Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, năm 2010 trên thế giới có 230 triệu người trưởng thành sử dụng một loại thuốc bất hợp pháp một lần trong năm và trong đó có 27 triệu người nghiện ma túy nghiêm trọng (WHO, 2012). Riêng tại Việt Nam đến hết tháng 6/2011 cả nước có 149.900 người nghiện ma túy tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng,…
Định nghĩa nghiện ma túy
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì nghiện ma tuý là tình trạng lệ thuộc về mặt tâm thần hoặc thể chất hoặc cả hai khi một người sử dụng ma tuý lặp đi lặp lại theo chu kỳ hoặc dùng kéo dài liên tục một thứ ma tuý và tình trạng lệ thuộc này làm thay đổi cách cư xử, bắt buộc đương sự luôn cảm thấy sự bức bách phải dùng ma tuý để có được những hiệu ứng ma tuý về mặt tâm thần của ma tuý và thoát khỏi sự khó chịu, vật vã do thiếu ma tuý. Tình trạng lệ thuộc này có thể kèm theo hiện tượng quen ma tuý hoặc không, và một người có thể bị lệ thuộc vào nhiều lọai ma tuý.
Vì vậy, nghiện ma túy không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế xã hội và an ninh chính trị của mỗi quốc gia. Điều trị cai nghiện ma túy đóng vai trò quan trọng trong chiến lược giảm cầu các loại ma túy.
Hiện nay trên thế giới cũng như ở Việt Nam có các loại thuốc và phương pháp điều trị ma túy phổ biến như phương pháp cai khô, phương pháp giảm dần, phương pháp phẩu thuật thùy trán, dùng các thuốc hướng tâm thần, phương pháp điện châm, liệu pháp tâm lý,…
Nhưng các thuốc và phương pháp y học cũng chỉ dừng ở mức độ hỗ trợ cắt cơn nghiện, mà việc hỗ trợ cắt cơn chỉ là một giai đoạn đầu của quá trình cai nghiện, hiện nay trên thế giới cũng như ở Việt Nam chưa có một loại thuốc hay một phương pháp tối ưu nào có thể đáp ứng được mong mỏi của xã hội về cai nghiện và chống tái nghiện ma túy.
Mexico thử nghiệm thành công vaccine cắt nghiện ma túy
Các nhà khoa học Mexico vừa thử nghiệm thành công loại vaccine giúp cơ thể cưỡng lại được cảm giác "thần tiên" do ma túy, và đang chuẩn bị thử trên người. Các thử nghiệm trên chuột cho thấy, loài chuột giảm lượng ma túy muốn dùng, và các nhà khoa học hi vọng cơ thể người sẽ có phản ứng tương tự khi được tiêm vaccine.
Các nhà khoa học tại Viện tâm lý quốc gia Mexico cho biết, loại vaccine này đã được bảohộ quyền sáng chế ở Mỹ, giúp cơ thể không còn cảm giác sung sướng khi chích hay hút thuốc phiện nữa. Đây là loại vaccine dành cho con nghiện nặng, sau khi đã thử qua các biện pháp cai nghiện khác mà không thành công.
Giám đốc Viện Elena Medina cho biết, giới khoa học thế giới nhiều năm qua đã tìm mọi cách để sáng chế ra loại thuốc cai nghiện, nhưng chưa thực sự thành công. Nghiên cứu của Mexico do Mỹ và chính phủ Mexico tài trợ. Mexico là quốc gia bị nạn ma túy hoành hành, hiện có khoảng 450 ngàn con nghiện nặng.
Thử nghiệm vaccine cai nghiện ma túy
Các nhà nghiên cứu thuộc Weill Cornell Medical College (New York) đã phát triển thành công hai loại vắc-xin chống nghiện ma túy. Mở ra nhiều triển vọng to lớn trong việc ngăn chặn các loại thuốc gây nghiện trước khi nó dẫn đến não và các hiểm họa do ma túy gây ra cho nhân loại trên toàn thế giới.
 |
Các nhà khoa học đã nghiên cứu thành công vắc-xin nghiện ma túy |
Vắc-xin được phát triển bởi một nhóm chuyên gia, người đứng đầu nhóm nghiên cứu là Ronald Crystal một nhà nghiên cứu tại Weill Cornell Medical College (New York). Chính các chuyên gia này sẽ là những người đầu tiên thử nghiệm phương pháp điều trị mới để chống lại việc gây nghiện.
