Vào hôm thứ năm vừa qua, các nhà khoa học ở Mỹ đã công bố một bước tiến đột phá trong việc tìm ra một loại vắc-xin hữu hiệu chống lại sốt rét, một căn bệnh truyền từ muỗi gây ra hàng triệu ca mắc trên toàn cầu. Theo công bố của các nhà nghiên cứu từ Viện Y Tế Quốc Gia, Hải Quân, Quân đội Hoa Kỳ và các tổ chức khác, một cuộc thử nghiệm đã được tiến hành bằng cách tiêm tĩnh mạch nhiền lần các liều vắc-xin được sản xuất từ dạng yếu hơn của bệnh SR cho hơn khoảng 40 người tình nguyện. Các nhà khoa học cho biết, mặc dù kết quả thu được có nhiều hứa hẹn, nhưng vẫn cần có thêm những cuộc thử nghiệm trên thực địa nữa. Tuy nhiên, điều này đã đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử thử nghiệm vắc-xin thành công 100% trong việc bảo vệ các đối tượng tham gia thử nghiệm không mắc căn bệnh nhiệt đới do muỗi truyền vốn đã gây ra cho hơn 200 triệu ca mắc mỗi năm và cướp đi sinh mạng của khoảng 660.000 người trong năm 2010 TS. William Schaffner, Trưởng khoa y tế dự phòng Đại Học Y Vanderbilt, đã gọi các kết quả này là “một tiến bộ khoa học” – nhưng vẫn thận trọng khi nói rằng “Vẫn chưa tới lúc để sử dụng rộng rãi loại vắc-xin này”. Ông cho hay: “Đây không phải là vắc-xin được sử dụng rộng rãi cho những người du lịch tới các nước đang phát triển trong thời gian tới. Tuy nhiên, từ quan điểm khoa học về việc đối phó với một trong 3 bệnh truyền nhiễm gây ra tử vong cao nhất trên toàn thế giới thì đây là một tiến bộ đáng kể. Và mọi người sẽ phải nín thở, theo dõi cuộc thử nghiệm tiếp theo có thành công hay không và thành công tới mức độ nào”.
Khám phá này đã được công bố hôm Thứ 5 trên tờ Tạp Chí Khoa học với nhiều ý kiến bình luận. Tham gia vào thử nghiệm có 57 đối tượng, bao gồm 40 người được tiêm vắc-xin từ tháng 10 năm 2011 đến tháng 10 năm 2012. Vắc-xin dùng trong thử nghiệm được sản xuất bởi công ty Sanaria Inc tại bang Maryland và được kiểm tra bởi Viện Nghiên Cứu Bệnh Truyền Nhiễm và Dị Ứng Quốc Gia, Viện nghiên cứu Quân đội Walter Reed và Trung tâm Nghiên cứu Y học Hải quân Hoa Kỳ. Đại Úy Judith Epstein, trưởng nhóm nghiên cứu của Trung Tâm nghiên cứu Y học Hải Quân Mỹ cho biết công ty Sanaria sở hữu bản quyền sản xuất loại vắc-xin này. TS. Schaffner cho biết thêm quá trình chứng minh khoa học, phê duyệt và phân phối văc-xin có thể mất từ 8 đến 10 năm. Sanaria và Epstein tin rằng quá trình đó có thể hoàn thành trong vòng 3 đến 4 năm. Vắc-xin đã được sản xuất từ việc sử dụng những thành phần của Plasmodium falciparum, loài ký sinh trùng (KST) đơn bào gây nên bệnh sốt rét. Những mẫu KST này sau đó được làm suy yếu bởi bức xạ và sau đó làm đông lạnh. Theo báo cáo của nghiên cứu, các tình nguyện viên thử nghiệm cho biết vắc-xin này “an toàn và hấp thu tốt”. Dù không tham gia vào nghiên cứu, TS. Schaffner cho biết trong những lần thử trước đó việc sử dụng biện pháp tiêm trực tiếp vào da hoặc cơ bắp đều không có kết quả. Phương pháp tiêm văc-xin nhiều lần qua tĩnh mạch là “một con đường đầy chông gai”, nhưng “đây là biện pháp phòng bệnh tối ưu nhất cho tới lúc này”. Các nhà nghiên cứu cho biết 6 trong số người tình nguyện được tiêm 5 liều vắc-xin tiêm tĩnh mạch đã không mắc sốt rét khi phơi nhiễm với KSTSR. Trong 9 người được tiêm 4 liều thì có 3 người mắc bệnh. Trong 12 người không được tiêm vắc-xin thì 11 người nhiễm bệnh. TS. Anthony Fauci, Viện trưởng Viện các bệnh truyền nhiễm, gọi kết quả trên là một “Bước tiến quan trọng vượt bậc” trong ngăn chặn sốt rét. Trong một thông báo của Viện, TS.Fauci cho biết rằng “Gánh nặng toàn cầu của bệnh sốt rét là quá lớn và không thể chấp nhận được. Các nhà khoa học và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế đã đạt được những nỗ lực đáng kể trong việc phát hiện, điều trị và ngăn ngừa bệnh sốt rét; tuy nhiên việc tìm ra một loại vắc-xin hữu hiệu vẫn còn là mục tiêu nan giải.”
