Thế giới trong đó có Vương quốc Anh (UK) vừa chứng kiến một mùa hè với những thảm họa tự nhiên khốc liệt từ lũ lụt đến nóng hạn thể hiện các hiện tượng thời tiết cực đoan không thể lường trước về quy mô và mức độ. Mặc dù đã được dự báo về một biến đổi khí hậu bất thường cùng với sự ấm lên toàn cầu nhưng dường như nhân loại ngày càng phải gánh chịu những thảm họa thiên nhiên do chính họ gián tiếp gây ra.
Năm nóng nhất của nước Anh vào kỷ lục dự đoán
Ngày 3/12/2014. BBC News - Năm nóng nhất của nước Anh vào kỷ lục dự đoán (UK's warmest year on record predicted). Các nhà nghiên cứu cho biết năm nay có thể là năm nóng nhất trong gần 250 năm trở lại đây ở Anh được đo bằng kỷ lục nhiệt độ lâu đời nhất của thế giới. 11 tháng kể từ tháng một tới tháng mười một đã trở thành giai đoạn nóng nhất trong kỷ lục nhiệt độ miền Trung nước Anh (Central England Temperature-CET record) và các nhà khí tượng học từ Đại học Reading tin rằng có một cơ hội 75% trong năm nay sẽ trở thành năm nóng nhất kể từ khi bắt đầu kỷ lục vào năm 1772, họ cho rằng con người gây ra biến đổi khí hậu ít nhất là một phần nguyên nhân trên toàn cầu.
 |
| Nhà phân tích môi trường Roger Harrabin của BBC News nói rằng đây là “một năm của thời tiết kỳ lạ” |
Theo ghi nhận CET-cơ quan đo nhiệt độ đại diện từ một khu vực tam giác giữa Lancashire, London và Bristol, mỗi tháng cho đến nay trong năm nay ngoại trừ tháng tám đều có nhiệt độ ở trên mức trung bình dài hạn.
Các nhà nghiên cứu cho rằng năm 2014 sẽ thiết lập một kỷ lục mới trừ khi nhiệt độ tháng 12 trở nên mát mẻ, nhà phân tích môi trường Roger Harrabin của BBC News nhận xét đây là “một năm của thời tiết kỳ lạ” (year of weird weather), phóng viên này nói: “một mùa đông ẩm ướt kỷ lục đi kèm lụt lội, sau đó tháng 9 khô nhất chưa từng thấy, tiếp theo là cái nóng Halloween-được ghi nhận là ngày nóng nhất”. Tháng 11 tại Australia trở nên nóng nhất từ trước đến nay, làm cho mùa xuân của nước này nóng nhất từng thấy, các số liệu của Anh và toàn cầu sẽ được Văn phòng Met (Met Office) công bố sau.
Rủi ro gia tăng từ những hiện tượng thời tiết cực đoan
Ngày 27/11/2014. BBC News - Rủi ro gia tăng từ những hiện tượng thời tiết cực đoan (Risk from extreme weather set to rise). Một báo cáo cho biết biến đổi khí hậu và gia tăng dân số sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ cho con người từ những hiện tượng thời tiết cực đoan (extreme weather). Hội Hoàng gia (Royal Society) cảnh báo nguy cơ của những đợt nóng đối với dân số già sẽ tăng lên khoảng 10 lần vào năm 2090 nếu khí nhà kính (greenhouse gases) tiếp tục gia tăng, họ ước tính rủi ro cho cá nhân từ lũ lụt sẽ tăng hơn 4 lần và nguy cơ hạn hán sẽ tăng gấp 3 lần. Tác giả chính của báo cáo, GS. Georgina Mace cho biết: “đây không chỉ là vấn đề này sắp tới… mà nó đã tới rồi” (this problem is not just about to come… it’s here already). Bà trả lời với BBC News rằng: “Chúng ta phải có được những suy nghĩ đó với biến đổi khí hậu và tăng dân số hiện nay chúng ta đang sống trong một thế giới luôn bấp bênh (ever-changing world ) và cần lập kế hoạch tốt hơn nữa để hy vọng đối phó được các vấn đề đó. Báo cáo cho biết chính phủ vẫn chưa thấy được các nguy cơ bùng nổ dân số (booming populations) tại các thành phố ven biển như mực nước biển dâng (sea level rises) và các sự kiện thời tiết cực đoan đang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn.
