Với sự tiến bộ không ngừng cùng các nổ lực của tổ chức y tế thế giới và một số tổ chức khác thuộc Liên hiệp quốc cũng như các Viện nghiên cứu, các truwongf đại học đã và đang ngày càng tiến sâu vào các công trình nghiên cứu làm thế nào để không chế, phòng chống và tiến tới loại trừ căn bệnh sốt rét tại càng nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ càng tốt.Các công trình nghiên cứu đó cũng như các thử nghiệm nghiên cứu đã được công bố trong một số hội nghị, hội thảo gần đây trên thế giới.
Chẩn đoán bệnh sốt rét nhờ ánh sáng và nam châm
Một kỹ thuật mới sử dụng những thỏi nam châm và tia lazer để phát hiện ký sinh trùng (KST) sốt rét trong máu đã được các nhà vật lý thử nghiệm tại Hungary. Kỹ thuật này dựa trên các đặc điểm lựa chọn từ tính độc đáo của những chất thải trong suốt do KST sốt rét tạo ra trong máu. Nó là một lựa chọn rẻ tiền, độ nhạy cao và đáng tin cậy so với các công cụ chẩn đoán hiện nay.
Dịch sốt rét khiến 200 triệu người nhiễm và gây tử vong cho 1 triệu người mỗi năm. Đến nay, ngành khoa học y học đã tiến hành từ thử nghiệm chẩn đoán với các thiết bị nặng nề cho độ nhạy cao đến các thử nghiệm rẻ tiền mang độ chính xác thấp hơn, nhưng đều không thể đáp ứng được nhu cầu phòng chống hiệu quả căn bệnh này.
Một tài liệu mô tả cách tận dụng đặc điểm lựa chọn từ tính của haemozoin, một chất trong suốt do KST sốt rét bài tiết ra đã gây sự chú ý của István Kézsmárki, một nhà nghiên cứu thuộc Đại học Kinh tế và Công nghệ Budapest và Viện Khoa học Hungary. Khi KST tiêu hóa huyết sắc tố, chúng để lại một chất được gọi là “haem” mang độc tính cao, cho đến khi chuyển thành các hạt haemozoin trong suốt không hòa tan, thường gọi là sắc tố sốt rét.
Chiều của các khối trong suốt này điều tiết sự hấp thụ hay rải đều cường độ của ánh sáng phân cực trên nó. Do đó, đặt mẫu máu bị nhiễm KST sốt rét trong một từ trường mạnh sẽ hướng các hạt haemozoin mà bình thường chúng xoay chiều lung tung quay về cùng một hướng. Hiệu ứng tập hợp của ánh sáng phân cực chỉ rõ mẫu máu có bị nhiễm KST sốt rét hay không.
Cuộc chiến chống sốt rét ở Đông Nam Á đối mặt với thách thức mới
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các cơ quan khác của Liên hiệp quốc (LHQ) cho biết một trong những thách thức của cuộc chiến chống sốt rét hiện nay là ngày càng có nhiều bằng chứng về loại ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc ở Đông Nam Á. Theo tường thuật của thông tín viên Ron Corben của đài VOA tại Bangkok, các giới chức y tế đang họp ở Australia trong tuần này để bàn về việc tiến hành một chiến dịch cấp khu vực để chống sốt rét.
Một tổ chức hợp tác toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới lãnh đạo cho biết mặc dù đã có được tiến bộ trong việc giảm thiểu tỉ lệ tử vong của bệnh sốt rét trong thập niên qua, nhưng bệnh này tiếp tục là một vấn đề y tế toàn cầu, gây tử vong cho hơn 650.000 người mỗi năm, hầu hết là ở Phi Châu.
Tại Á Châu, các nước bị ảnh hưởng nặng nhất gồm có Ấn Độ, Indonesia, Pakistan và Miến Điện. Tổ chức Y tế Thế giới cho biết ở trong năm 2010 bệnh sốt rét gây bệnh co 30 triệu người và giết chết 42.000 người trên khắp khu vực.
Giờ đây, ngày càng có nhiều bằng chứng về một loại ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc ở Đông Nam Á và điều này làm cho nhiều người e rằng dòng bệnh mới có thể lan tràn và làm cho số tử vong vì sốt rét trên toàn cầu tăng thêm 200.000 người mỗi năm.
