấy:
Nguy cơ tim mạch thấp: nếu dưới 1mg/l
Nguy cơ tim mạch vừa nếu 1-3mg/l
Nguy cơ tim mạch cao nếu > 3mg/l
Nếu CRP trên 10mg/l thì gần như đây là hậu quả của một sự nhiễm trùng hay là một bệnh lý nào khác và như vậy nó không có ích lợi gì trong đánh giá nguy cơ tim mạch mà chỉ phòng bệnh và bổ sung chẩn đoán. Trong những trường hợp đó, nên thử nghiệm lại sau 2 tuần hoặc sau khi đã hết tình nhiễm trùng để đánh giá lại nguy cơ tim mạch.