Ronald Crystal, người đứng đầu nhóm nghiên cứu cho biết: “Nghiện ma túy là một tệ nạn xã hội, nguyên nhân làm thay đổi hành vi, bất hợp pháp và rất khó kiểm soát. Nếu chúng ta có thể phát triển thành công vắc-xin chống nghiện thì điều đó sẽ có một xã hội tốt đẹp hơn trước”. Vắc-xin được các nhà khoa học thử nghiệm thành công trên chuột và khỉ. Mặc dù vẫn còn trong phòng thí nghiêm chưa tiến hành thử nghiêm trên người nhưng các nhà khoa học hi vọng trong những năm tới sẽ thử nghiệm trên người. Các nhà khoa học sử dụng các kháng thể - protein của hệ miễn dịch gắn vào các phân tử có khả năng gây nguy hiểm, làm cho chúng di chuyển đến các tế bào máu trắng chống lại một phân tử cocain.
Vaccine và hoạt động hệ miễn dịch
Loại vắc-xin đầu tiên được gọi là “hoạt động”, các nhà khoa học sử dụng các loại virus vô hại giống như phân tử cocain để kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể. Từ đó, hệ thống miễn dịch của cơ hể sản xuất ra kháng thể chống lại cocaine. Công trình mới nhất về vacxin này đã được trình bày vào ngày 12 tháng 6 tại cuộc họp thường niên của Hiệp hội Y học hạt nhân được tổ chức tại bãi biển Miami.
Cách nhà khoa học tiến hành bằng cách tiêm một lượng phân tử hình ảnh vào trong cơ thể khỉ (mà nó có thể phát hiện khi nó gắn với các thụ thể trong não), sử dụng kỷ thuật hình ảnh nhưng không phát hiện cocain trong não. Các phân tử mà họ đã chọn gắn với các protein thụ thể trong não như cocain. Nếu lượng vắc-xin đến được não sẽ có dấu hiệu mạnh mẽ từ những phân tử hình ảnh trên các thụ thể. Còn nếu nó không đến được, sau đó cocain và phân tử này cả hai sẽ mất điểm trên các thụ thể và sẽ có tín hiệu yếu từ các phân tử trên chụp quét cắt lớp phát xạ.
Vắc-xin này đã được thử nghiệm trên khỉ và thu được kết quả phản hồi rất tích cực. Bốn tháng sau khi tiêm vacxin, những con khỉ đã dần cai nghiện được.
Vaccine _ gen trị liệu
Loại vắc-xin thứ hai sử dụng phương pháp gen trị liệu. Nghiên cứu này đã được công bố vào ngày 18 tháng 6 trên Tạp chí Humane Gene Therapy. Các chuyên gia sử dụng một loại virus khác gây nhiễm vật liệu di truyền vào tế bào gan chuột. Những tế bào gan này bắt đầu sản xuất ra các loại protein kháng thể để chống lại chất ma túy.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, những con chuột được tiêm vắc-xin cơ thể chúng sản xuất ra nhiều kháng thể để chống lại cocain và những con chuột này hoạt động một cách bình thường. Tác dụng cai nghiện của vắc-xin này kéo dài ít nhất 17 tuần.
Trong cả hai trường hợp, các kháng thể được tạo ra bởi cả hai loại vắc-xin này đều làm việc một cách rất hiệu quả và nhanh chóng, đủ để tìm ra ma túy khi nó xâm nhập vào hệ thống và ngăn nó trước khi qua não. Đây là một yếu tố rất quan trọng vì tính gây nghiện của ma túy là do hiệu ứng sinh lí được trong não tạo ra.
