1. Plasmodium knowlesi: các vật chủ là ổ chứa và lần theo dấu vết xuất hiện trên người và khỉ MacaquesNhóm tác giả hồm những nhà khoa học Kim-Sung Lee1, Paul C. S. Divis1, Siti Khatijah Zakaria1, Asmad Matusop2, Roynston A. Julin1, David J. Conway3, Janet Cox-Singh1,4, Balbir Singh1 đang công tác tại các đơn vị dưới đây (theo số ghi chú) 1 Malaria Research Centre, Faculty of Medicine and Health Sciences, University Malaysia Sarawak, Kuching, Sarawak, Malaysia, 2 Sarawak State Health Department, Kuching, Sarawak, Malaysia, 3. Department of Pathogen Molecular Biology, London School of Hygiene and Tropical Medicine, London, United Kingdom, 4 Centre for Infection, St. George's University of London, London, United Kingdom cùng đưa ra kết quả khảo sát và đánh giá nguy cơ có khả năng ký sinh trùng sốt rét ở khỉ loài Plasmodium knowlesi lan rộng trên người.
Plasmodium knowlesi, một loại ký sinh trùng sốt rét vốn dĩ từ lâu được xem là chỉ khu trú trên khỉ macaques tại Đông Nam Á, song gần đây đã được công nhận nó đóng vai trò và là nguyên nhân gây ra sốt rét ở người quan trọng. Không giống như lành tính và hình thái học của ký sinh trùng tương tự như P. malariae, các ký sinh trùng này có thể dẫn đến tử vong. Ký sinh trùng sốt rétnói chung, kể cả P. knowlesi, từ lâu chưa được phát hiện trên khỉ macaques của Đơn vị Kapit của Malaysian Borneo, nơi mà phần lớn số ca sốt rét ở người do P. knowlesi đã được báo cáo. Nhằm mở rộng hiểu biết về đặc điểm dịch tễ học và lịch sử tiến hóa của loài P. knowlesi, các nàh khoa học đã xét nghiệm tổng cộng 108 con khỉ macaques hoang dại để tìm ký sinh trùng sốt rét và giải trình tự (sequence) loại gen mã hóa protein thoi trùng (circumsporozoite protein_csp) và hệ gen ty thể mitochondrial (mt) DNA của các phân lập (isolate) của P. knowlesi lấy từ máu khỉ macaques và người. Các nàh khoa học đã phát hiện 5 loài Plasmodium (P. knowlesi, P. inui, P. cynomolgi, P. fieldi và P. coatneyi) các con khỉ macaques đuôi dài và đuôi heo (long-tailed và pig-tailed macaques), và kết quả cho thấy loài P. inui và P. knowlesi lưu hành với tỷ lệ khá cao. Khỉ macaques có số kiểu gen P. knowlesi cao hơn mỗi đợt nhiễm hơn là trên người và một số allele đa dạng khác nhau của gene P. knowlesi csp và một số mtDNA haplotypes được chia sẻ trên cả hai loại vật chủ khỉ và người.
Phân tích dữ liệu về trình tự DNA chỉ ra không có một nòi giống nào liên quan mtDNA có liên đới đến một trong hai vật chủ. Ngoài ra, phân tích về dữ liệu mtDNA còn cho thấy P. knowlesi xuất phát từ một quần thể ký sinh trùng tổ tiên truyền lại mà nó tòn tại trước khi có loài người tại Đông Nam Á, và có thể quần thể quan trọng này đã mở rộng cách nay 30.000–40.000 năm. Kết quả nghiên cứu chỉ ra nhiễm trùng ở người của loài P. knowlesi không phải là mới xuất hiện gần đây tại khu vực Đông Nam Á và sốt rét P. knowlesi tiên khởi là một bệnh động vật truyền sang người với loài khỉ macaques hoang dại đóng vai trò như ổ chứa. Tuy nhiên, các thay đổi về sinh thái đang diễn ra từ nạn phá rừng, làm gia tăng vấn đề quần thể dân cư và điều này có thể gây nên sinh bệnh của các loài Plasmodium chuyển dịch sang người như là một vật chủ ưa thích ưu tiên (preferred host).
