Tại Hội thảo Á-Âu (ASEM) chia sẻ kinh nghiệm ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu và các bệnh mới nổi được tổ chức tại Hà Nội ngày 4-5/11/2009, Giáo sư Anthony J McMichael thành viên Hội đồng nghiên cứu y khoa và y tế quốc gia Australia đã có bài đánh giá tác động và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe cộng đồng toàn cầu và trong khu vực.
Tóm tắt nội dung bài phát biểu Giáo sự Anthony J McMichaell cho rằng hiện nay đã có nhiều bằng chứng xác đáng về hiện tượng biến đổi khí hậu do con người gây ra, nhiệt độ trung bình toàn cầu có xu hướng tăng thêm ít nhất từ 2-30C trong thế kỷ tới mới có thể đi vào ổn định và hy vọng sau đó sẽ giảm. Nếu tình trạng khí thải nhà kính do con người tạo ra vẫn tiếp tục gia tăng và nếu hiện tượng trái đất nóng lên tạo thêm các quá trình phản ứng có tính chất hiệu ứng (dương), thì hiện tượng tăng nhiệt độ thêm 2-30C có thể xảy ra vào cuối thế kỷ này. Trong hàng chục triệu năm qua, trái đất chưa bao giờ có nhiệt độ ở mức như vậy. Tác động iêu cực đối với xã hội con người, đối với sức khỏe con người và sự sống còn của con người ở khắp nơi sẽ rất lớn và có lẽ là một thảm họa.
Hiện tượng biến đổi khí hậu sẽ làm cho các hệ thống hỗ trợ sự sống của trái đất ngày càng yếu đi do đó làm đe dọa đến sức khỏe con người. Các hệ thống này-nguồn thức ăn, nguồn nước ngọt, các yếu tố hạn chế tác nhân nhiễm khuẩn trong tự nhiên, khả năng chống lại các thái cực về khí hậu và môi trường và sự cố cấp bách (acute events) chính là nền tảng của sức khỏe cộng đồng. Chúng ta có thể tưởng tượng như một thực tế điển hình ở các nước phát triển rằng sức khỏe của chúng ta phụ thuộc chủ yếu vào những cái mà cá nhân chúng ta mua và tiêu thụ hàng ngày, vào điều kiện thăm khám bác sĩ và phụ thuộc vào các loại gen nhất định; tuy nhiên, các yếu tố quyết định cơ bản về sức khỏe nằm ở môi trường tự nhiên và phụ thuộc vào tính tương đối ổn định của khí hậu. Hiểu được vấn đề này chúng ta thấy mối đe dọa đối với một cuộc sống khỏe mạnh chính là hậu quả cuối cùng thực sự của hiện tượng biến đổi khí hậu.
 |
Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam
Nguyễn Quốc Triệu khẳng định: "Với trách nhiệm
là thành viên của ASEM, Việt Nam xác định trách nhiệm
và quyết tâm giải quyết các nguy cơ do biến đổi khí hậu
gây ra, đồng thời Việt Nam mong muốn hợp tác với các
quốc gia, các tổ chức trong khu vực và trên thế giới về
phòng chống dịch bệnh liên quan đến biến đổi khí hậu". |
Các tác động về sức khỏe của hiện tượng biến đổi khí hậu liên tiếp có lẽ còn tiếp tục gia tăng trong 2-3 thập kỷ tới và còn xa hơn nữa sẽ có tính chất khác nhau cao giữa các khu vực, quốc gia và nhóm dân cư. Nhìn chung các quần thể dân cư sẽ phải đối mặt với mặt bằng nhiệt độ cao hơn và đối mặt thường xuyên hơn với các thái cực về nhiệt độ (các đợt nóng trầm trọng) và các thảm họa khác về thời tiết. Mực nước biển tăng cao ngày càng phá hủy và làm thay đổi thành phần dân cư vùng thấp ven biển, các dòng người tỵ nạn cúng sẽ tăng lên và đây là nguy cơ đầu tiến khá rõ ràng.