Crystal nói “Nếu vaccine hoạt động, nó sẽ ngăn không cho cocain lên não và họ sẽ không có bất cứ cảm giác gì”. Tuy nhiên, có một số lo ngại cho rằng những người nghiện ma túy sẽ mua vắc-xin với số lượng lớn nhằm thoát khỏi cơn nghiện càng sớm càng tốt. Việc này có thể làm vắc-xin mất tác dụng.
Hiện nhóm nghiên cứu vẫn đang làm việc để kiểm tra độc tính của vắc-xinthử nghiệm ở động vật trước khi họ có thể chuyển sang thử nghiệm trên người. Crystal cho biết, nhóm nghiên cứu hi vọng sẽ tiền hành thử nghiệm vắc-xin này ở người trong vòng một năm tới.
Thomas Kosten, một nhà nghiên cứu từ Đại học Y Baylor, người không tham gia vào nghiên cứu này, đã chia sẻ ý kiến của mình với Live Science rằng, mặc dù không đặt nhiều hi vọng với những thí nghiệm trên người nhưng ông vẫn hi vọng Crystal có thể thành công.
Vaccine ngừa nghiện ma tuý đã xuất hiện
Một loại vaccine ngừa nghiện heroin có thể sẽ được ứng dụng trên người trong vòng 5 năm nữa. Trang DailyMail đưa tin, Bộ trưởng Bộ Y tế Mexico Salomon Chertorivski thông báo đã đăng ký sở hữu trí tuệ phương pháp điều trị này sau khi thử nghiệm thành công trên những con chuột nghiện heroin.
 |
Nam diễn viên Ewan McGregor vào vai một người nghiện ma túy
trong bộ phim Trainsporting năm 1996 |
Giai đoạn tiếp theo sẽ là thử nghiệm trên người, ông này tuyên bố.
Cũng theo ông Chertorivski thì phát hiện đột phá của các nhà khoa học tại Viện Tâm lý Quốc gia (INP) có tiềm năng rất lớn. “Không chỉ heroin mà còn nhắm đến cả cocaine và methamphetamines”. Mặc dù vậy, quy trình này sẽ phải mất thêm ít nhất là 5 năm nữa để nghiên cứu. Còn theo tờ báo Reforma bằng tiếng Tây Ban Nha, cơ chế hoạt động của loại vaccine này là kích thích một phản ứng miễn dịch của cơ thể, ngăn không cho heroin xâm nhập vào hệ thần kinh. Thử nghiệm trên chuột nhận thấy các cơn thèm thuốc thưa dần và biến mất.
Bà Maria Elena Medina Mora, Giám đốc INP khuyến cáo rằng loại vaccine này không phải là giải pháp cho mọi chứng nghiện, nhưng “là một cách để đối mặt với vấn nạn này”.
“Chúng tôi hy vọng những người được tiêm vaccine sẽ có nhu cầu tiêu thụ chất gây nghiện thấp hơn, bởi họ không có được cảm giác phấn khích khi dùng nữa”. Heroin là một loại ma túy được làm từ morphine. Theo tổ chức Talk to Frank của Anh, một liều nhỏ heroin sẽ mang đến cho người hít cảm giác ấm áp và thăng hoa, trong khi liều nặng khiến họ buồn ngủ và cảm thấy vô cùng thư giãn. Quá liều có thể gây ra bất tỉnh và thậm chí là tử vong. Đây là loại ma túy hạng A có khả năng gây nghiện cao.
Tài liệu tham khảo
1.Minh Thiên (2012). Đã có vaccine chống nghiện heroin. http://bee.net.vn/
2.Hà Nguyễn (2012).Đã có vắc-xin cai nghiện ma tuý. http://toancanh.tamnhin.net/doi-song.
4.Anti-heroin vaccine to be tesed in humans
6.Could an Anti-Drug Vaccination Make 'Just Say No' Go Away. http://abcnews.go.com/
8.Anti-Heroin Vaccine May Soon Be Available to heroin Addicts. http://www.drugaddictiontreatment.com/