Một loại vắc-xin tiền năng khác do Quỹ Bill và Melinda Gates cũng đã giúp làm giảm số ca bệnh sốt rét còn một nửa trong một thử nghiệm được tiến hành trên trẻ em ở 7 nước Châu Phi. Trong một phát biểu chiều hôm Thứ 5, Jessica Milman, một viên chức cấp cao của chương trình cho biết các kết quả được công bố hôm Thứ năm vừa rồi đã mang lại kết quả đầy hứa hẹn mặc dù có khá ít người tham gia vào nghiên cứu. Bà Millman cho biết: “Mặc dù còn rất nhiều trở ngại phải vượt qua, các kết quả đó đã chứng minh rằng việc sản xuất một loại vắc-xin phòng bệnh SR hiệu quả trong tương lai gần là điều không mấy khó khăn lắm. Sẽ cần phải có thêm nhiều nghiên cứu để chứng minh rằng vắn-xin đó có hiệu lực ở người dân sống trong những nước có bệnh sốt rét lưu hành; đồng thời những khó khăn trong việc sản xuất và giới thiệu sản phẩm cần phải được khắc phục để có thể đảm bảo loại vắc-xin này được sản xuất và phân phối trên quy mô lớn. Theo Trung Tâm Phòng Chông Bệnh Tật Hoa Kỳ (CDC), các loại thuốc trên thị trường hiện nay có thể ngăn chặn bệnh sốt rét, nhưng cần phải được kết hợp với các biện pháp phòng tránh khác như là hóa chất xua hoặc màn ngủ phòng muỗi đốt. Nhưng CDC cũng thừa nhận rằng không có phương pháp nào đạt hiệu quả 100%. Ông Schaffner cho biết rằng các nghiên cứu trong sau này cần có sự tham gia của các nhóm thử nghiệm lớn hơn nữa tại các điều kiện thực địa và các đợt kiểm chứng xem vắc-xin có thể ngăn chặn lây nhiễm SR trong thời gian bao lâu. Ông cho hay: “Không hề giống với các loại vắc-xin khác, loại vắc-xin này phải được tiêm nhiều liều qua tĩnh mạch nên đòi hỏi phải có đội ngũ được đào tạo bài bản và phải mất nhiều công đoạn vô trùng, vì nguy cơ nhiễm trùng cao là điều không tránh khỏi.” Ông còn nói: “Chúng tôi không biết hiệu lực vắc-xin kéo dài bao lâu. Vẫn còn nhiều vấn đề cần phải giải đáp. Nhưng không thể vì thế mà phủ nhận rằng đây là một tiến bộ khoa học.”
Sốt rét là căn bệnh có các triêu chứng như gây sốt và nôn mửa, và có thể gây cản trở sự tuần hoàn của máu tới các cơ quan quan trọng nếu không được chữa trị. Các triệu chứng biểu hiện từ ngày thứ 10 đến 15 sau khi bị muỗi đốt. Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới, bệnh SR dễ gây dịch tại các nước nhiệt đới, và KSTSR được phát hiện là đã kháng với một số loại thuốc. WHO còn cho biết, trong bối cảnh chưa có vắc-xin hiệu quả nào, các nỗ lực phòng chống căn bệnh này được tập trung vào công tác phòng chống vec-tơ và phân phát màn ngủ có tẩm thuốc diệt muỗi. Những người từ những nước không có sốt rét lưu hành đến các vùng nhiệt đới thường có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Trước đây, có rất nhiều binh lính Mỹ đã mắc bệnh sốt rét từ nước ngoài. Theo báo cáo của Quân đội Hoa Kỳ, có khoảng 500.000 ca trong Thế Chiến II, với hơn 100.000 ca từ Hải Quân và Thủy Quân Lục Chiến.