 |
| Anh là quốc gia có khả năng phục hồi tương đối nhanh đối với các hiện tượng thời tiết cực đoan nhưng cũng dễ bị tác động vì có mật độ dân số cao |
“Mọi người ngày càng sống ở những nơi không phù hợp và có khả năng các hiện tượng thời tiết cực đoan sẽ ngày càng phổ biến hơn”, GS. Mace nói: “Đối với hầu hết các nguy cơ, gia tăng dân số ít nhất cũng nguy hiểm ngang với biến đổi khí hậu-đôi khi còn nhiều hơn thế. Chúng ta đang khiến cho mình càng dễ bị tổn thương hơn khi làm cho thời tiết ngày càng cực đoan hơn, đó là điều không thể cho chúng ta tránh được những sự kiện tồi tệ nhất và bất ngờ nhất nhưng nó không phải là không thể chuẩn bị trước cho một thế giới luôn biến động, chúng ta phải tự tổ chức ngay lập tức”. Nhóm báo cáo cho biết Anh là quốc gia có khả năng phục hồi tương đối nhanh đối với các hiện tượng thời tiết cực đoan nhưng vẫn dễ bị tác động do có mật độ dân cư đông đúc sống trong các vùng có nguy cơ. Báo cáo tư vấn tất cả mọi tầng lớp xã hội nên chuẩn bị từ lập kế hoạch chiến lược ở cấp quốc tế và quốc gia cho tới chương trình địa phương của công dân để giải quyết lũ lụt hoặc các đợt nóng.
Kịch bản (scenarios) của nó được dựa trên giả định rằng thế giới đang nằm trên quỹ đạo hiện tại của khí thải (stays on the current trajectory of emissions), mà trong đó các tác giả cho rằng nó sẽ làm tăng nhiệt độ lên từ 2,6-4,8oC vào khoảng năm 2090 và dân số thế giới sẽ là 9 tỷ. Các tác giả cho biết họ đã xây dựng dựa trên những nghiên cứu trước đó bằng cách tính toán những tác động của biến đổi khí hậu cùng với xu hướng dân số và cảnh báo rằng các tác động thời tiết cực đoan sẽ trở nên trầm trọng hơn do gia tăng số người già trong khi khả năng chịu đựng thời tiết nóng bức của họ lại kém nhất. Báo cáo cho biết, đô thị hóa sẽ làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn bằng cách tạo ra những “đảo nhiệt” (heat islands), nơi đường giao thông và các tòa nhà hấp thụ nhiệt từ mặt trời cũng như xây dựng những ngôi nhà cách nhiệt chống lại cảm lạnh (building homes insulated against the cold), chúng ta cũng phải đảm bảo sao cho họ có thể được thoáng khí vào mùa hè.
 |
| Các chính phủ vẫn chưa thấy được nguy cơ bùng nổ dân số tại các thành phố ven biển |
Theo các tác giả, cắt giảm phát thải khí nhà kính là rất cần thiết nhưng họ cho rằng các chính phủ cũng sẽ cần phải thích ứng với sự thay đổi khí hậu trong tương lai do biến đổi khí hậu, họ đề nghị các mối đe dọa có thể được giải quyết thông qua một cách tiếp cận kép và cho biết biện pháp đơn giản nhất và rẻ nhất để làm dịu các đợt nóng đó là duy trì không gian xanh (green space) hiện có, tùy chọn chi phí thấp khác là trồng cây mới, khuyến khích các loại mái nhà xanh lá cây hoặc mái nhà sơn màu trắng để phản chiếu mặt trời. Các tác giả cho rằng điều hòa không khí là cách hiệu quả nhất để giữ mát nhưng lại tốn kém và đổ nhiệt vào các đường phố nên sử dụng chúng làm biến đổi khí hậu trầm trọng thêm. Báo cáo phát hiện ra lũ lụt cũng là một lĩnh vực ưu tiên, các giải pháp công nghệ quy mô lớn như đê biển cung cấp sự bảo vệ hiệu quả nhất đối với lũ lụt ven biển nhưng lại đắt tiền và khi