Gần đây, cũng các nhà khoa học này đã mô tả tâm điểm đầu tiên về các ca bệnh ở người nhiễm P. knowlesi, một loại ký sinh trùng sốt rét của khỉ và tiếp sau đó đã có báo cáo tử vong do loài ký sinh trùng này. Có hay không sư lan truyền muỗi gây nhiễm lệ thuộc vào ổ chứa của khỉ hoặc duy trì trong quần thể người vẫn còn chưa biết. Tại các vùng có tỷ lệ người nhiễm cao nhất (trong Kapit Division of Sarawak, Malaysian Borneo), họ đã điều tra 108 con khỉ hoang dại và tìmthấy hầu hết chúng nhiễm ký sinh trùng sốt rét ở người, gồm cả P. knowlesi. Họ đã quan sát cho thấy số lượng kiểu gen P. knowlesi / nhiễm là cao hơn nhiều ở khỉ so với ở người, một số kiểu gen chia sẻ giữa hai loại vật chủ và không có loại chính nào có liên quan cho riêng một vật chủ nào cả. Phân tích sự tiến hóa của dữ liệu trình tự cho thấy P. knowlesi tồn tại trên khỉ trước khi loài người đặt chân đến tại khu vực Đông Nam Á và mở rộng sang các quần thể gần đây. Do vậy, loài P. knowlesi là một tác nhân gây bệnh động vật truyền sang người quan trọng; loài người nhiễm các ký sinh trùng từ góc và ổ chứa của vật chủ khỉ và từ đó chúng tiến sâu vào trong rừng của Đông Nam Á. Với sự gia tăng quần thể dân như hiện nay kèm theo sự thay đổi nhanh chóng sinh thái do nạn phá rừng, có thể dẫn đến dịch chuyển bệnh ký sinh trùng sang người như là một vật chủ ưu thế đối với một số loài ký sinh trùng sốt rét của Plasmodium.
Chẩn đoán sốt rét mới bằng cách nhìn hình ảnh điện toán
Có thể xem đó là một chiếc điệc thoại thông minh (smartphone app) đôi khi giúp chúng ta giết chết thời gian khi ở trong phòng đợi: một nhóm sinh viên tốt nghiệp đi khắp quốc gia để lắp điện thoại Samsung Focus chạy trên nền Windows 7 cho phép chúng có thể chẩn đoán ngay sốt rét. Một sinh viên tốt nghiệp kỹ sư 25 tuổi của trường đại học cong nghệ thông tin Central Florida Tristan Gibeau, tạo ra một chương trình ứng dụng cho để đoạt cúp năm 2011 (year's Imagine Cup 2011), một cuộc thi do Microsoft tài trợ để tìm kiếm các sản phẩm công nghệ tốt hơn cho thế giới,sử dụng các mục tiêu tiến đến phát triển thiên niên kỷ của Liên hiệp quốc (United Nations Millennium Development Goals). Với hai trong số các mục tiêu đó là “giảm tỷ lệ tử vong trẻ em ("Reducing child mortality") và Chống lại căn bệnh lan rộng ("Combating widespread disease") nên việc ứng dụng này cho phép các cán bộ y tế có thể chẩn đoán sốt rét đơn giản bởi hình ảnh ghi nhận được. Không cần kết nối mạng internet - dường như công cụ này đã thắng cuộc. Gibeau - người đã hy vọng công cụ này sẽ đáp ứng được để xác định bệnh.
Con số liên quan đến sốt rét của Ấn Độ bị ước tính sai lệch quá lớn?
Theo bản tin từ New Delhi cho biết các con số về sốt rét Ấn Độ dường như đang bị ước tính hoặc đánh giá sai lệch quá cao. Theo Chương trình phòng chống bệnh do vector truyền quốc gia ( National Vector Borne Disease Control Programme_NVBDCP), cho biết sốt rét đã gây nhiễm khoảng 1.53 triệu người và giết chết hơn 1.100 vào năm 2009. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới (WHO)ước tính là trên 15.000 ca tử vong.