Biến đổi khí hâu ảnh hưởng tới sức khỏe con người thông qua các lộ trình khác nhau với tác động chủ yếu mang tính phá hủy của biến đổi khí hậu đối với điều kiện môi trường và các hệ tự nhiên khác nhau vốn là nền tảng của sức khỏe và sự sống, hầu hết các tác động về sức khỏe đều là hậu quả xấu. Cũng cần lưu ý rằng quá trình biến đổi khí hậu liên quan đến nhiều vấn đề hơn so với biến đổi về các điều kiện khí hậu bình thường, nó cũng làm gia tăng khả năng biến đổi về khí hậu với các sự cố thái cực khác nha về thời tiết ở hầu hết các khu vực. Biến đổi khí hậu không có xu hướng tạo ra các bệnh mới hay các chứng rối loạn về sức khỏe, biến đổi khí hậu làm tăng cường hoặc lan rộng nhiều vấn đề sức khỏe cơ bản hiện thời do đó biến đổi khí hậu làm cản trở các nỗ lực nhằm giám các vấn đề cố hữu về sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp. Ví dụ tình trạng suy dinh dưỡng và nhiễm khuẩn ở trẻ em hiện nay đã gây tử vong cho tổng số khoảng 10 triệu trẻ em hàng năm, biến đổi khí hậu làm trầm trọng thêm hai mối đe dọa này đối với sức khỏe trẻ em. Biến đổi khí hậu sẽ gây tác động tiêu cực đối với cuộc sống và yếu tố sinh học của con người (vật lý-hữ cơ, tâm thần), các nguy cơ tổn thương và do đó tác động tới sức khỏe. Một số tác động sẽ xảy ra theo các lộ trình trực tiếp (các nguy hại về thể chất, thái cực về nhiệt độ, chất ô nhiễm không khí cục bộ), các tác động khác có xu hướng phổ biến trong tương lai sẽ xảy ra thông qua sự phá vỡ các hệ thống sinh thái, sinh vật và xã hội. Các tác động này bao gồm biến đổi về quy luật lây truyền bệnh nhiễm khuẩn, quy luật về sản lượng lương thực trong khu vực và thông qua các lộ trình mở rộng hơn bao gồm các nguy cơ khác nhau về sức khỏe tâm thần và thể chất gây ra do sự phá vỡ hệ thống kinh tế xã hội và thay đổi thành phần dân cư. Bằng chứng ban đầu về các tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người bao gồm nguy cơ đối mặt với các hiện tượng thời tiết thái cực ngày càng tăng (lốc xoáy, bão, lũ lụt, cháy rừng), xu hướng tăng rõ ràng về tỷ lệ tử vong do các đợt nắng nóng ở một số khu vực, sự thay đổi về địa lý và tính mùa vụ của một số bệnh nhiễm khuẩn nhạy cảm với khí hậu, hậu quả về sức khỏe tâm thần ở các cộng đồng nông dân phải trải qua tình trạng hạn hán và suy giám về sản lượng lương thực và do đó gây ra suy giảm sức khỏe dinh dưỡng ở các quần thể dân cư dễ bị ảnh hưởng và đã bị mất an ninh lương thực.
 |
Toàn cảnh Hội thảo |
Nguy cơ về sức khỏe ngày càng nghiêm trọng ở nhiều khu vực sẽ xuất phát từ các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với sản lượng lương thực, hiện tượng thiếu nước và hệ quả của các hiện tượng đó là tình trạng căng thẳng, thay đổi thành phần dân cư và xung đột. Các quần thể dân cư và quốc gia sống ở độ cao lớn hơn như Nepal và Bhutan sẽ đối mặt với hiện tượng nóng lên của trái đất làm gia tăng các biến đổi vật lý (băng tan, thay đổi dòng chảy của sông ngòi và lở đất), quá trình phá hủy hệ sinh thái và đối mặt với các mối nguy hại. Nhiều bệnh nhiễm khuẩn sẽ làm thay đổi vùng địa lý và tính mùa vụ của họ, thường đặc biệt tác động đối với các quần thể dân cư chưa từng đối mặt với nguy cơ (chưa có miễn dịch). Các cộng đồng dân cư thành thị ở nhiều khu vực trên thế giới phải đối mặt với tình trạng với tình trạng hạn hán và nắng nóng kéo dài, thiếu nước, sản lượng nông nghiệp suy giảm và hiện tượng thu nhỏ cộng đồng, các vấn đề tinh thần và các vấn đề khác về sức khỏe cũng sẽ gia tăng trong nhứng khu vực này.
Nguy cơ về sức khỏe có thể giảm được nếu tăng cường hoạt động nghiên cứu, công tác xây dựng kế hoạch liên ngành, nâng cao năng lực y tế cộng đồng và xây dựng một phương pháp tiếp cận điều chỉnh đối với biến đổi khí hậu. Điều này không những sẽ giảm dược tỷ lệ bệnh tật trong một quần thể dân cư và do đó giảm được nguy cơ đối mặt với các vấn đề hệ quả của biến đổi khí hậu mà còn nâng cao hiệu quả của các chiến lược điều chỉnh nhằm làm gảm các tác động khó tránh khỏi về sức khỏe. Trong khi đó công tác phòng bệnh ban đầu thực sự đòi hỏi phải có các hành động giảm nhẹ nhằm giảm tốc độ và hy vọng sẽ khống chế được hiện tượng biến đổi khí hậu. Phần lớn các hành động giảm nhẹ đồng thời cũng sẽ mang lại lợi ích hệ quả đối với sức khỏe dân cư địa phương.Biến đổi khí hậu gây nguy hại cho rất nhiều vấn đề quan trọng đối với chúng ta về nền kinh tế, việc làm, cơ sở hạ tầng, các tài sản môi trường và hoạt động du lịch; tuy nhiên các nguy cơ đối với sức khỏe có liên quan đến một mối đe dọa cơ bản hơn đó là sự phá vỡ các quá tringf môi trường tự nhiên mà chúng ta phải phụ thuộc vào các quá trình đó để có được thức ăn, nước uống, các yếu tố hạn chế tác nhân nhiễm khuẩn và sự an toàn thể chất. Trên thực tế sức khỏe con người là vấn đề cuối cùng thực sự chịu tác động của biến đổi khí hậu, tất cả các tổn thất khác về môi trường như sự phá vỡ hệ sinh thái, thiệt hại mang tính chất vật lý và bất ổn xã hội do biến đổi khí hậu gây rasẽ chuyển hóa thành hậu quả tiêu cực đối với cuộc sống, sức khỏe và sự sinh tồn của con người. Nhận thức được các nguy cơ này và ý nghĩa to lớn của chúng sẽ tạo cho chúng ta sự quyết tâm của cả cộng đồng thế giới cùng nhau đẩy lùi hiện tượng biến đổi khí hậu toàn cầu do con người gây ra.