họ thất bại thì kết quả có thể là thảm họa. Các tác giả cho rằng giải pháp lý tưởng có thể là một sự kết hợp của các giải pháp kỹ thuật “cứng” (hard) như đê điều với các giải pháp “mềm” (soft) như bảo vệ vùng đầm lầy (đất ngập nước) để giữ nước và để cho nước thấm vào đất. Đề án tại Pickering ở Yorkshire (UK) mà BBC News đề cập trước đây được xem như là một ví dụ, báo cáo kết luận cần nhiều nghiên cứu để đo lường hiệu quả của các giải pháp hệ sinh thái (ecosystem solutions) này và khẳng định rằng các chính phủ nên cẩn trọng trong việc ưu tiên các khoản chi của mình và phải bảo vệ các cơ sở hạ tầng như nhà máy điện lớn vì phản ứng dây chuyền của nó tác động đến nền kinh tế rộng lớn hơn (knock-on effect on the broader economy). Họ nên mong đợi một số phòng thủ ưu tiên thấp hơn để không theo thời gian, sau đó làm việc để giảm thiếu hậu quả của sự thất bại đó. Các tác giả xác định sức nóng quá mức là mối đe dọa tiềm năng để các nền kinh tế và nông nghiệp nếu nhiệt độ tăng lên quá cao ảnh hưởng tới người lao động ngoài trời.
 |
| Đô thị hóa tạo ra các “đảo nhiệt” có thể làm cho các tác động của thời tiết nóng bức trở nên trầm trọng hơn |
Họ đã xem xét dự án tăng trong “bầu ướt” (examine projected rises in the “wet bulb”) được sử dụng bởi quân đội Mỹ và các đơn vị khác sử dụng để đo nhiệt độ cảm nhận khi da còn ướt và tiếp xúc với không khí di chuyển qua, họ sợ một số khu vực có thể gặp nhiều tuần khi hoạt động ngoài trời là rất nhiều hạn chế, mặc dù xu hướng mất lao động nông nghiệp có thể được bù đắp thông qua thế kỷ này khi ngày càng nhiều người dân di chuyển đến các thành phố. Nó đặt một con số về những nguy cơ tổng thể lớn nhất: dân ở các nước nghèo chỉ chiếm 11% của những người tiếp xúc với mối nguy hiểm nhưng chiếm tới 53% số ca tử vong do thảm họa, một số nhà kinh tế cho rằng điều này chứng tỏ các quốc gia nghèo nên phát triển nền kinh tế của họ bằng cách đốt nhiên liệu hóa thạch rẻ tiền vì điều đó sẽ cho phép họ chi tiêu nhiều hơn sau này vào việc bảo vệ tránh khỏi thảm họa thiên tai.
Các tác giả cũng kêu gọi cải cách hệ thống tài chính để đưa vào tài khoản các tiếp xúc của tài sản với các sự kiện thời tiết cực đoan, họ nói: “Trừ khi rủi ro được đánh giá một cách chính xác và báo cáo, các công ty sẽ có động lực hạn chế để giảm thiểu chúng, định giá và quyết định đầu tư sẽ lại tiếp tục được thông tin một cách yếu kém” (valuations and investment decisions will continue to be poorly informed. Tác giả, Rowan Douglas từ Mạng lưới Nghiên cứu Willis cho biết ông nghi ngờ đây có thể là sự đóng góp đáng kể nhất của báo cáo. Các tác giả muốn các tổ chức báo cáo thiệt hại có thể xảy ra tối đa của mình do các sự kiện thời tiết cực đoan, dựa trên 1% cơ hội của sự kiện trên vào bất cứ năm nào và họ nói: “Các bài kiểm tra căng thẳng 1% là không đến mức như vậy vì nó có thể âm thanh (might sound)-ngụ ý khả năng 10% của một tổ chức bị ảnh hưởng trong một thập kỷ”. Họ cho rằng các quyết định được thực hiện trong vài thập kỷ tới khi thế giới xây dựng các khu đô thị rộng lớn sẽ là chìa khóa mơ ra sự phục hồi mau chóng của người dân vào cuối thế kỷ này.