Bà Fatoumata Nafo-Traore là Giám đốc của Tổ chức Hợp tác Đẩy lùi Sốt rét (Roll Back Malaria Partnership), một tổ chức qui tụ Tổ chức Y tế Thế giới, Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc, Ngân hàng Thế giới và những tổ chức khác. Bà cho biết giới hữu trách đang tập trung nỗ lực vào việc tìm hiểu thêm về ký sinh trùng kháng thuốc.
Bà Nafo-Traore cho biết: "Sự phát triển của loại ký sinh trùng kháng thuốc artemisinin là thách thức lớn nhất. Nó bắt đầu ở biên giới Campuchia và Thái Lan. Nhưng chúng tôi đã bắt đầu thực hiện những hành động cụ thể để khắc phục."
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết những dấu hiệu khác của dòng bệnh kháng thuốc đã xuất hiện ở biên giới Thái Lan -Myanmar cũng như ở Việt Nam. Bà Nafo-Traore nói rằng một vấn đề khác nữa là vấn đề không có đủ kinh phí và bà trông đợi nhận được sự đóng góp khu vực tư nhân. Bà Nafo-Traore nói: "Một việc vô cùng quan trọng đối với chúng tôi là duy trì mức tài trợ và cố gắng để gia tăng mức tài trợ thông qua những nguồn tài trợ khác. Đó chính là lý do tại sao chúng tôi đang xem xét tới việc cải thiện những nguồn lực quốc nội. Chúng tôi muốn làm việc chung với khu vực tư để có thêm nguồn lực cho công tác khống chế bệnh sốt rét vì sốt rét cũng có liên hệ tới vấn đề công nhân không thể tới sở làm và học sinh không thể tới trường."
Trong một nỗ lực nhằm củng cố sự hợp tác khu vực ở Á Châu Thái bình dương, Australia đang bảo trợ cho một hội nghị trong tuần này. Đây là hội nghị chính trị cấp cao đầu tiên của khu vực về vấn đề sốt rét. Bà Nafo-Traore cho biết tuy Australia hiện giờ không có bệnh sốt rét nhưng chính phủ ở đây đã đặt ưu tiên cho việc hỗ trợ các nước khác diệt trừ bệnh sốt rét. Bà hy vọng Australia sẽ cung cấp thêm hỗ trợ tài chánh cho các nước kém phát triển hơn trong khu vực để các nước này có thể đẩy lùi bệnh sốt rét.
Cảnh báo nguy cơ thảm họa sốt rét trên toàn cầu
Ngày 2/11, các nhà khoa học và chuyên gia y tế tham dự hội nghị quốc tế về bệnh sốt rét, đang diễn ra ở thành phố Sydney của Australia, đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng bệnh sốt rét lây lan mạnh ở châu Á và hối thúc các nhà lãnh đạo trên thế giới tăng cường nỗ lực phòng chống căn bệnh này. Theo các báo cáo tại hội nghị "Sốt rét 2012: Cứu sống con người ở châu Á-Thái Bình Dương" do Cơ quan Phát triển Quốc tế Australia (AusAID) tổ chức ở Sydney trong hai ngày 1-2/11, châu Á hiện đứng thứ hai trên thế giới về gánh nặng bệnh sốt rét, chỉ sau châu Phi.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm bệnh sốt rét đe dọa khoảng 3,3 tỷ người trên toàn thế giới, trong đó khoảng 2,5 tỷ người sống ngoài khu vực châu Phi, bao gồm hơn 2 tỷ người ở châu Á-Thái Bình Dương, 160 triệu người ở châu Mỹ và 250 triệu người ở Trung Đông. Giám đốc Chương trình Sốt rét Toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiến sỹ Robert Newman, khuyến cáo về hiện tượng kháng thuốc xuất hiện ở lưu vực sông Cửu Long, Campuchia và Thái Lan.
Tiến sỹ Newman nhấn mạnh thực tế này đặt ra yêu cầu phải phản ứng khẩn cấp ở tiểu vùng Mekong mở rộng, vì nếu không có các biện pháp hữu hiệu ngăn chặn hiện tượng kháng thuốc lan ra khỏi khu vực này sẽ có nguy cơ xảy ra thảm họa y tế công trên thế giới. Trong khi đó, giáo sư Dennis Shanks thuộc Trung tâm Sốt rét Quân đội ở Queensland cảnh báo nguy cơ kháng thuốc đã lan ra nhiều vùng khác ở Đông Nam Á, trong đó loại kháng thể Chloroquine được phát hiện ở lưu vực sông Cửu Long từ năm 2001 đã lan rộng ra khắp khu vực.