Mangalore là một thành phố hấp dẫn của phía nam Ấn Độ, trên bờ biển của Arabian Sea. Nó là trụ sở chính của quận Dakshina Kannada với dân số 4.55.217 (2001Census). Biết hàng trăm con sông vàcon suối nhỏ và nhiều cây dừa trồng tại đây với các khu vườn đậu và cánh đồng, người dân ở đây nói chung là thông minh, được giáo dục tốt và sống yêu thương hòa bình. Quận đã có bằng chứng và chứng kiến nhiều hoạt động xây dựng trong nhiều năm gần đây, nhờ vào quá trình đô thị hóa nhanh chóng. Và chính điều này đã đưa đến nhiều bệnh tật kinh hoàng, sốt rét cho vùng đất vốn yên bình này. Một bệnh chưa được biết đến tại Mangalore mãi đến năm 1990 đã giết chết hơn 300 người trong quận trong hơn 15 năm qua. Và giờ đây nó đã lan rộng, không chỉ tất cả ngôi làng trong quận này mà còn đến các quận láng giềng của Udupi và Kasaragod (trong bang Kerala).
Vấn đề mô hình kháng thuốc sốt rét tại Mangalore thì trong khi các nghiên cứu quy mô lớn đã không thực hiện đánh giá độ nhạy kháng của P. falciparum tại Mangalore, thì kết quả cho thấy nhìn chung chỉ kháng mức độ nhẹ đến trung bình (RI - RII) với chloroquine là thường xảy ra tại Mangalore. Kháng RIII cũng đã phát hiện trên một số trường hợp. Kháng với các thuốc sốt rét khác vẫn chưa biết. Đơn vị NVBDCP giờ khuyến cáo dùng Artesunate plus Pyrimethamine/sulfadoxine để điều trị tất cả trường hợp nhiễm P. falciparum tại Mangalore.
malERA – Một chương trình nghị sự nghiên cứu để tiêu diệt sốt rét
Chương trình nghị sự có bàn về vấn đề tiêu trừ sốt rét (The Malaria Eradication Research Agenda (malERA) khởi xướng hỗ trợ các vấn đề nghiên cứu đang tồn tại, điều này trước tiên nhằm mục đích giảm gánh nặng về tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do sốt rét trên phạm vi toàn cầu thông qua phòng chống sốt rét, với chính sách ưu tiên phát triển và nghiên cứu mà trong đó đã xác định những vấn đề còn bỏ ngõ cũng như những công cụ cần thiết cho chiến lược tiêu diệt sốt rét trên phạm vi toàn cầu.
Qua một chương trình thời gian 2 năm, hơn 250 chuyên gia của 36 quốc gia tham dự cuộc họp của 20 malERA khắp thế giới, đưa ra một bản thảo nghiên cứu và lịch trình phát triển mà malERA "Zenith Week" họp tại Washington D.C. vào tháng 3.2010. Phần tài trợ gòm nhiều vấn đề, trong đó có 9 nghiên cứu.
Triển khai với hỗ trợ khởi xướng của Malaria malERA, quỹ tài trợ của Bill and Melinda Gates Foundation.
Sự tồn lưu của các bào tử nấm vẫn là một rào cản để sử dụng trong phòng chống vector
Đây là một nghiên cứu thú vị và một trong số các nhóm nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra rằng Metarhizium anisopliae và các nấm khác có thể giết chết muỗi sốt rét. Tuy nhiên, vẫn còn một nền tảng cơ bản cho việc sử dụng nấm để phòng chống vector - có thể các bào tử nấm tạo thành công thức theo một cách như thế mà chúng có thể còn sống trên các bề mặt đã được xử lý (như bùn hoặc bê tông) trong hơn một vài tuần? Mãi đến khi vấn đề đặc biệt này phù hợp và được giải quyết, thì các màn tẩm hóa chất tác dụng kéo dài và phun tồn lưu trong nhà vẫn còn là các công cụ chính trong phòng chống vector sốt rét nhằm ngăn chặn lan truyền sốt rét tốt nhất.