Theo giáo sư Sanhxơ, nếu không có sự chung tay ngăn chặn ngay từ bây giờ, một lúc nào đó những loại thuốc chống sốt rét hiện nay sẽ không còn tác dụng. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, phát triển những loại thuốc mới đưa ra sử dụng trong trường hợp xuất hiện kháng thuốc. Thống kê của WHO cho thấy mỗi năm thế giới có khoảng 216 triệu người mắc bệnh sốt rét, trong đó 650.000 người tử vong, phần lớn là trẻ em dưới 5 tuổi ở châu Phi. Những nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của bệnh sốt rét gồm hầu hết các nước châu Phi và một số nước châu Á như Ấn Độ, Indonesia, Pakistan, Myanmar, Campuchia, Thái Lan, Papua New Guinea và Việt Nam.
Hội nghị toàn cầu chống sốt rét không chỉ là dịp nâng cao nhận thức của cộng đồng quốc tế về bệnh sốt rét, mà còn là cơ hội thúc đẩy vai trò điều phối khu vực và hợp tác chính trị nhằm tăng thêm tài trợ cho việc loại trừ căn bệnh này. Tại hội nghị, Ngoại trưởng Australia Bob Carr thông báo nước này sẽ hỗ trợ 100 triệu đôla Australia (104,13 triệu USD) trong bốn năm tới để giúp các nước châu Á-Thái Bình Dương chống sốt rét.Châu Á-Thái Bình Dương là khu vực chịu ảnh hưởng lớn thứ hai thế giới sau châu Phi với mỗi năm có trên 30 triệu trường hợp nhiễm bệnh và 42.000 người thiệt mạng.
Phát triển thêm một loại vaccine mới ngừa bệnh sốt rét
Các nhà nghiên cứu Úc vừa tạo cúđột phá khi phát hiện một loại vắc-xin chống sốt rét - căn bệnh nguy hiểm khiếnhàng triệu người tử vong mỗi năm, đặc biệt là trẻ em. Phát hiện chỉ ra rằng, những ngườiphát triển khả năng miễn dịch với sốt rét, thường phát triển các kháng thểchuyên tấn công protein PfEMP1, vốn là loại protein được sản xuất ra bởi kýsinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum - tác nhân gây ra hầu hết các trườnghợp mắc bệnh sốt rét.
Theo báo cáo của tạp chí JournalClinical Investigation (Mỹ), GS James Beeson, nhà nghiên cứu thâm niên thuộcViện Brunet - Trung tâm nghiên cứu vi trùng học và lây nhiễm bệnh lớn nhất nướcÚc, cho biết phát hiện này là một thành tựu trong việc phát triển một loạivắcxin hiệu quả giúp chống lại bệnh sốt rét.
Những phát hiện này đã vén lên bức màn bí ẩn về các loại proteingây sốt rét, được gọi là kháng nguyên bề mặt biến thể (VSAs), và VSAs có thể bịtấn công bởi một loại vắc-xin hiệu quả, nhằm tạo nên sự miễn dịch của cơ thểvới ký sinh trùng sốt rét, theo một tuyên bố của các nhà khoa học Viện Burnet. “Một loại vắcxin chống lại bệnh sốt rét sẽ giúp kéo giảm căn bệnh mang tínhtoàn cầu mà tới nay chưa có bất vắcxin phòng ngừa nào thích hợp”, giáo sưBeeson nói.
Các nhà khoa học cho biết, bệnhsốt rét gây ra bởi một loại ký sinh trùng lây nhiễm vào các tế bào máu của conngười và tái tạo trong đó. Trong thời gian ở bên trong các tế bào, ký sinhtrùng sốt rét sản xuất ra các loại protein đặc thù, khiến các tế bào máu bịnhiễm quyện lại với nhau, gây tắc nghẽn các mạch máu. Tình trạng huyết khối cóthể xảy ra trong các cơ quan như não, phổi và nhau của phụ nữ mang thai, gâynên các chứng bệnh nghiêm trọng và dẫn đến tử vong.